Morgunblaðið - 24.09.2021, Qupperneq 37

MINNINGAR 37
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. SEPTEMBER 2021
mér líka síðar af stað í kennslunni,
þegar hann réð mig að námi loknu
til starfa á Bifröst. Heppnari gat
ég ekki verið. Jón var kennari af
Guðs náð; hann var hafsjór af
reynslu og þekkingu, fjölfróður
um flest mál og hafði einlægan
áhuga á fólki.
Eftir nokkur ár við stjórnvöl-
inn á Bifröst hóf Jón að undirbúa
umbreytingu skólans í háskóla-
stofnun, í samræmi við breytta
tíma. Um leið var skólanum komið
í skjól frá hremmingum Sam-
bandsins, stofnanda skólans í ár-
daga, áður en þær riðu yfir í byrj-
un tíunda áratugarins. Jón
undirbjó umbreytinguna af ein-
stakri alúð og atorku – hagsmuna-
aðilar vildu ekki láta hana kosta
neitt og ekki trufla reglulega
starfsemi. Hann leitaði fanga og
fyrirmynda víða í Evrópu og Am-
eríku og skrifaði bæði meistara-
og doktorsritgerð um verkefnið
meðan á undirbúningnum stóð.
Hann kom í Samvinnuháskólan-
um á kennsluháttum og vinnu-
brögðum sem þóttu tíðindum
sæta, eini skólinn á Íslandi þá með
samfelldan kennslufræðilegan
grunn, eins og hann lýsir vel í bók
sinni um Bifrastarævintýrið og
Jónasaraskólann. Það var okkur
sem tókum síðar við skólastjórn-
inni ómetanlegt hve undirstaðan
hafði verið vandlega lögð.
Ítarleg skrif Jóns takmörkuð-
ust ekki við menntamál. Höfund-
arverk hans er eflaust stærra og
fjölbreyttara en margir halda.
Það spannar mörg fræðasvið:
bókmenntir, sagnfræði, stjórn-
mál, lögfræði, hagfræði og mennt-
unarfræði – auk félags- og sam-
vinnumála. Hann kynnti
ennfremur hugmyndir um brenn-
andi málefni og lagði til lagfær-
ingar á þrálátum skekkjum í sam-
félaginu og beitti til þess innsæi,
greiningarhæfni og góðum gáf-
um.
Gamlir samstarfsmenn Jóns
hugsa hlýtt til hans með virðingu
og þakklæti – skemmtilegar um-
ræður og hnyttin ummæli lifa í
minningum. Jón var örlátur og
gefandi í samskiptum við fólk,
auðmjúkur og hleypidómalaus.
Ætli það hafi ekki verið helsta
ástæða þess að hann var oft kall-
aður til þegar leysa þurfti snúin
mál í opinbera geiranum og þriðja
geiranum.
Þegar ég heyrði síðast í Jóni,
fyrir fáeinum vikum, var eins og
glímunni við illvígan sjúkdóm
væri lokið í bili. Hann var með bók
í smíðum, hafði lokið við handritið
eins og honum var lagið – meira
að segja myndaskráin tilbúin – en
bað mig að lesa yfir. Það var svo
sem létt verk – ég vissi af fyrri
reynslu að allt hafði verið vel
rannsakað og orðunum raðað á
listilegan hátt.
Skarð er fyrir skildi – ég mun
sakna þess að stöðunum til að
leita ráða í, þegar mikið liggur við,
hefur fækkað til muna. Samfélag-
ið sér á bak einum af sínum öfl-
ugustu sonum.
Jónas Guðmundsson.
Kveðja frá Hjúkrunar-
heimilinu Eir og Eir
Öryggisíbúðum
Það var erfið staða hjá Eir á
árinu 2012. Nokkrum árum fyrr
ákvað þáverandi stjórn Eirar að
byggja rúmlega 100 öryggisíbúðir
við Fróðengi í Grafarvogi. Lán
voru tekin til framkvæmdanna og
byggingarnar risu. Öldruðu fólki
var boðið að kaupa þar íbúðarrétt,
sem tryggði fólkinu rétt til að búa
í sínum íbúðum án húsaleigu að
öllu leyti eða að hluta til. Íbúðar-
rétturinn átti að síðan að endur-
greiðast eftir ákveðnum reglum
þegar leigutaki hætti leigunni.
