Morgunblaðið - 24.09.2021, Qupperneq 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. SEPTEMBER 2021
Þeir sem vilja evru
núna ættu að staldra
við þetta: Er tíma-
bært að setja gríðar-
lega harðan aga, með
sársauka atvinnumiss-
is yfir höfði sér, á ein-
göngu starfsfólk
gjaldeyrisgreina,
meðan langflestir
mundu sleppa við
þennan ótta? Svar
sumra þeirra sem
mundu sleppa er „já“, en ég segi
nei. Gera þarf atvinnulífið fjöl-
breyttara og stöðugra áður. Orku-
vinnsla og stóriðja er stöðugust,
við eigum óvirkjaða græna orku,
notum hana.
Allir vita að landið flytur inn
mest af sínum nauðsynjum og að
eingöngu gjaldeyrir gerir þann
innflutning mögulegan. Hug-
myndin um að setja þennan harða
aga á landsmenn hefur þennan
ágalla: Við efnahagsáfall, sem ylli
gjaldeyrisskorti, mundu nokkur
þúsund manns missa vinnuna
vegna gjaldþrota sjávarútvegs- og
ferðaþjónustufyrirtækja. Aðrir,
langtum fleiri, mundu bara halda
lífi sínu áfram „eins og ekkert
hefði í skorist“. Það þýðir að halli
yrði á utanríkisviðskiptum. Landið
mundi safna erlendum skuldum.
Ekki yrði fyrirséð hve lengi og
hve miklar þær yrðu, en sú staða
sem mundi skapast
yrði ósjálfbær.
Gjaldþrota fyrir-
tæki eru leyst upp.
Starfsmannahópurinn
tvístrast og þekking
hans með. Eignir eru
seldar á uppboði.
Þessi ferill tekur
langan tíma. Hvort
sem það er aflabrest-
ur, verðfall, brestur í
komu ferðamanna eða
e.t.v. allt þetta í senn,
þá taka svona sveiflur
tíma. Til að vilji til að
fjárfesta og reisa ný fyrirtæki á
grunni gamalla skapist er ekki
nóg að geta keypt eignir á hrak-
virði á uppboði. Menn þurfa að sjá
fram á hagnað. Þangað til vilja
menn bíða og sjá til.
Til að hagnaðarvon myndist
þyrfti að lækka launin. Það er
kallað „niðurfærsla“ og stundum
„hin leiðin“, af því að leiðirnar eru
bara tvær, gengislækkun eða nið-
urfærsla. Dettur einhverjum í hug
í alvöru að á meðan stærstur hluti
þjóðarinnar lifir lífi sínu áfram
„eins og ekkert hafi í skorist“
verði sátt og friður um að þeir
sem allt byggist á, starfsmenn
gjaldeyrisaflandi greina, verði
endurráðnir á miklu lægri laun-
um? Menn stæðu frammi fyrir því
að verða að lækka öll laun í land-
inu! Halda menn að samstaða og
sátt yrði um það? Launalækkun án
t.d. skuldalækkunar?
Evran yrði sjálfskaparvíti
Eftir Ragnar
Önundarson » Gjaldþrota fyrirtæki
eru leyst upp.
Starfsmannahópurinn
tvístrast og þekking
hans með. Eignir eru
seldar á uppboði. Þessi
ferill tekur langan tíma.
Ragnar
Önundarson
Höfundur er viðskiptafræðingur.
Stjórnmálamenn yrðu fyrir
orrahríðinni. Kannski þyrfti meira
en eitt kjörtímabil til. Í kosninga-
baráttu yrði úrbótum lofað. Skipt
yrði um ríkisstjórn. Ný stjórn
mundi afnema tengingu krónunnar
við evru, ef sú leið (sem Viðreisn
mælir með) hefði verið reynd.
Aðild að ESB (sem Samfylkingin
segist vilja) hefði langan aðdrag-
anda. Meira en eitt kjörtímabil.
Það yrði langt og leiðinlegt rifrildi.
Það tæki langan tíma fyrir al-
menning að skilja þetta samhengi
sem ég var að lýsa. Sársauki og
reiði. Enn og aftur misskipting og
mismunun. Fengum við ekki nóg
af slíku eftir hrun? Svonefnt „fljót-
andi gengi“, sem lagar sig eftir að-
stæðum með því að lækka þegar
áföll verða en styrkist svo á ný
þegar batnar í ári, heldur gjald-
eyrisaflandi fyrirtækjum gangandi.
