Morgunblaðið - 24.09.2021, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. SEPTEMBER 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Hefðbundið er
þegar
helstu ráða-
menn veraldar eiga
með sér opinberan
fund að þá gefist
blaðamönnum færi á
að spyrja nokkurra
spurninga. Eftir
fund Bidens forseta og Borisar
Johnsons fengu blaðamenn frá
ríkjum leiðtoganna aðgang að
skrifstofu forsetans. Er blaða-
menn tóku að kalla upp spurn-
ingar óskaði Johnson eftir að
svara þeim sem að honum höfðu
beinst. Biden svaraði að það gæti
hann gert á eigin ábyrgð. John-
son svaraði þá strax tveimur
spurningum og hóf að svara
þeirri þriðju en þá tóku „umsjón-
armenn“ forsetans að kalla hátt
fram í að þessu væri lokið og
spyrlar ættu að koma sér út.
Bandarísku blaðamennirnir
reyndu þá að spyrja sinn forseta
spurninga, en þá hækkuðu höndl-
arar hans hrópin um að blaða-
menn skyldu koma sér burt.
Biden virtist þó myndast við að
svara einni spurningu, en vegna
hrópanna og þykkrar grímu
Bidens náðu þeir ekki hvað hann
virtist vera að muldra.
Bresku blaðamennirnir hafa
lýst undrun sinni á uppákomunni.
Ritstjóri Daily Mirror, sem lengi
stutt hefur Verkamannaflokkinn
í Bretlandi, sendi frá sér yfirlýs-
ingu þar sem hún undraðist fram-
göngu starfsmanna Hvíta húss-
ins. (Það blað lýsti yfir stuðningi
við Hillary Clinton gegn Trump
2016).
Í grein í Daily Telegraph
(hægra megin við miðju) var
fjallað um máttleys-
islega ræðu Bidens
forseta á þingi SÞ í
vikunni. Greinarhöf-
undur segir að ræða
hans hafi fallið al-
gjörlega flöt og
fengið litlar undir-
tektir og helst tekið
með þögninni. Leiðtogi hins
frjálsa heims hafi komið þreytu-
lega fyrir sjónir, ræðan verið laus
við alla andagift, en látið nægja
að raða saman innantómum upp-
gerðarklisjum, sem á köflum
nálguðust hreina hugaróra.
Með hliðsjón af einstæðum
ógöngum Bandaríkjanna við
brottför herliðsins frá Afganist-
an, sem allur heimurinn starði á,
glímir Biden við trúnaðarbrest á
heimsvísu, sem efast má um að
hann nái að komast frá það sem
eftir lifir forsetatíðar hans. Eftir
aðeins 8 mánuði sýnist Biden því
laskaður í embætti (lame duck)
og við bætast sjálfskaparvíti hans
á suðurlandamærum ríkisins,
sem forsetinn skóp sjálfur frá
fyrsta degi í embætti. Nú ríkir
þar algjört öngþveiti og innflytj-
endavandamálin stjórnlaus. Við
þetta bætist yfirgengileg skulda-
söfnun Bandaríkjanna á aðeins 8
mánuðum (30.000 milljarðar doll-
ara!), meira verðbólguskot en
vænst var, óvæntur afturkippur
Covid-veirunnar og pólitísk
lausatök í Suður-Asíu með óvissu
sem ekki sér fyrir endann á.
Greininni lýkur með þeim orð-
um að það sem helst teljist Biden
til tekna sé að Kamala Harris
virðist enn óhæfari og óvinsælli
varaforseti en Biden í sínu emb-
ætti.
Uppákoman í „Oval
office“ undirstrikaði
í beinni útsendingu
að fæst sé nú með
felldu í Hvíta húsinu}
Veikleikamerkin mörg
Vöngum er gjarn-
an velt um
hvaða mál séu helstu
kosningamálin.
Hver og einn hefur
vitaskuld sína skoð-
un á því hver kosningamálin eru í
þeim skilningi hvað ræður at-
kvæði viðkomandi, en þegar horft
er vítt yfir sviðið getur verið erf-
iðara að greina um hvað er kosið.
Einhverjir spámenn töldu
snemma í baráttunni að hún
mundi snúast um kórónuveiruna.
