Fréttablaðið - 28.12.2021, Blaðsíða 14

Nú skapast lokatæki-
færi til slíkra sátta og
þar með til að ljúka
málinu í sátt fremur en
í ágreiningi.
Stjórnvöld verða að
standa með og standa
vörð um háskóla-
menntun með því að
gera háskólum kleift
að sækja fram.
Hinn 17. desember sl. gengu þrír
dómar í Landsrétti í málum Guð­
jóns Skarphéðinssonar og dánar­
búa Kristjáns Viðars Júlíussonar
og Tryggva Rúnars Leifssonar gegn
íslenska ríkinu. Í málum Guðjóns
og dánarbús Kristjáns Viðars var
íslenska ríkið dæmt til greiðslu sam­
tals 261.000.000 króna auk dráttar­
vaxta. Í máli dánarbús Tryggva
Rúnars var íslenska ríkið hins vegar
sýknað.
Með dómum Landsréttar í málum
Guðjóns og dánarbús Kristjáns Við­
ars er því í fyrsta sinn slegið föstu að
þessir menn hafi sætt vanvirðandi
meðferð við rannsókn málsins og
ekki hlotið réttláta málsmeðferð
fyrir dómi. Með öðrum orðum er
því í fyrsta sinn slegið föstu að sak­
felling þessara manna hafi verið
byggð á alvarlegum mannréttinda­
brotum. Á sama tíma fékk Tryggvi
Rúnar Leifsson, sem sat í einangrun
í 627 daga og var ólöglega sviptur
frelsi sínu í 2193 daga, enga slíka
viðurkenningu með dómi Lands­
réttar.
Ástæða þess að íslenska ríkið var
sýknað í máli dánarbús Tryggva
Rúnars var sú að rétturinn taldi
bótakröfu vegna þeirra mannrétt­
indabrota sem Tryggvi Rúnar varð
fyrir ekki hafa runnið til dánarbús
hans við andlát hans árið 2009 þar
sem mál vegna kröfunnar hafði ekki
verið höfðað fyrir það tímamark.
Hér verður ekki fjallað frekar um
röksemdir Landsréttar fyrir þess­
ari niðurstöðu eða skynsemi þess
að sýkna af bótakröfu, sem fyrst
var hægt að hafa uppi á árinu 2018,
vegna þess að mál vegna hennar var
ekki höfðað árið 2009. Afleiðingar
þessarar niðurstöðu eru hins vegar
þær að enn hafa aðstandendur
Tryggva Rúnars ekki fengið þá leið­
réttingu sem Landsréttur hefur nú
veitt Guðjóni Skarphéðinssyni og
aðstandendum Kristjáns Viðars
Júlíussonar. Hið sama á við um
aðstandendur Sævars Ciesielski.
Eins og þú bentir réttilega á þegar
þú mæltir á Alþingi hinn 8. október
2019 fyrir frumvarpi því sem varð
að lögum nr. 128/2019 um heimild
til að greiða bætur vegna dóms
Hæstaréttar í máli nr. 521/2017 er
erfitt að ætla sér að ljúka uppgjöri
máls eins og þessa á einu bretti. Þar
tókst þú fram að takast þyrfti á við
nýjar hliðar málsins eftir því sem
framvindan skýrðist og að leiðar­
ljósið í allri slíkri vinnu hlyti að vera
heiðarleiki, sanngirni, auðmýkt og
virðing við einstaklinga sem orðið
hefðu illa úti, en jafnframt að draga
lærdóma af mistökum fortíðar.
Að gengnum dómum Landsréttar
sl. föstudag liggur fyrir að þær bætur
sem sakborningum og eftirlifandi
aðstandendum þeirra sem þá voru
látnir voru greiddar 29. janúar 2020
á grundvelli þeirra laga sem þú
mæltir fyrir voru ekki fullar bætur
fyrir þau alvarlegu mannréttinda­
brot sem þar er slegið föstum.
Landsréttur hefur nú rétt hlut
tveggja þeirra einstaklinga sem
ranglega voru sakfelldir fyrir aðild
að dauða Geirfinns Einarssonar og
Guðmundar Einarssonar árið 1980
en fyrir liggur að hlutur tveggja
þeirra, sem báðir létust langt fyrir
aldur fram eftir ævilanga baráttu
gegn því ranglæti sem þeir sættu í
þessu máli og markaði allt líf þeirra,
hefur enn ekki verið réttur að fullu.