Það er af tvennu illu skárri kostur
en þau ósköp sem felast í „hinni
leiðinni“.
Stjórnandi
morgunútvarps RÚV
tók svo til orða í við-
tali við Björn Inga
Hrafnsson að Björn
hefði „lagt eyrað við
jörðina“, og þannig
náð að lesa í póli-
tísku stöðuna hér á
landi nú skömmu
fyrir kosningar.
Niðurstaða Björns
reyndist einföld:
Enginn veit neitt! Skoðanakann-
anir benda að vísu til þess að
ríkisstjórnin hangi á bláþræði
samkvæmt samantekt Kjarnans,
hún sé reyndar svo gott sem fall-
in. En er það svo? Björn Ingi
benti réttilega á að þessi þróun
væri vægast sagt skrýtin, af því
undanfarið hefði ríkisstjórnin
mælst vinsæl í könnunum, sér í
lagi forsætisráðherra, Katrín
Jakobsdóttir.
Eins og flestum mun kunnugt
þóttu frumbyggjar Norður-
Ameríku skynsamir; þeir lögðu jú
eyrað við jörðina eins og Björn til
að átta sig. Indíánarnir vildu átta
sig á staðsetningu vísundahjarða
og hrossa, en þeir „lögðu eyru“
við fjölmörg önnur mál og leystu
af yfirvegun.
Ágæti kjósandi, hugsaðu þig nú
vel um og „leggðu eyra að jörðu“
af yfirvegun áður en þú kýst. Mið-
að við núverandi stöðu bendir flest
til þess að það verði þrautin
þyngri að koma saman starfhæf-
um þingmeirihluta að loknum
þessum haustkosningum. Það þýð-
ir með öðrum orðum að stjórnar-
kreppa geti verið yfirvofandi,
ástand sem enginn kærir sig um
er til þekkir. Það þýðir að stjórn-
kerfið verði stefnulaust eða í besta
falli á einhvers konar sjálfsstýr-
ingu með hjálp lítt þekktra emb-
ættiskvenna og -manna úti í bæ.
Slíkt ástand er í raun ávísun á
glundroða eins og dæmin hafa
sýnt hér fyrr á tímum, t.d. við
upphaf fimmta ára-
tugar síðustu aldar og
við lok þess áttunda.
Björn nefndi að
kjósendur hefðu ef til
vill ekki gleymt að-
draganda þess hvern-
ig núverandi rík-
isstjórn varð til; þess
vegna vilji þjóðin ekki
ganga í gegnum slík
leiðindi aftur. Kjós-
endur virðist með öðr-
um orðum sækjast
eftir stöðugleika þar
sem miðjan blómstri.
Hin harkalegu skoðanaskipti á
sitthvorum ásnum hugnist fólki
ekki lengur, fólk vilji einfaldlega
að lífið haldi áfram, stöðugleikinn
haldist.
En hvernig á það að ganga þeg-
ar fylgið lekur til allra átta eins
og raun ber vitni? Í fyrsta skipti í
sögunni eru flokkar í framboði
hérlendis orðnir 9-10 talsins, flest-
ir með fylgi á bilinu 6% til 15%.
Baráttumálin eru að sama skapi
mörg og margbreytileg svo sem
ákall um nýja stjórnarskrá sem
enginn fótur er fyrir, súrrealískar
hugmyndir um Evrópusambands-
aðild, stefna í umhverfismálum
byggð á vanþekkingu og kall á
svonefnt Reykjavíkurlíkan – fyrir-
mynd sem gerir hverja skráveif-
una á fætur annarri, nú síðast
ólýðræðislega ákvörðun um 10
milljarða glórulausa uppbyggingu
svokallaðra stafrænna innviða án
útboðs eða umræðu almennt.
Þess vegna veltir Björn því
réttilega fyrir sér af hverju menn
vilji nú vinstri stjórn á meðan vin-
sældir ríkisstjórnarinnar hafi ver-
ið eins og raun ber vitni og allt
virðist bjart fram undan eftir erf-
iða baráttu við skæða kórónu-
veiru, sem ríkisstjórnin reynist
hafa tekist á við af skynsemi.