Við bankahrunið breyttust all-
ar forsendur og ljóst varð að Eir
gat ekki staðið við endurgreiðslur
á íbúðarréttinum. Á árinu 2012
var staðan þannig að öll stjórn
Eirar hafði sagt af sér og leitað
var að fólki til að manna nýja
stjórn. Í desember 2012 tók ný
stjórn við keflinu með Jón Sig-
urðsson í sæti stjórnarformanns.
Fyrsta stóra verkefni nýju stjórn-
arinnar var að leita leiða til að
geta greitt íbúðarréttarhöfum
íbúðarrétt sinn þegar þess væri
óskað. Á þessum tíma var eigið fé
Eirar neikvætt og gjaldþrot, sem
blasti við, myndi þurrka út alla
inneign íbúðarrétthafanna.
Stjórnin var sammála um að það
kæmi ekki til greina. Ákveðið var
að ganga til nauðasamninga og
ásættanleg niðurstaða náðist und-
ir traustri stjórn Jóns Sigurðs-
sonar. Íbúðarréttarhafar fengu
íbúðarrétt sinn greiddan með
skuldabréfi 2016 og á þessu ári
hafa þau öll verið greidd upp að
fullu. Jón hafði markvissan, ein-
beittan en jafnframt sveigjanleg-
an stjórnunarstíl. Hann var mál-
efnalegur, skipulagður og
skilvirkur í verkum sínum. Hann
dagsetti og skipulagði stjórnar-
fundi í stórum dráttum til margra
mánaða í senn. Hann hafði einnig
þann vana að senda út drög að
dagskrá næsta stjórnarfundar
sama dag og síðasta fundi lauk.
Það er á engan hallað þegar við
fullyrðum að Jón Sigurðsson hafi
borið hitann og þungann af þessu
erfiða verkefni og án hans hefði
það verið torleystara.
Við vottum Sigrúnu Jóhannes-
dóttur, eiginkonu Jóns Sigurðs-
sonar, og börnum þeirra, þeim
Kristínu, Óla Jóni, Snorra og fjöl-
skyldum þeirra okkar dýpstu
samúð. Minningin um þennan
vandaða og víðsýna mann mun
lifa.
Ólafur Haraldsson og
Pétur J. Jónasson, stjórn-
arformenn Hjúkrunarheim-
ilisins Eirar ses. og Eirar
Öryggisíbúða ehf.
Ég kom stundum við á Bifröst
á árunum fyrir 1990 til þess að spá
í spilin með Jóni vegna stofnunar
háskóla. Hann var þá að breyta
Samvinnuskólanum í háskóla en
ég var í Verslunarráðinu að und-
irbúa stofnun Háskólans í
Reykjavík. Við áttum innihalds-
ríkar samræður um þróun há-
skólastarfs og með okkur varð
góð vinátta.
Rúmum áratug síðar fékk ég
Jón til starfa í verkefni hjá Versl-
unarráðinu. Kynntist ég þá
hversu skipulagður Jón var í allri
vinnu og afkastamikill. Hann var
sérlega greindur og skýr í hugsun
og átti létt með að tjá sig í ræðu
og riti. Jón var góður vinnufélagi
og velviljaður. Alltaf jákvæður og
skemmtilegur og tilbúinn til að
hjálpa samstarfsfólkinu, miðla af
þekkingu sinni og gefa af sér. Við
Jón vorum alltaf mjög nánir eftir
samstarfið í Verslunarráðinu.
Jón var kallaður til starfa í
bankastjórn Seðlabankans á
árinu 2003. Sýndi það hversu mik-
ið traust var borið til hans af ráða-
mönnum þjóðarinnar á þessum
tíma. Jón féll vel inn í hlutverk sitt
í Seðlabankanum og átti virðingu
samstarfsmanna sinna.
Aftur var Jón kallaður í nýtt og
veigamikið hlutverk en þá til að
leiða Framsóknarflokkinn og taka
að sér ráðherrastarf eftir skyndi-
lega afsögn Halldórs Ásgrímsson-
ar. Jón tók þetta verkefni að sér
undirbúningslaust af miklu hug-
rekki, skyldurækni og samvisku-
semi. Jón lagði sig allan fram í
formennskutíð sinni en Framsókn
var á þessum tíma í miklum mót-
vindi sem reyndist of hvass og
hann sagði af sér formennskunni
eftir að hafa ekki náð kjöri í kosn-
ingunum 2007.
