Morgunblaðið - 11.10.2021, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. OKTÓBER 2021
Flatahrauni 7 | 220 Hafnarfirði | Sími 565 1090 | www.bjb.is
Fékk bíllinn
ekki skoðun?
Aktu áhyggjulaus í burt á nýskoðuðum bíl
Sameinuð gæði
BJB-Mótorstilling þjónustar
flesta þætti endurskoðunar
anngjörnu verði og að
ki förum við með bílinn
n í endurskoðun, þér
kostnaðarlausu.
á s
au
þin
að
Komið hefur í ljós,
samkvæmt orðum for-
manns yfirkjör-
stjórnar í NV-
kjördæmi, að hann
braut lög í kjölfar taln-
ingar atkvæða á kosn-
inganótt og tilkynn-
ingar niðurstöðu í lok
kosningavöku – og
spillti þar með kjör-
gögnunum. Ekki var
gengið frá kjörseðlum
á tryggan hátt; þeir ekki innsiglaðir
og það sem meira er ógildum seðlum
ekki haldið sér – né heldur skýrslur,
aðrar gerðir eða kjörskrár sem senda
á frá sér tafarlaust rétt
meðhöndlaðar.
Samkvæmt hans orð-
um í viðtölum og fund-
argerðum er líka víst að í
það minnsta einn ein-
staklingur dvaldi drjúg-
an tíma eftirlitslaus með
óvörðum kjörgögnum.
Með réttu verklagi hefði
sá möguleiki ekki verið
fyrir hendi. Varla þarf að
taka fram að enginn er
svo heilagur að mega
sitja einn að kjör-
gögnum, hvað þá eftir að
hafa fengið nákvæmar upplýsingar
um niðurstöður kosninga um allt land
og þar með hafa öll tæki og hvata til
ásetningsbrots.
Engan skyldi því undra að komið
hafa fram kærur á þessa atburðarás
alla eftir að lokatölur voru kynntar
opinberlega og kjörstjórn send heim.
Ekki síst þegar formaður yfirkjör-
stjórnarinnar hefur skilað skýrslum
til Landskjörstjórnar þar sem fram
koma aðrar tölur en tilkynntar voru
við lok kosningavöku, en í þeirra stað
skráðar vafasamar breytingar gerðar
eftir á og þá eftir að gögnunum var á
svo margvíslegan hátt spillt og þau
gerð ómarktæk.
Augljóst er orðið að ekki var um
áframhaldandi talningu að ræða, þar
sem innsiglun og frágangi átti með
réttu að vera lokið – enda jafnan not-
að orðalagið að „telja aftur“ eða end-
urtalning um þennan gjörning í um-
ræðunni. En þó má ráða af
kosningalögum að ekki var þetta
heldur endurtalning, því eftir að kjör-
gögn eru innsigluð skulu þau „geymd
þar til Alþingi hefur úrskurðað um
gildi kosninganna enda sé þeirra eigi
þörf vegna kæru sem beint hefur ver-
ið til lögreglustjóra.“ (2.mgr. 104.gr.)
og engin kæra af nokkru tagi hafði
borist hvorugri stofnuninni þegar aft-
ur var átt við atkvæðin og komist að
nýrri niðurstöðu.
Landskjörstjórn ber kannski að
byggja á þeim skýrslum sem henni
berast (meðan ekki liggja fyrir frek-
ari upplýsingar frá lögreglustjóra) og
boða til þings út frá þeim fyrirliggj-
andi gögnum – en hvernig mun Al-
þingi bregðast við?
Kærurnar miða allar að því sem
gerðist eftir að talningu lauk og áhrif-
um breytinganna sem formaðurinn
gerði eftir á, en ekki hefur enn komið
fram í fréttum að nokkur kæra miði
að framkvæmd kosninganna og taln-
ingar fram að því. Kærurnar sem lýst
hefur verið krefjast þess samt að Al-
þingi úrskurði kosningu allra fram-
boðslista stjórnmálasamtaka í NV-
kjördæmi ógilda og að kosið verði að
nýju í kjördæminu við fyrsta tæki-
færi.
Eru það réttmætar kröfur? Nær
væri að krefjast þess að boðað væri til
þings samkvæmt réttum óspilltum
tölum. Eða viljum við gera hverjum
þeim sem mislíkar niðurstaða kosn-
ingar kleift að ógilda kosninguna og
fá hana endurtekna með því einu að
spilla eða skemma kjörgögnin eftir á?