Í máli þessu hafa hingað til
myndast tækifæri til sátta sem
íslenska ríkið hefur ekki nýtt sem
skyldi. Nú skapast lokatækifæri til
slíkra sátta og þar með til að ljúka
málinu í sátt fremur en í ágreiningi.
Það er einlæg von mín að þú sem
forsætisráðherra nýtir það tæki­
færi og beitir þér fyrir því, með
heiðarleika, sanngirni, auðmýkt og
virðingu við einstaklinga sem orðið
hafa illa úti að leiðarljósi, að hlutur
Tryggva Rúnars Leifssonar og ann­
arra saklausra dómþola, sem látnir
eru, verði réttur til jafns við aðra. n
Opið bréf til forsætisráðherra vegna
Guðmundar- og Geirfinnsmála
Þorbjörg Sigríður
Gunnlaugsdóttir
þingmaður
Viðreisnar
Íslenskir háskólastúdentar hafa
almennt meiri fjárhagsáhyggjur en
aðrir evrópskir námsmenn. Árum
saman hefur komið fram af hálfu
stúdenta og Stúdentaráðs að grunn­
framfærsla námslána sé of lág til að
námsmenn geti framfleytt sér. Þess
vegna vinna stúdentar á Íslandi
margir hverjir töluvert mikið með
námi. Við blasir að það er til þess
fallið að draga úr námshraða sem
og námsárangri. Svo lág grunnfram­
færsla vinnur þá gegn framvindu
háskólanámsins.
Ég lagði nýlega fram frumvarp
um breytingu á lögum um Mennta­
sjóð námsmanna. Markmiðið
er að tryggja að námsmenn geti
framfleytt sér án þess að þurfa að
vinna með námi og að bæta með
því námsframvindu námsmanna.
Þessar tillögur eru að norrænni
fyrirmynd og eru tvíþættar.
Námsstyrkir innleiddir
Verði frumvarpið að lögum geta
nemendur geti sótt um námsstyrk
sem nemur 72.000 kr. á mánuði
miðað við fulla námsframvindu,
í að hámarki 5 skólaár. Þessu
fyrirkomulagi er ætlað að skapa
aðstæður og hvata fyrir námsmenn
til vera í fullu námi og að bæta þar
með námsframvindu. Stuðningur
sem þessi er mikilvægur fyrir
námsmenn en um leið mikilvægur
fyrir háskólana. Með bættri náms­
framvindu útskrifast nemendur á
skemmri tíma og líkur á brottfalli
minnka. Með því nýtist fjármagn
háskólanna betur og um leið fjár­
magn ríkisins. Hin breytingin
sem lögð er til í frumvarpinu er að
grunnframfærsla námslána skuli
að lágmarki nema neysluviðmiði
félagsmálaráðuneytis og skuli taka
hækkunum í samræmi við verðlag.
Svo er ekki í núgildandi lögum.
Með þessari breytingu yrði tryggt
að grunnframfærsla námslána yrði
hin sama og stuðst er við í viðmið­
um félagsmálaráðuneytis um aðra
hópa. Í gildandi lögum um Mennta­
sjóð námsmanna segir ekki skýrt
hver framfærsluviðmiðin skuli vera
og námsmönnum er heldur ekki
tryggð hækkun á framfærslu í sam­
ræmi við verðlag.
Þýðingarmiklar breytingar
Þetta eru tvær einfaldar en þýðing­
armiklar breytingar sem óskandi er
að fái umfjöllun á þinginu og verði
að lögum. Með því að tryggja náms­
mönnum betri kjör má ná því fram
að námsmenn á Íslandi tefjist ekki í
námi sínu vegna þess að þeir þurfa
að vinna svo mikið. Það er náms­
mönnum, háskólunum, atvinnu­
lífinu og ríkiskassanum til góða.
Viðreisn hefur frá því að flokkurinn
var stofnaður árið 2016 lagt þunga
áherslu á menntamál. Við teljum að
hér sé hægt að gera betur og að það
eigi að gera betur. Eftir efnahags­
legar af leiðingar heimsfaraldurs
er enn meiri ástæða til að fjárfesta
markvisst í menntun og í mennta­
kerfinu og taka með því markviss
skref í átt að fjölbreyttara atvinnu­
lífi. Menntun leiðir til nýsköpunar
og almennrar velferðar í samfélag­
inu. Þetta er einfaldlega staðreynd.