Samskipti okkar Jóns þéttust
til muna eftir að ég tók við starfi
rektors Háskólans á Bifröst á
árinu 2013. Þá var gott að hafa
hann sem bakhjarl. Jón var alltaf
tilbúinn til að hjálpa, hvetja og
gefa góð ráð. Ég naut þess heið-
urs að skrifa með honum afmæl-
isrit í tilefni 100 ára ártíðar skól-
ans þar sem hann lagði til sögu
gamla Samvinnuskólans en ég
fjallaði um háskólatímann. Jón og
Sigrún lögðu svo sitt af mörkum á
afmælissamkomum skólans og
hans verður minnst sem eins
helsta máttarstólpans í skóla-
starfinu á Bifröst.
Í áralangri baráttu Jóns við
sjúkdóminn sem lagði hann að
lokum kom hinn heilsteypti per-
sónuleiki hans vel fram. Jón tók
mótlætinu af yfirvegun, æðruleysi
og trúfestu manns sem getur skil-
ið sáttur við Guð og menn. Á tíma-
bili bötnuðu batahorfur sem gáfu
tilefni til bjartsýni en Jón hélt
góðu jafnvægi og sýndi svo engan
bilbug á sér heldur þegar snögg-
lega snerist á ógæfuhliðina.
Jón hafði einlægan áhuga á
framfaramálum lands og þjóðar,
lagði á sig til að bæta samfélagið
og framlag hans taldi. Heimurinn
varð betri með Jóni. Í huga mín-
um mun alltaf sitja blikið í augum
hans og gleðiríkt brosið í spjalli
okkar um framtíð íslensks sam-
félags og hvað mætti verða því til
gagns þegar við hittumst um
miðjan ágúst í síðasta sinn.
Jón var gæfumaður í hjóna-
bandi sínu með Sigrúnu og við
Pála þökkum fyrir kynnin, vinátt-
una og allar stundirnar með þeim
hjónum sem voru okkur afar
verðmætar. Við sendum okkar
innilegustu samúðarkveðjur til
Sigrúnar og fjölskyldunnar allrar.
Guð blessi sálu Jóns.
Vilhjálmur Egilsson.
Við í bænahópnum, sem hittist
flesta föstudagsmorgna frá hausti
til vors, viljum þakka fyrir sam-
fylgdina með Jóni Sigurðssyni í
tæpan áratug. Stundirnar okkar
voru dýrmætar, því þar áttum við
samfélag hver við annan en einnig
við Drottin. Beðið var fyrir ætt-
ingjum og vinum og þeim málum
sem á okkur hvíldu, landi og þjóð
til farsældar. Stundirnar voru
okkur öllum til blessunar og ljóst
að Jóns er sárt saknað. Sjálfur
hafði hann orð á því að hann mæti
þær mikils og hlakkaði til þessara
vikulegu funda. Hann talaði af
æðruleysi um veikindi sín, fram-
vinduna, niðurstöðu læknisrann-
sókna og svo framvegis. Hann
vissi vel hvert stefndi að lokum en
vonaðist að sjálfsögðu eftir lengri
tíma með sínum nánustu.
Jón hafði alltaf eitthvað til mál-
anna að leggja og glettnin var aldr-
ei langt undan. Hvort sem það
voru þjóðmálin, heimsmálin eða
eitthvað sem stóð okkur nær.
Hann var vel að sér um flest enda
gerði hann sér far um kynna sér
málefnin til hlítar. Þrátt fyrir það
taldi hann sig ekki öðrum meiri.
Birtist það m.a. í því að hann leit á
sig sem kennara og kallaði sig
fyrrum skólastjóra frekar en fyrr-
um ráðherra eða seðlabankastjóra.
Pólitískar skoðanir í bæna-
hópnum fóru ekki alltaf saman en
spillti engu. Allir báru hag lands
og þjóðar fyrir brjósti og þegar
kom að framsóknarmönnum sagði
hann alltaf að þeir væru í öllum
flokkum.