Það hefði verið fráleitt enda
reyndist það rangt.
Þá voru sumir sem í það
minnsta vildu að stjórnarskrár-
mál yrðu veigamikill þáttur bar-
áttunnar, en í ljós hefur komið að
enginn áhugi er á að láta kosn-
ingarnar snúast um stjórnar-
skrána, hvað þá „nýju stjórnar-
skrána“ sem ekki er til og hefur
aldrei verið til. Kjósendur hafa
fyrir löngu séð í gegnum þá um-
ræðu og vilja fremur að raun-
veruleg mál ráði úrslitum.
Þá hefur lítið verið rætt um
ESB og evru, enda flestum ljóst
að sú umræða er til einskis og
þjónar alls ekki íslenskum hags-
munum. Þó eru þeir
til sem vilja stíga
skref í þessa átt og
telja jafnvel að
byrja eigi á að
tengja krónu við
evru. Ásgeir Jónsson seðla-
bankastjóri ræddi þetta nýlega
og sagði slíkar hugmyndir van-
hugsaðar. Það var kurteislega
orðað.
Þau mál sem mestu skipta fyr-
ir almenning í landinu, sem eru
ekki síst stöðugleiki, skattamál,
atvinnumál og heilbrigðismál,
svo þau helstu séu nefnd, hafa
fengið hvað mesta athygli þó að
sú umræða hafi vissulega ekki
alltaf verið studd traustum rök-
um. Einstaka flokkar, einkum
Píratar, Viðreisn og Samfylking,
hafa orðið uppvísir að alvarlegum
reikniskekkjum og mörgum ólík-
um og misvísandi hugmyndum
um hvað fyrirhugaðar skatta-
hækkanir þeirra verði miklar.
Þetta gerir kjósendum að vissu
leyti erfitt fyrir, en um leið má
segja að slíkur ruglandi gefi
ágæta vísbendingu um hvers
megi vænta af slíkum fram-
boðum.
Jafnvel misvísandi
skilaboð geta sagt
kjósendum mikið}
Kosningamál og ruglandi
V
ið búum sem betur fer við góð lífs-
kjör hér á landi. Lífsgæði hér eru
með þeim mestu í heimi, hamingja
þjóðarinnar mælist hátt, samfé-
lagsinnviðir okkar eru sterkir,
jöfnuður er mikill, félagslegt öryggi er mikið og
það sama gildir um almennt öryggi. Kaupmátt-
ur launa hækkaði í fyrra þrátt fyrir heimsfar-
aldur og þá hafa ráðstöfunartekjur aukist tölu-
vert á undanförnum árum. Við höfum, í fyrsta
skipti í sögunni og þrátt fyrir gífurlegt efna-
hagslegt högg af völdum faraldursins, náð þeim
árangri að halda hagkerfinu og vöxtum í jafn-
vægi. Það hefur síðan bein og jákvæð áhrif á
fjármál heimila og fyrirtækja. Það skiptir máli.
Við búum í landi þar sem jafnrétti kynjanna
er með því besta sem gerist í heiminum, við
höfum aðgengi að fjölbreyttri menntun og at-
vinnutækifærum, atvinnuþátttaka er með því
hærra sem gerist og okkur hefur tekist að búa til öflugt
velferðarkerfi sem grípur þau sem þurfa á því að halda.
Það skiptir máli.
Við búum svo vel að hafa aðgang að auðlindum sem eru
til þess fallin að auka enn frekar við hagsæld hér á landi,
hvort sem litið er til sjávarafurða sem færa okkur útflutn-
ingsverðmæti, nýsköpun og tækniþróun, orkuauðlinda
sem hjálpa okkur að framleiða endurnýjanlega og um-
hverfisvæna orku, náttúru sem við njótum ýmist sjálf eða
með erlendum ferðamönnum sem hingað koma og þannig
mætti áfram telja. Það skiptir máli.