Með aukinni áherslu á menntun og
nýsköpun sköpum við eftirsóknar­
verð störf, framleiðni eykst og við
mótum samfélag sem laðar að sér
hæfileikaríka einstaklinga. Með
þessu tryggjum við að ungt fólk
sem sækir sér framhaldsmenntun
erlendis velji að koma aftur heim.
Liður í því að tryggja næstu kynslóð
samkeppnishæf lífskjör er að störf á
Íslandi standist samkeppni að utan.
Sú samkeppni snýst vissulega um
kjör en ekki síður um hvernig störf
við bjóðum og hvernig starfsum­
hverfi við bjóðum.
Hagsmunir stúdenta
Stjórnvöld verða að standa með og
standa vörð um háskólamenntun
með því að gera háskólum kleift að
sækja fram. Það er gert með því að
búa háskólunum góð rekstrarskil­
yrði og upp á það hefur skort, enda
stöndum við Norðurlandaþjóðum
að baki hvað varðar framlög til
háskólamenntunar. Og það verður
jafnframt gert með því að tryggja
háskólastúdentum v iðunandi
aðstæður til náms. Þessu frumvarpi
er ætlað að ná fram þessu grund­
vallarmarkmiði. n
Námsmenn fái að sinna
námi sínu af fullum þunga
Úttekt hjá ferðaskrifstofu eða verslun að verðmæti 100.000 kr.
5290
5513
6145
6907
7645
8474
9360
9482
12138
15400
15441
15650
16272
16678
17005
17163
17824
17913
18027
18882
19307
21676
22150
22196
23367
23994
24777
25390
25710
27629
29023
32175
32190
33219
33796
33975
34046
36524
37191
38939
39713
40466
41561
42322
42545
44045
45266
45332
46229
46653
46701
47436
48114
48656
48703
50969
51272
51293
52705
53264
53377
53407
56087
56113
56864
61622
62272
62337
62438
62767
64067
65222
67723
67808
69371
72551
73696
74424
77601
78653
81442
83781
84867
85254
88062
88130
88172
90001
92005
92505
93153
94138
95049
95113
95856
96350
96692
96765
97756
98728
100396
101315
101530
101856
104847
106227
107170
107740
107777
113569
115301
116048
116244
119324
120182
120737
123488
123600
123603
123838
125470
127790
127943
129488
130209
131089
131108
131940
132068
132670
133609
135654
135753
136399
136735
137739
139026
139037
139177
140626
141462
141734
142929
143146
146417
146535
146817
147342
148652
148896
149702
149726
150209
151932
152779
154022
154604
154636
155517
157354
Bi
rt
án
á
by
rg
›a
r
Úttekt hjá ferðaskrifstofu eða verslun að verðmæti 200.000 kr.
2109
3552
8192
8707
9529
9654
9679
10330
11013
12055
14998
16830
17457
18126
20278
21357
21642
24036
26449
26612
27421
31059
31205
31274
33620
34409
36831
38500
38792
40887
41235
41453
42717
43259
44476
45187
47313
47416
50329
50736
51804
53487
54319
54991
55879
60148
60329
61155
61494
62711
63670
64704
67433
67924
68216
68398
68551
69813
73063
73948
74004
76411
77215
78788
80783
80968
81349
81794
82673
83844
89491
90530
92588
95262
95539
96660
100046
101136
101312
101465
103384
103915
104383
109063
109323
112791
114915
114962
116668
117655
118565
119023
119126
119249
120028
120049
120054
120932
121306
123577
125314
126236
127990
128052
128683
129005
129840
132331
138115
138398
140067
140151
140513
141743
143687
143750
144901
146568
146613
148743
149734
150289
150595
151223
151886
153958
155850
157119
157394
157964
krabb.is
VINNINGAR
Krabbameinsfélagi› þakkar landsmönnum
veittan stu›ning.
Handhafar vinningsmi›a framvísi þeim á skrifstofu
Krabbameinsfélagsins a› Skógarhlí› 8, sími 540 1900.
Byrja› ver›ur a› grei›a út vinninga þann 11. janúar nk.
Útdráttur 24. desember 2021
Jólahappdrætti
Krabbameinsfélagsins
Honda CR-V Lifestyle 2.0 Hybrid CVT 4WD 7.690.000 kr.
111478
Greiðsla upp í bifreið eða íbúð að verðmæti 1.000.000 kr.
3267 88531 88848

Páll Rúnar M.
Kristjánsson
hæstaréttar­
lögmaður
14 Skoðun 28. desember 2021 ÞRIÐJUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