Fyrir tveimur árum fórum við
hópurinn saman í vikuferð til
Spánar ásamt mökum okkar. Þá,
sem annars staðar og alltaf, var
gott að hafa Jón með í för. Hann
kunni spænsku og útskýrði einnig
fyrir okkur menningarmun Norð-
ur- og Suður-Evrópu á greinar-
góðan hátt. Til stóð að fara saman
í aðra ferð innan tíðar en fyrir
nokkrum vikum varð ljóst að Jón
og Sigrún yrðu að afbóka sig.
Nú þegar komið er að kveðju-
stund stendur eftir minning um
góðan og traustan vin. Sumir okk-
ar áttu samleið með Jóni nokkur
ár, aðrir í áratugi og varði vinátta
hans og Ómars lengst, allt frá því
á árum þeirra í Sambandi ís-
lenskra samvinnufélaga, síðar
innan Framsóknarflokksins og
víðar á langri ævi. Með oðrum
þessum vill Ómar sérstaklega
þakka trausta vináttu og hlýhug
ásamt einlægni og heiðarleika í
öllum samskiptum í áratugi.
Jón hafði yfirsýn og þekkingu
sem var forsenda þess að gott var
að leita ráða hjá honum og tillögur
hans skynsamlegar. Minningin
um hann mun lifa lengi. Huggun-
ar og hjálpar leitum við hjá skap-
ara himins og jarðar. Trúin á Jesú
Krist, krossfestan og upprisinn,
gefur okkur von andspænis dauð-
anum, sorg og aðskilnaði. Við
biðjum Drottin að blessa minn-
ingu Jóns Sigurðssonar og hugga
og styrkja Sigrúnu og ættingja
alla og vini.
Ómar Kristjánsson, Friðrik
Schram, Gísli Jónasson,
Kristján Þorgeirsson,
Ragnar Gunnarsson og
Þórsteinn Ragnarsson.
Jón Sigurðsson var afar
óvenjulegur maður sem geislaði
frá sér orku og gleði.
Hann var alvörumaður en um
leið hrókur alls fagnaðar sem lyfti
öllum upp sem nærri voru. Í ná-
vist hans varð maður vitrari,
skipulagðari, betur hugsandi,
skemmtilegri og meiri Íslending-
ur en manni annars er tamt. Mér
finnst þessi ljóðlína eiga sérstak-
lega vel við þegar samneyti við
Jón er rifjað upp: „Maðurinn einn
er ei nema hálfur, með öðrum er
hann meiri en hann sjálfur“ (EB).
Áhrifin sem hann hafði á sam-
ferðamenn sína eru ómæld. Ekki
síst hafði hann mikil áhrif á nem-
endur sína, enda sífellt að greina,
miðla og leiðbeina í orði og verki.
Oft koma orðræða hans og tilsvör
upp í hugann í daglegu amstri.
Hann átti gott með að koma
hugsun sinni í talað eða ritað mál
og var sestur við ritvél sína og
síðar tölvu fyrir allar aldir flesta
daga. Hnitmiðaðar og skýrar
greinar og ræður voru sem hans
vörumerki og talað var af skyn-
semi, öryggi og rökfestu. Margar
greinar, sem eftir hann liggja, eru
eiginlega handbækur um viðkom-
andi efni, samanþjappaðar en
tæmandi.
Þrátt fyrir mikla alþjóðlega
hugsun og víðsýni átti hann djúp-
an þjóðlegan streng inni í sér sem
gaf öllum athöfnum hans og hugs-
un fallegan hljóm. Þannig var
hann alþjóðamaður og íslenskur
alþýðumaður í senn.
Ég get ekki þakkað nægilega
fyrir að hafa kynnst Jóni og það að
hafa fengið tækifæri, ungur og
óreyndur, til að takast á við
kennslu við Samvinnuskólann á
Bifröst og að kynnast öllu því góða
fólki sem þar var. Ég votta að-
standendum hans mína dýpstu
samúð.
Elvar Eyvindsson.
Skyldurækni er það hugtak
sem alltaf kemur upp í hugann
þegar við Jón höfum hist eða ég
hef séð honum bregða fyrir í þeim
fjölbreyttu hlutverkum sem hann
tókst á hendur. Fyrir því er fyrst
og fremst ein ástæða og tengist
atburðarás sem við báðir flækt-
umst inn í undir árslok 2012. Ég
af þekktum ástæðum en hann
vegna þess að ég treysti honum
og vissi úr hverju hann var gerð-
ur.