Tökum við ekki meira mark á kerf-
inu en svo, með öllum sínum varnögl-
um; starfsfólki, talningarfólki, eft-
irlits- og umboðsmönnum, margfaldri
yfirferðinni hvort heldur sem er í
flokkun eða talningu og kjörstjórnum
almennt? Meðan allar varúðarráð-
stafanir og gæðaferli eru virk getur
einn gallaður einstaklingur ekki gert
nein afglöp því sá næsti grípur þau og
lagar eða kemur upp um vítaverða
hegðun. Kosningalögin gera alla vega
ekki ráð fyrir neinum vafa um nið-
urstöður nema að framkominni kæru
sem þá væntanlega ber að byggja á
rökstuddum grun. Lítill munur er
bara það, lítill munur! Og hversu
svekktari sem menn eru að tapa með
litlum mun fremur en meiri breytir
ekki frekar tapinu. Í tilfelli spillingar
kjörgagna NV-kjördæmis og tilraun-
ar til að breyta lokaniðurstöðu kosn-
inga í kjölfarið er rétt að hafna öllum
eftirábreytingum og standa með rétt-
um tölum sem lýðræðislegt ferli
leiddi fram og engin marktæk gögn
mæla gegn né komið hafa fram kær-
ur á. Það er nefnilega líka eftirá-
breyting að gengisfella kosninguna
alla fyrir það eitt að búið sé að spilla
kjörgögnunum eftir rétta talningu,
þótt vissulega sé ekki hægt að stað-
festa hana með enn frekari talningu –
uppkosning þjónar líka ásetningi
þess sem ekki sættir sig við hina
réttu niðurstöðu!
Bjóðum ekki upp á neinar breyt-
ingar eftir á. Höfnum öllum mögu-
leikum á svindli og látum ekki hafa af
okkur réttar niðurstöður úr lýðræð-
islegum kosningum. Setjum skýrar
línur um að lögum þurfi að fylgja með
kærum fyrir hvers lags vítaverða
vanrækslu eða vísvitandi lögbrot og
heimtingu á refsingu fyrir; hvort sem
er fyrir vöntun á frágangi gagna, fikt
við atkvæðaseðla eða rangfærslu og
rugl varðandi úrslit talningar.
Séu niðurstöður í skýrslu for-
manns yfirkjörstjórnar NV-
kjördæmis samþykktar er boðið upp
á annað eins átölulaust til frambúðar.
En sé öll kosningin dæmd ógild fyrir
að kjörgögn spilltust eftir talningu er
líka gefið hættulegt fordæmi! Viljum
við að héðan af verði nóg að rjúfa inn-
sigli, stela eða eyða kjörgögnunum
eftir talningu þóknist mönnum ekki
niðurstaða kosninga? Er þá hætt við
að bitrir gerist brennuvargar, ef allt-
af er hægt að fella kosningar eftir á.
Eftir Hannes Þórð
Þorvaldsson » Viljum við að héðan
af verði nóg að rjúfa
innsigli, stela eða eyða
kjörgögnunum eftir
talningu þóknist mönn-
um ekki niðurstaða
kosninga?
Hannes Þórður
Þorvaldsson
Höfundur er lyfjafræðingur
og sjálfstæðismaður.
Alltaf hægt að fella kosningu eftir á?
Mikilvægur fylgi-
fiskur klassískrar tón-
listar eru margvísleg
fræðastörf sem skapað
hafa auðugar bók-
menntir sem fjalla um
hvaðeina sem tónlist
snertir. Stundum hef-
ur það jafnvel virst svo
sem hið skrifaða orð
taki yfir og sumum
finnist betra að lesa
um tónlist en að hlusta á hana. Meðal
viðfangsefna fræðimanna er spurn-
ingin hvað tónlist sé. Miðaldamenn
sættu sig við þá skýringu að tónlistin
væri gjöf, sem Guð almáttugur hefði
gefið mönnunum af gæsku sinni. Nú-
tíminn krefst nákvæmari svara.
Sumir segja að tónlist sé hljóð og allt
hljóð sé efniviður tónlistar. Maður
sem flýgur einn í einshreyfils flugvél
yfir Norður-Atlantshaf hlustar
grannt eftir gangi hreyfilsins og
gleðst mjög ef hann hljómar reglu-
lega og eðlilega. Það mundi hins veg-
ar ekki teljast tónlist í klassískum
skilningi.