Þótt skýringarnar séu ekki þær
sömu þá virðist svipuð staða í
uppsiglingu hér og í Noregi. Jo-
nas Gahr Støre, formaður Verka-
mannaflokksins í Noregi, stendur
nú frammi fyrir þeim vanda að
mynda „vinstri stjórn“ ásamt
tveimur öðrum flokkum með
sterkan þingstyrk, Miðflokknum
og Sósíalíska vinstri flokknum. – Í
Noregi erum við sem sagt að tala
um viðræður þriggja flokka; hér á
landi gætum við verið að tala um
viðræður fjögurra eða jafnvel
fimm flokka og ágreiningurinn þar
á milli engu minni.
Baráttumál norsku flokkanna
hafa reynst svo sundurleit að sum-
ir telja það nálgast kraftaverk ef
stjórnarmyndun næst. Þau eru
ekki einungis mörg, heldur er
ágreiningur einnig mikill um for-
gangsröðun. Líkt og hér eru það
skattamál, utanríkismál (ESB,
EES og NATO) og síðast en ekki
síst umhverfismál, sem verða lík-
lega einn versti höfuðverkur
Norðmanna um langa framtíð;
Norðmenn byggja jú efnahag sinn
að miklu leyti á framleiðslu jarð-
efnaeldsneytis og búa í stóru og
strjálbýlu landi sem er háð slíkri
orku; samgöngutæki og landbún-
aðarvélar þurfa jú olíu. Í því sam-
bandi má benda á að dr. Stefán B.
Gunnlaugsson, dósent við Háskól-
ann á Akureyri, hefur vakið at-
hygli á umhverfisvænni hlið ís-
lenska kvótakerfisins.
Ágæti kjósandi, „leggðu eyra að
jörðu“ áður en þú kýst. Höldum
stöðugleikanum áfram, forðumst
„vinstri“ glundroða!
Eyrað við jörðina í
aðdraganda kosninga
Eftir Meyvant
Þórólfsson
Meyvant
Þórólfsson
» Hvernig á það að
ganga þegar fylgið
lekur til allra átta eins
og raun ber vitni? Í
fyrsta skipti í sögunni
eru flokkar í framboði
hérlendis orðnir 9-10
talsins, flestir með
fylgi á bilinu 6% til
15%.
Höfundur er prófessor við
Háskóla Íslands.
Þar sem bæði Sam-
fylking og Viðreisn eru
með stanslausan áróður
fyrir inngöngu í Efna-
hagsbandalagið vil ég
benda íslenskum
mæðrum sem eiga unga
og mannvænlega syni á,
að nú er svo komið að
yfirmenn þess banda-
lags hafa í alvöru talað
um að koma upp 5-20
þúsund manna her og
ef þessum fyrrgreindu
flokkum yrði að ósk
sinni að koma Íslandi í
ESB yrði auðvitað her-
skylda hér á landi og
þar með yrðu íslenskir
synir mæðra sinna kall-
aðir í herinn til að berj-
ast hver veit hvar. Því
vil ég benda þeim
ágætu íslensku mæðr-
um, sem hlut eiga að máli og mörgum
öðrum á að með því að kjósa Samfylk-
inguna eða Viðreisn er auðvitað verið
að kjósa yfir sig herskyldu og hver
vill það á Íslandi? Svo ég tali nú ekki
um að ESB myndi ráða yfir fiskimið-
unum okkar. Er nokkur búinn að
gleyma þorskastríðinu? Einnig er
skemmst að minnast þegar ungur ís-
lenskur drengur féll í bardaga á milli
stríðandi fylkinga í útlöndum og hafa
líkamsleifar hans ekki fundist enn svo
vitað sé og móðirin syrgir. Viðlíka
ástand gæti því miður orðið stað-
reynd hér á landi, að ungir synir Ís-
lands ættu eftir að falla í bardögum
erlendis.
Ég kemst því ekki hjá að benda ís-
lenskum mæðrum
ungra sona og raunar
öllum öðrum á að eini
stjórnmálaflokkurinn,
sem stendur einhuga á
móti inngöngu er Mið-
flokkurinn X-M.
Ótrúlegt viðhorf
Það tíðkast nú sem
aldrei fyrr að foringjar
stjórnmálaflokkanna
Samfylkingar, Við-
reisnar, Pírata og ný-
stirnisins Sósíal-
istaflokksins gefi út
stóryrtar yfirlýsingar
með mikilli vanþóknun
um að þeir muni alls
ekki vinna með Mið-
flokknum og Sjálfstæð-
isflokknum. Þvílíkur
hroki og lítilsvirðing
fyrir sjálfum sér og auð-
vitað öðrum líka og
virðast ekki gera sér
nokkra grein fyrir að til
er orð, sem heitir málamiðlun. Þeir
stjórnmálaforingjar sem svona hrópa
eru auðvitað bara núll og nix og sjálf-
ir alls ekki stjórntækir. Hverslags
hroki og heimska er þetta eiginlega?