Kynni okkar höfðu þó tekist
fjórum árum fyrr þegar við báðir
vorum að störfum við Háskólann í
Reykjavík. Það var fróðlegt að
sitja við fótskör gamla seðla-
bankastjórans þegar bankakerfið
hrundi með brauki og bramli yfir
íslenskt samfélag. Í þeim aðstæð-
um haggaðist Jón ekki og þótt
hann hafi sannarlega gert sér
grein fyrir að ástandið var á tíma-
bili tvísýnt þá hafði hann svo
mikla trú á Íslandi og samlöndum
sínum að hann fullvissaði þá sem
ræddu við hann um að undirstöð-
urnar væru þrátt fyrir allt styrk-
ar og að landið myndi sigla þönd-
um seglum upp úr hinum djúpa
öldudal.
En hver var atburðarásin sem
mun um alla framtíð tengja í huga
mínum minningu Jóns við skyldu-
rækni? Á árinu 2012 rataði hjúkr-
unarheimilið Eir í allmikinn
rekstrarvanda sem olli skjólstæð-
ingum þess og aðstandendum
miklu angri. Deilur um hver
ábyrgð bæri á ástandinu gerðu
stöðuna enn verri. Var þá leitað til
stærstu stofnaðila Eirar. Fyrst
Reykjavíkurborgar sem heyktist
á að höggva á hnútinn og svo stétt-
arfélagsins VR sem ég var á þess-
um tíma í forsvari fyrir. Ljóst var
að formaður félagsins gæti ekki
blandað sér með beinum hætti inn
í úrlausn þess vanda sem Eir var í
en lífsnauðsynlegt var að fá mann
til verksins sem gæti af festu fund-
ið lausn og siglt hinni mikilvægu
starfsemi í heila höfn.
Þar sem ég braut heilann um
hver þessi maður gæti verið kom
Jón fljótlega upp í hugann en mig
grunaði þó að erfitt gæti reynst
að sannfæra hann um að taka við
þessum bitra kaleik.
Eftir stutt spjall um daginn og
veginn var erindið borið upp.
Eftir stutta þögn kom svar sem
ég átti ekki von á. „Ef þú biður
mig um þetta þá tek ég það að
mér,“ sagði Jón með nokkurri
áherslu. „Ég er að biðja þig um
þetta,“ svaraði ég eftir nokkra
umhugsun. „Þá tek ég þetta að
mér.“ Með þessu svari vissi ég að
komið hafði verið í veg fyrir stór-
kostlegt slys. Skyldurækni Jóns
varð til þess að hann tók ótta-
laust að sér verkefni sem flestir
hefðu hlaupist undan. Á fáum
mánuðum tókst honum svo með
festu í bland við óvenjulega blíðu
sem hann átti til í fari sínu að fá
starfsfólk, trúnaðarráð og stjórn
Eirar með sér að borðinu. Í kjöl-
farið komu aðrir þeir sem sann-
færa þurfti um að leiðin sem Jón
vildi feta út úr móðunni væri til
hagsbóta fyrir alla sem hlut áttu í
máli.
Það er erfitt að átta sig á hvað
lagði grunninn að skyldurækni
Jóns sem einstaklings. Af kynn-
um við hann fyrr og síðar og á
öðrum vettvangi en þeim sem að
framan er lýst held ég að heið-
arleiki í bland við góða greind og
hugprýði hafi þar ráðið mestu.
Þessir eiginleikar ásamt mörg-
um öðrum gerðu það að forrétt-
indum að fá að telja Jón Sigurðs-
son til vina sinna. Guð blessi alla
hans minningu.
Stefán E. Stefánsson.
Þegar ég minnist Jóns Sig-
urðssonar þá fyllist hjarta mitt
þakklæti og gleði.
Fyrstu kynni okkar Jóns voru
þegar hann var bankastjóri
Seðlabanka Íslands. Reglulega
hittumst við Jón á skrifstofunni í
Seðlabankanum og ræddum um
allt milli himins og jarðar. Jón
var réttsýnn og afar fróður mað-
ur á mörgum sviðum. Þekking
hans á mannkynssögu, heim-
speki, hagfræði, trúfræði og lög-
fræði var framúrskarandi og
aldrei kom það fyrir í okkar sam-
tölum að maður hefði það á til-
finningunni að hann vissi ekki
hvað hann var að tala um. Hann
setti sig alltaf afar vel inn í öll mál
hversu stór eða smá sem þau
voru.