Tónlist er aðferð til þess að tjá
mönnum hughrif, sem ekki er hægt
að tjá með öðrum hætti af því að þau
eru fullkomlega óhlutræn. Maðurinn
hefur þann sérstaka eiginleika að
skynja tiltekin hljóð, sem sett eru
fram með ákveðnum hætti, á mjög
næman og áhrifamikinn hátt. Mörg-
um finnst þessi áhrif dýpri og merki-
legri en nokkuð annað í mannlegri
tjáningu. Skyldleiki tónlistar og tal-
aðs máls er augljós og endurspeglast
í sögu tónlistarinnar. Lengi framan
af var hin ritaða tónlist fyrst og
fremst sungin tónlist með texta sem
oft réð hljóðfallinu. Mannsröddin
hefur líka lengi verið viðmiðun í
smíði margra hljóðfæra. Engu að síð-
ur er hljóðfæri vél. Konsertflygill nú-
tímans er mjög flókin vél. Þessar vél-
ar eru þó í þjónustuhlutverki hjá
tónlistinni. Þegar menn hlusta á upp-
töku, sem berst yfir netheima af jap-
anskri hljómsveit spila sinfóníu eftir
Beethoven, veldur hin
flókna nútímatækni sem
þar er milliliður engum
vandamálum. Athyglin
beinist að túlkuninni og
tjáningunni og menn
gleðjast yfir því hve
mikla alúð og hve mik-
inn skilning fjarlæg
þjóð leggur í verk
manns sem uppi var
hinum megin á hnett-
inum fyrir 200 árum.
Mannkynið er eitt. Tón-
list sem samin er af vél og flutt er af
vél kann að vekja áhuga sumra og
vera mönnum til skemmtunar og
gagns. Það er jafnvel hugsanlegt að
unnt verði í framtíðinni að þröngva
mönnunum til þess að elska vélarnar
meira en sjálfa sig. Sá tími er enn
ekki kominn og meðan svo er gilda
hinar mannlegu viðmiðanir.
Þrátt fyrir hið huglæga eðli tónlist-
arinnar sjálfrar er hún engu að síður
oft sett fram sem liður í hlutrænni
framsetningu t.d. við trúarathafnir,
dans, leikhús, ljóð, hernað, kvikmynd-
ir, auglýsingar og svo má lengi telja.
Mörgum finnst tónlistin við þessar
aðstæður dýpka og skýra skilning á
því sem við er að fást og tengja tónlist
oft við tilfinningalega reynslu. Lengi
vel framan af öldum voru menn ekki
vissir um að tónlistin hefði sjálfstæða
tilveru en það breyttist er líða tók á
miðaldir. Enn í dag eru uppi tvær
skoðanir á þessu máli. Annars vegar
er því haldið fram að hlutverk tónlist-
ar sé að dýpka og styrkja skilning
manna á boðskap, sem settur er fram
með ýmsum hætti og oft í texta verks.
Hin skoðunin byggist á hinu óhlut-
ræna eðli tónlistarinnar. Þar er því
haldið fram að tónlist túlki ekki neitt
og flytji engan boðskap. Hún sé að-
eins hún sjálf og lúti eigin lögmálum.
Tónskáldin Johannes Brahms og
Richard Wagner voru taldir fulltrúar
þessara andstæðu skoðana á nítjándu
öld. Sá síðarnefndi hélt fram svoköll-
uðu „Gesamtkunstverk“, þar sem
tónlistin skyldi sameinuð öðrum list-
greinum, en Brahms var fulltrúi hinn-
ar hreinu tónlistar. Á tuttugustu öld
var þeim Arnold Schönberg og Igor
Stravinsky stundum stillt upp sem
fulltrúum sama skoðanaágreinings.
Hvað sem öðru líður hafa stuðn-
ingsmenn hreinnar tónlistar ekki lát-
ið þetta koma í veg fyrir að þeir
semdu tónlist við texta eða undir ein-
hverjum boðskap, né heldur leggja
boðskaparsinnar minni vandvirkni í
þátt hinnar hreinu tónlistar í verkum
sínum. Mörgum finnst það besta í
verkum Wagners einmitt vera hljóm-
sveitarkaflar, forleikir og millispil,
þar sem enginn texti er og hægt er
að njóta hinnar hreinu tónlistar án
þess að hafa hugmynd um boðskap
verksins að öðru leyti. Meðal þeirra
sem ritað hafa um þessi mál er Aust-
urríkismaðurinn Eduard Hanslick
einna kunnastur. Hann skrifaði um
miðja nítjándu öld fræga ritgerð, þar
sem málstað hinnar hreinu tónlistar
er haldið fram. Samkvæmt honum er
tónlistin skipulagður heimur tóna
sem tengjast eftir lögmálum list-
arinnar sjálfrar og annað ekki. Þess-
ar skoðanir hafa reynst mjög lífseig-
ar þótt sumir síðari tíma menn kjósi
að lýsa þeim öðruvísi en Hanslick
gerir. Þær hafa einnig mikla þýðingu
um þau álitaefni sem upp hafa risið
síðar um nýja klassíska tónlist.