Við lifum eftir sterkum gildum sem hafa fært okkur
hagsæld og tækifæri til að gera enn betur. Með
metnaði, hugmyndavinnu og léttu viðmóti til al-
varleika lífsins hefur okkur tekist að búa til þau
lífskjör sem hér hafa verið nefnd og þá hagsæld
sem við njótum. Við vitum hvernig það er að tak-
ast á við erfiðleika, erfiðar aðstæður og áskor-
anir sem fylgja því að búa hér á Íslandi, hvort
sem horft er til náttúrunnar eða félagslegra
þátta, en alltaf hefur okkur tekist að gera meira
og betur. Það skiptir máli.
Ísland er svo sannarlega land tækifæranna en
ekkert af þessu gerist af sjálfu sér. Í þessum
raunveruleika þarf að hafa skýra sýn á framtíð-
ina, skilning á því hvernig hagkerfið virkar og
þekkingu á því mikilvæga hlutverki sem felst í
því að veita þjóðinni forystu. Það skiptir máli.
Við viljum stefna lengra, gera betur í dag en í
gær og tryggja hag okkar og framtíðarkynslóða
sem best. Það gerum við ekki með því að draga
upp ranga mynd af stöðu mála eða tala með óábyrgum
hætti um stjórnmál eða efnahagsmál – heldur með því að
sýna ábyrgð og festu og nýta þau tækifæri sem fyrir okk-
ur liggja, eins og Sjálfstæðisflokkurinn boðar.
Við höfum tækifæri til þess að sýna það í verki í kjör-
klefanum þegar við göngum til kosninga. Við trúum því að
Ísland sé land tækifæranna og undir forystu Sjálfstæðis-
flokksins ætlum að nýta þau tækifæri.
aslaugs@althingi.is
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Nýtum tækifærin
Höfundur leiðir lista Sjálfstæðisflokksins
í Reykjavíkurkjördæmi suður.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
muni þurfa að breytast mikið ef stjórn-
völd ætla sér að ná markmiðum sínum
í orkuskipta- og loftslagsmálum. Til
lengri tíma litið segir hópurinn að ef
markmið um að Ísland verði óháð jarð-
efnaeldsneyti árið 2050 eigi að nást
þurfi töluvert hraðari orkuskipti að
eiga sér stað í flugi og á sjó.
Auk þess að setja fram grunnspá,
sem byggist á óbreyttum forsendum
þar sem horft er til þeirrar framfara
sem orðið hafa í orkuskiptum hingað
til og núverandi aðgerða, eru einnig
settar fram þrjár sviðsmyndir um
mögulega þróun eldsneytisnotkunar ef
gripið verður til frekari aðgerða til að
flýta fyrir orkuskiptum og mið tekið af
mismunandi efnahagslegum um-
svifum. Er það gert til að reyna að
meta hver þróunin þurfi að verða til að
ná markmiðum stjórnvalda (sjá með-
fylgjandi töflu).
Í grunnspánni er gert ráð fyrir að
töluverð orkuskipti muni eiga sér stað
á spátímabilinu til 2060. Innlend notk-
un olíu muni dragast saman um 84% á
tímabilinu. Millilandanotkun olíu drag-
ist mun minna saman eða um 18% frá
hámarki sínu árið 2018. Gerir spáin
ráð fyrir að notkunin árið 2060 verði
um 470 þúsund tonn. Þar af fari um 70
þúsund tonn til innanlandsnotkunar og
400 þúsund tonn til millilandanotk-
unar.
Í grunnspánni kemur einnig
fram að eftir að olíunotkunin snarm-
innkaði á árinu 2020 muni hún aukast
nokkuð á allra næstu árum, einkum
millilandanotkunin og ná hámarki um
2024-2025 en þá fari aðrir orkugjafar
að taka við.
Hvað bílaflotann varðar er geng-
ið út frá að nýorkubílar hafi árið 2023
náð 50% hlutdeild nýskráninga einka-
bíla og fyrirtækjabifreiða, 2028 meðal
bílaleigubíla, 2031 hjá hópferða- og
sendibifreiðum og 2046 hjá vöru-
bifreiðum. Gert er ráð fyrir samdrætti
í meðalakstri hvers bíls um rúm 13%
frá árinu 2020 til 2060 vegna breyttra
samgönguvenja.