Heimssagan og heimspólitík
áttu hug hans og hjarta. Löngum
stundum gátum við setið saman
og rætt um ferðalög hans um
heiminn enda sótti Jón í að heim-
sækja sögusvið þar sem stærstu
atburðir heimssögunnar áttu sér
stað. Svo gátum við skeggrætt
þessa viðburði fram og til baka
yfir kaffibolla og með því. Við-
kvæði Jóns var alltaf að maður
þyrfti að þekkja söguna til að
skilja samtímann, og að takast á
við framtíðina.
Samstarf okkar Jóns hófst
þegar hann gerðist iðnaðar- og
viðskiptaráðherra. Það samstarf
var afar gott, eftirminnilegt og
farsælt. Jón Sigurðsson var glað-
lyndur að eðlisfari, hnyttinn í orð-
um og spaugsamur en skapmikill
þegar sló í brýnu. Hann var mikill
sögumaður. Jón var litríkur per-
sónuleiki og orðaði oft hlutina
umbúðalaust. Í stjórnmálasnerr-
um gaf hann hvergi hlut sinn en
það segir nokkuð um mannkosti
hans og heilindi að hann aflaði sér
vina þvert á hinar pólitísku línur
og naut mikils traust þegar lenda
þurfti erfiðum deilumálum milli
manna og flokka. Jón var vaskur
til verka og fylginn sér. Hann var
glöggskyggn, fljótur að setja sig
inn í mál og skilaði vel því sem
honum var trúað fyrir.
Jón Sigurðsson var afar snjall
ræðumaður og naut álits og trún-
aðar samflokksmanna sinna.
Hann varð formaður Framsókn-
arflokksins árið 2006 og gegndi
því til ársins 2007.
Sem stjórnandi var Jón um-
hyggjusamur og hvetjandi. Hann
var mentor starfsmanna sinna og
félagi, sýndi þeim virðingu og vin-
áttu. Hann var ungur í anda og átti
auðvelt með að umgangast aðra.
Margs er að minnast að lokum.
Mest er þakklætið fyrir að hafa
kynnst og unnið með svo hæfi-
leikaríkum, heilsteyptum og góð-
um manni sem Jón var; fótgöngu-
liði og leiðtogi, kennari og
nemandi, allt í senn.
Ég votta Sigrúnu, eftirlifandi
eiginkonu Jóns og fjölskyldu
hans allri mína dýpstu samúð og
kveð hann með vinsemd og virð-
ingu.
Arnar Þór Sævarsson.
Elskuleg eiginkona, móðir, tengdamóðir,
amma og langamma,
KRISTÍN SÆUNN PJETURSDÓTTIR,
Prestastíg 8,
lést á hjúkrunarheimilinu Eir, mánudaginn
20. september.
Útför fer fram frá Lindakirkju mánudaginn 27. september
klukkan 13.
Þórir Rúnar Jónsson
Guðmunda S. Þórisdóttir
Þóra G. Þórisdóttir Sævar Þ. Guðmundsson
Valgerður G. Þórisdóttir Alex Gisler
Þórir Kr. Þórisson
barnabörn og barnabarnabörn
Ástkær eiginkona mín, móðir, tengdamóðir,
amma og langamma,
FRIÐRIKA BJÖRNSDÓTTIR
frá Eskifirði,
lést á Landspítalanum 20. september.
Útförin fer fram frá Eskifjarðarkirkju
þriðjudaginn 28. september klukkan 14.
Vegna aðstæðna í þjóðfélaginu verða aðeins nánustu
aðstandendur viðstaddir. Athöfninni verður streymt á
Facebook-síðu Eskifjarðarkirkju.
Þorvaldur Einarsson
Kristín Lukka Þorvaldsdóttir Agnar Bóasson
Einar G. Þorvaldsson Guðbjörg Linda Bragadóttir
Borghildur B. Þorvaldsdóttir
Björgvin Rúnar Þorvaldsson Hugrún Hjálmarsdóttir
barnabörn og barnabarnabörn