Ný klassísk tónlist hefur átt erfitt
uppdráttar á okkar tímum og raunar
allt frá því styrjaldir 20. aldar gengu
yfir Evrópu og heiminn. Hugtakið ný
klassísk tónlist kann að hljóma eins
og rökræn lokleysa. Með því er átt
við nýja eða nýlega tónlist sem samin
er á sömu forsendum og gamla klass-
íska tónlistin, m.a. í því augnamiði að
viðhalda tónlistarhefð, sem staðið
hefur í 1000 ár.
Gamla klassíkin lifir enn góðu lífi
og auðgar líf margra nútímamanna.
Nýja tónlistin berst varnarbaráttu
og sér ekki fyrir endann á.
Eftir Finn Torfa
Stefánsson
Finnur Torfi Stefánsson
» Tónlist er aðferð til
þess að tjá mönnum
hughrif, sem ekki er
hægt að tjá með öðrum
hætti af því að þau eru
fullkomlega óhlutræn.
Höfundur er tónskáld.
Hvað er tónlist?
Í aðsendri grein eft-
ir Svein Runólfsson og
Andrés Arnalds er
spurt hvort ekki sé
löngu tímabært að
hætta notkun stafa-
furu hér á landi. Svarið
er nei. Hvorki stafa-
fura né aðrar trjáteg-
undir eru ágengar hér
á landi. Að vera inn-
flutt, sá sér lítillega út
og vera áberandi er ekki það sama
og að vera „ágeng“ lífvera sem skv.
lögbundinni skilgreiningu veldur
rýrnun líffræðilegrar fjölbreytni.
Enda hefur grein þeirra félaga í
raun ekkert með stafafuru að gera.
Þetta er fremur tilraun til að úrtala
skógrækt og draga úr möguleikum
hennar sem aðferð við að takast á við
loftslagsbreytingar. Spyrja má hvað
þeim gangi til með því.
Í drögum að landsáætlun í skóg-
rækt er lagt til að skógrækt megi
nota til að takast á við hraðfara lofts-
lagsbreytingar af mannavöldum og
hjálpa til við að Ísland nái að verða
kolefnishlutlaust árið 2040, eins og
stjórnvöld hafa sett stefnu um og
skógræktarlög gera ráð fyrir.
Landsáætlun í skógrækt fylgir því
mjög vel stefnu stjórnvalda. Enn
fremur er lagt til að efla skógrækt til
að ná þeim markmiðum, að stórum
hluta með birki. Stóraukin ræktun
birkis er raunar mesta stefnubreyt-
ingin í landsáætluninni, sem þeir fé-
lagar virðast ekki gera sér fyllilega
grein fyrir en viðurkenna aðeins með
semingi. Einnig verða áfram rækt-
aðar innfluttar trjátegundir sem
vaxa hraðar, binda meira kolefni og
skila meiri hagrænum verðmætum
en birkið. Að sleppa notkun þeirra
væri glapræði. Við höfum 120 ára
reynslu af innfluttum
trjátegundum og vitum
hvers við megum vænta
af kolefnisbindingu
þeirra og vistfræðilegri
hegðun. Þar er reyndar
stafafura meðal bestu
trjáa sem við höfum,
enda vex hún vel á rýru
landi sem nóg er af hér-
lendis og aðrar teg-
undir vaxa illa á eða
ekki.
Þeir félagar titla sig
áhugamenn um náttúruvernd, en
kjósa að afneita gagnsemi skógrækt-
ar í baráttunni við loftslagsbreyt-
ingar. Ef okkur tekst ekki að stöðva
uppsöfnun koltvísýrings í andrúms-
loftinu og draga hann niður í skóg og
jarðveg blasir við að hér muni hlýna
um 2-4 °C fyrir næstu aldamót, tíðni
hamfaraveðra eykst og sjór súrnar
ótæpilega. Ef það gerist er tómt mál
að tala um vernd lífríkisins í
óbreyttri mynd. Allt mun breytast. Í
drögum að landsáætlun í skógrækt
er viðleitni til að hægja á breyting-
unum svo samfélagið og náttúran
hafi tíma til að aðlagast þeim. Hvað
hafa þessir ágætu áhugamenn um
náttúruvernd til þeirra mála að
leggja? Er það að vilja banna skóg-
rækt? Ekki er annað að lesa á grein
þeirra félaga.
Nei
Eftir Þröst
Eysteinsson
Þröstur Eysteinsson
» Þeir félagar titla sig
áhugamenn um
náttúruvernd, en kjósa
að afneita gagnsemi
skógræktar í baráttunni
við loftslagsbreytingar.
Höfundur er skógræktarstjóri.
throstur@skogur.is