Spáð að olíunotkun í flugi nái
hámarki árið 2047
„Innlend notkun hefur sveiflast á
milli 459 og 564 þúsund tonn á und-
anförnum áratugi, og er ekki gert ráð
fyrir því að hún hækki neitt að ráði frá
því sem nú er, notkunin var 521 tonn
árið 2019 og búist er við að hún fari
hæst í 506 tonn árið 2022 en eftir það
fari hún minnkandi.
Millilandanotkunin hefur aukist
umtalsvert á síðasta áratugi, eða frá
120 þúsund tonnum árið 2010 í 484
þúsund tonn árið 2018 sem var há-
markið. Gert er ráð fyrir aukningu í
millilandanotkun olíu samhliða aukn-
ingu í komu ferðamanna til Íslands.
Hámark í millilandanotkun næst árið
2047 og eftir það fer notkun minnk-
andi samhliða orkuskiptum í flugi,“
segir í spánni.
Undir lok spátímabilsins verður
stærstur hluti olíunotkunar vegna
millilandaflugs. Orkuskipti í flugi
verða enn stutt komin árið 2050 og
segir hópurinn að þau séu ein stærsta
áskorun næstu 30 ára ef markmið
stjórnvalda eiga að nást.
Miklar breytingar ef
ná á markmiðunum
Eldsneytisspá 2021-2060
Olíunotkun, þús. tonn olíu
Eldsneytisnotkun 2018-2020
Eldsneytisspá 2021-2060
Ísland óháð jarðefnaeldsneyti
Heimild: Orkuspárnefnd
'18 '19 '20 '30 '40 '50 '60 '18 '19 '20 '30 '40 '50 '60 '18 '19 '20 '30 '40 '50 '60 '18 '19 '20 '30 '40 '50 '60
Bifreiðar Fiskiskip Millilandaflug Annað
30
6
30
0
25
9
22
1
18
1
11
0
69 58
2
25
0
17
1
16
2
15
7
14
7
13
7
12
6
40
82
3
32
0
40
8
30
3
81
31
2
31
0
37
4
18
9
40
0
4
37
9
0
14
0
12
3
70
10
4
94 99
23
73
8
35
0
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
N
otkun olíu hér á landi náði
hámarki á árinu 2018 þeg-
ar fjöldi ferðamanna var
hvað mestur og voru þá
rúmlega 1.025 þúsund tonn af olíu seld
á Íslandi. Þar af fóru 540 þúsund tonn
til innanlandsnotkunar og 485 þúsund
tonn voru vegna millilandanotkunar.
Í fyrra snarminnkaði olíu-
notkunin og fór niður í 570 þúsund
tonn yfir allt árið. Innanlandsnotkunin
var 460 þúsund tonn en aðeins voru
seld 110 þúsund tonn til millilanda-
notkunar og skiptu þar sköpum áhrif
heimsfaraldurs kórónuveirunnar í
millilandaflugi. Þessar upplýsingar
koma fram í nýrri eldsneytisspá orku-
spárnefndar sem nær til ársins 2060.
Þar er því spáð að olíunotkun, einkum
innanlands, muni minnka mikið á
næstu áratugum. Gert er þó ráð fyrir
aukningu í innanlandsnotkun fyrst í
stað en þegar líður á tímabilið er spáð
meiri samdrætti en áður hefur verið
gert ráð fyrir í fyrri spám, einkum
orkuskipta.
Ef gengið er út frá óbreyttum for-
sendum í dag gerir grunnspá hópsins
þó ekki ráð fyrir að markmið stjórn-
valda um minnkandi olíunotkun verði
að fullu náð árið 2030. Til að ná að
standast núverandi skuldbindingar
gagnvart Parísarsáttmálanum fyrir
árið 2030 þarf innlend olíunotkun að
komast undir 400 þúsund tonn.
Grunnspáin gerir ráð fyrir að innlend
olíunotkun verði 418 þúsund tonn árið
2030 en fimm árum síðar verði hún
komin undir markið eða í 337 þúsund
tonn. Segir í kynningu Orkustofnunar
á skýrslunni að ljóst sé að forsendur
Morgunblaðið/Kristinn
Eldsneyti Í fyrra var bensínnotkun-
in 94 þúsund tonn, svipuð og árið 1983.