Fréttablaðið - 28.12.2021, Blaðsíða 13

� 9. JANÚAR
� KL. 20.00
� ELDBORG
MIÐASALA Á HARPA.IS OG TIX.IS
Árvissir og sívinsælir nýárstónleikar stórsveitarinnar
eru sem fyrr helgaðir tímabilinu 1930-50, þegar
stórsveitir réðu ríkjum á jörðinni og stjórnendur,
söngvarar og einleikarar voru popp stjörnur síns
tíma. Gestasöngvar eru Kristjana Stefánsdóttir
og James Olsen frá Færeyjum.
Stjórnandi & kynnir: Sigurður Flosason
Kristjana Stefáns
JAMES OLSEN
NÝÁRsTÓNLEIKAR
ssveeeiiflunnar
Atvinnufjelagið, AFJ, félag einyrkja,
lítil og meðalstór fyrirtæki, var stofn-
að 31. október á þessu ári og hefur
vakið mikla athygli. Mikill áhugi
er á félaginu og baráttumálum þess
og ætti ekki að koma á óvart enda
þörfin brýn að gæta betur að hags-
munum þessara fyrirtækja.
Bilið hefur breikkað
Á undanförnum 30 árum hafa veru-
legar breytingar átt sér stað í fyrir-
tækjaflóru landsins. Geti fyrirtæki
stækkað og styrkt þannig sam-
keppnisstöðu sína, gera þau það.
Það hefur gerst í fjölda atvinnugreina
í sjávarútvegi, verslunarrekstri,
bankastarfsemi og fleiri greinum.
Það er jákvætt ef það gerist ekki á
kostnað þeirra sem minni eru. Sum
fyrirtæki ná þeirri „eftirsóknar-
verðu“ stöðu að verða „of stór“ til
að falla. Icelandair hefur lengi haft
þessa stöðu innan íslensku ferða-
þjónustunnar og minnstu munaði
að bankakerfið yrði skilgreint þann-
ig árið 2008. Önnur fyrirtæki verða
það stór að þau telja sig eiga að ráða
leikreglum samkeppninnar og sam-
félagsins.
Þrátt fyrir þessar breytingar í
undirstöðum atvinnulífsins, hefur
félagskerfi vinnumarkaðarins lítið
breyst. Afleiðingar þess birtast fyrst
og fremst í því að hagsmunir stór-
fyrirtækja eru allsráðandi fyrir-
tækjamegin innan þessa kerfis, sem
er byggt upp á þeirri meginreglu að
þeir ráða sem borga mest og þar sem
völdin eru mest m.a. í formi skipunar
stjórnar. Það er að mati AFJ bagaleg
þróun, ekki hvað síst fyrir þá sök að
langstærsti hluti launafólks starfar
sem einyrkjar eða hjá litlum og
meðalstórum fyrirtækjum.
Innbyggð mismunun í gjaldtöku
og fjármálakerfinu
Þegar lítill eða enginn greinarmunur
er gerður á milli lítilla og stórra í
opinberri gjaldtöku og álögum þá
leggst kostnaðarbyrði hlutfallslega
mun þyngra á þá sem smærri eru,
hvort sem það er útvarpsgjald eða
margvíslegar álögur. Þessi kerfis-
læga mismunun gerir því smærri
fyrirtækjum erfiðara að keppa
sem getur dregið úr samkeppnis-
hæfni eða skekkt samkeppnis-
stöðu fyrirtækja á hefðbundnum
samkeppnismörkuðum. Þá er fjár-
málamarkaðurinn hér á landi með
þeim ósköpum gerður að lánafyrir-
greiðsla á eðlilegum kjörum er afar
erfið hjá smærri fyrirtækjum enda
hlýtur hagnaður bankakerfisins að
koma þaðan. Stóru fyrirtækin hafa
aðrar leiðir til fjármögnunar, hluta-
fjáraukningar, lántöku erlendis eða
útgáfu skuldabréfa.