Og nú getur hver sem er með heil-
brigða skynsemi giskað á hvernig
sambúðin yrði hjá fyrrgreindum
flokkum og foringjum og jafnvel ef
fimmti flokkurinn bættist við í vit-
leysuna á því stjórnarheimili ef svo
ólíklega vildi til að til yrði.
Má ég nú vinsamlega benda á Mið-
flokkinn X-M sem er vænlegur kost-
ur.
Hvað segja íslensk-
ar mæður nú?
Eftir Hjörleif
Hallgríms
»Eftir lestur
þessarar
greinar held ég
sé fátt annað í
stöðunni en að
kjósa Miðflokk-
inn X-M.
Hjörleifur
Hallgríms
Höfundur er ellilífeyrisþegi
á Akureyri.
Það dýrmætasta
sem maður gerir í
kosningabaráttu er að
hlusta á fólk. Einn hóp
er sérlega gaman að
tala við og það eru
eldri borgar, okkar
besta fólk eins og við
segjum í Miðflokknum.
Það fyrsta sem maður
tekur eftir er hve fjöl-
breyttur hópur þetta
er. Það að eldast sviptir þig ekki sér-
kennum eða persónuleika. Eldra fólk
hefur frá miklu að segja, ígrundar
hlutina og hefur hógværar og eðlileg-
ar óskir til okkar sem erum að fást
við stjórnmál.
Það er eitt atriði sem mig langar
að ávarpa sérstaklega en það tengist
búsetuúrræðum aldraðra en um það
hef ég fengið fjölmargar ábendingar
sem við Miðflokksmenn ætlum að
taka til gagngerrar skoðunar enda
fellur það vel að sýn okkar að fjöl-
breyttum lausnum fyrir alla. Þannig
er ljóst að búseta á eigin heimili hent-
ar ekki öllum, jafnvel þótt þeir þurfi
ekki dvöl á hjúkrunarheimili. Það er
hins vegar svo að búsetuúrræði fyrir
eldra fólk eru allt of fábreytt eins og
staðan er í dag. Því virðist sem svo að
það vanti millistig milli búsetu á eigin
heimili og hjúkrunarheimili og þetta
hefur Landssamband eldri borgara
verið að minna á. Það er brýnt að
byggja upp þannig búsetuform til
hagsbóta fyrir eldra fólk og þá ekki
síður fyrir velferðarkerfið, sem er á
forræði ríkis og sveitarfélaga. Þessi
búsetuform þurfa ekki
að vera dýr, geta fallið
inn í borgarskipulag og
tengst öðrum búsetuúr-
ræðum, svo sem hjá
stúdentum og tengt
þessa hópa saman.
Eins og allir vita höf-
um við úr fjármunum
Framkvæmdasjóðs
aldraðra að moða en
ákvæði kveða á um að
þeim verði einungis var-
ið til byggingar stofn-
ana fyrir aldraða og til
að mæta kostnaði við
nauðsynlegar breytingar og endur-
bætur á húsnæði sem notað er til
þjónustu við þá eins og kveðið er á
um í lögum. Þetta er eitthvað sem við
þurfum að skoða upp á nýtt um leið
og við gerum gangskör í að efna
skyldur okkar við okkar besta fólk.
Það getur engin ætlast til þess að
eldri borgarar bíði lengur eftir ásætt-
anlegum lausnum. Miðflokkurinn
ætlar að bæta kjör eldri borgara á
næsta kjörtímabili. Atkvæði til Mið-
flokksins þýðir atkvæði fyrir leiðrétt-
ingu á aðstæðum og kjörum eldri
borgara. Það er löngu tímabært.
Fjölbreytt
búsetuúrræði fyrir
okkar besta fólk
Eftir Vilborgu
Þórönnu
Bergmann
Kristjánsdóttur
» Atkvæði til Mið-
flokksins þýðir at-
kvæði fyrir leiðréttingu
á aðstæðum og kjörum
eldri borgara.
Höfundur er lögfræðingur og sátta-
miðlari og skipar 1. sæti á lista Mið-
flokksins í Reykjavíkurkjördæmi
norður fyrir komandi alþingiskosn-
ingar.
Vilborg Þóranna
Bergmann
Kristjánsdóttir