Lífeyrissjóðakerfið er sérstak-
lega sniðið að stórum skráðum
fyrirtækjum eins og það séu þau
einu arðsömu. Þar virðist ekki horft
í áttina að litlu og meðalstóru fyrir-
tækjum í fagfjárfestingum fyrr en
þau hafa stækkað og þá hækkað
verulega í verði. Atvinnufjelagið vill
leggja áherslu á breytingar á þessu í
góðu samstarfi við lífeyrissjóðina.
Margt gott má segja um stefnu ríkis-
stjórnarinnar því þar er loksins lögð
áhersla á að lífeyrissjóðir geti ávaxt-
að eignir sínar með fjölbreyttari, en
jafnframt öruggum hætti. Loksins
verði fest í sessi heimild fyrir lífeyris-
sjóði að eiga yfir 20% í nýsköpunar-
og vaxtarsjóðum og meiri skilningur
á mikilvægi innviðafjárfestinga þar
sem mörg lítil og meðalstór fyrir-
tæki starfa um land allt. En til að
þetta raungerist þurfa fulltrúar lítilla
Gerum félagskerfi vinnumarkaðarins betra
og meðalstórra fyrirtækja að sitja í
stjórnun lífeyrissjóða, en ekki ein-
göngu fulltrúar stóru turnanna SA
og ASÍ.
Síðast en ekki síst endurspegla
kjarasamningar ekki þann rekstr-
arveruleika sem lítil og meðalstór
fyrirtæki standa andspænis nema
að takmörkuðu leyti. Svo virðist
sem fyrirtæki séu bundin að lögum
hvað kjarasamning SA og ASÍ varð-
ar, hvort heldur þau eru aðilar að
samtökunum eða ekki. Þessi vandi
hefur farið vaxandi undanfarin
ár og bendir f lest til þess að hann
muni aukast enn frekar á komandi
árum og áratugum eftir því sem
umbylting atvinnulífsins eykst í
tengslum við 4. iðnbyltinguna. Þar
sem skapandi greinar, hugbúnaðar-
gerð, ör þróun heilbrigðis- og líf-
tækni, ferðaþjónusta, kvikmynda-
gerð og aðrar hugvitsdrifnar greinar
fara ört vaxandi. Ný tækifæri munu
jafnframt skapast í orkutengdri
starfsemi þar sem auðlindir eru
nýttar til nýsköpunar. Þar geta gilt
allt önnur lögmál um laun, kjara-
samninga, kaupréttarsamninga,
vinnutíma, vinnustað og menntun.
Þarna verður vöxturinn mestur til
velsældar og lífskjör almennings
batna. Í kjaramálum þurfum við að
komast inn í 21. öldina hvað þetta
varðar.
Litlu og meðalstóru fyrirtækin
eru verðmætust
Einyrkjar og litlu og meðalstóru
fyrirtækin eru verðmætasti hluti
vinnumarkaðarins atvinnulega og
efnahagslega fyrir atvinnulífið um
land allt, þar með talið fyrir stærri
fyrirtækin. Þetta er sá hluti vinnu-
markaðarins þar sem flestir starfa,
sem nýsköpun sprettur fram af, sem
veitir vinnumarkaðnum nauðsyn-
legan sveigjanleika og efnahagsleg
þróun til framtíðar. Þarna kemur
einnig oft inn ungt, vel menntað
og verðmætt starfsfólk fyrir fram-
tíðina sem hefur látið minna fyrir
sér fara í kröfugerð eða hagsmuna-
baráttu. Skapa þarf meiri skilning
og sátt í samfélaginu, ekki bara milli
atvinnugreina og auðlinda þjóðar-
innar, heldur milli starfsstétta, ald-
urshópa og stærðar fyrirtækja sem
öll hafa sínu hlutverki að gegna í lífs-
hlaupinu til vaxtar og velsældar. n

Helga Guðrún
Jónasdóttir
stjórnarmaður í
Atvinnufjelaginu
ÞRIÐJUDAGUR 28. desember 2021 Skoðun 13FRÉTTABLAÐIÐ