Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.10.2021, Blaðsíða 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.10. 2021
E
f það er eitthvað sem við ættum að
bera virðingu fyrir í pólitík þá er það
að fylgja sannfæringu sinni. Það er
það sem gott fólk gerir. Það tekur slagi
sem geta komið því illa, berst af heilum hug
fyrir málum sínum og lætur í sér heyra
þegar því er misboðið. Stundum þarf nátt-
úrlega að gera málamiðlanir en þegar það
gerist er alltaf ljóst hvar það stendur.
Það er meira að segja gert ráð fyrir því í
stjórnarskránni að þingmaður eigi ekki að
fylgja neinu nema sannfæringu sinni. Í
hverju máli þarf hann að taka afstöðu eftir
því sem honum finnst best og réttast að
gera. Þó að við notum flokkakerfi til að
safna saman fólki með svipuð lífsviðhorf, þá
er ekki hægt að búast við því að mörk allra
séu á sama stað. Þegar það gerist þá tölum
við stundum um flokksaga, sem þykir ekki
sérlega fínt en flestir gera sér grein fyrir
að er stór hluti af stjórnmálamenningu
okkar.
Það á við í pólitík, eins og annars staðar,
að við eigum ekki að láta hluti yfir okkur
ganga sem við getum ekki sætt okkur við.
Þannig hefur það orðið viðurkennd hegðun
að segja sig úr flokki ef fólki mislíkar það
sem gengur á. Sumir eru jafnvel svo elsku-
legir að gefa út sérstakar tilkynningar þeg-
ar það gerist.
Þetta gerist líka á Alþingi. Eitthvað kem-
ur upp sem þingmaður getur ekki sætt sig
við og eina leiðin er að segja sig úr flokkn-
um. Þá tekur gjarnan við tímabil þar sem
viðkomandi er utan flokka, svona rétt á
meðan sá er að finna sig og átta sig á því í
hvaða hópi hann vill helst vera. Svo gerir
fólk gjarnan upp hug sinn og finnur sér
nýjan flokk. Bæði vegna þess að það er ansi
einmanalegt að vera utan þingflokks og
fólki finnst það kannski heldur áhrifalítið.
Svo langar það kannski að bjóða sig aftur
fram og það er býsna erfitt að láta kjósa sig
á þing án þess að hafa einhvern flokk utan
um sig.
En það horfir óneitanlega svolítið und-
arlegar við þegar frambjóðandinn Birgir
Þórarinsson ákveður að fara í gegnum alla
kosningabaráttuna undir merkjum Mið-
flokksins, án þess að gera nokkra at-
hugasemd við stefnuna, komast inn á þing
og snúa svo við honum bakinu – og fara
beint í annan flokk. Áður en búið er að end-
urtelja í þriðja sinn. Það er eitthvað biblíu-
legt við svoleiðis svik.
Það voru 2.207 kjósendur í Suður-
kjördæmi sem kusu Miðflokkinn. Það má al-
veg gera ráð fyrir að flestir hafi verið að
greiða flokknum atkvæði sitt frekar en
Birgi sérstaklega, en það vill bara þannig til
að Birgir var efstur og komst þannig á þing.
Viðbrögðin hafa verið hressileg. Kannski
sumpart af því
að þetta er Mið-
flokkurinn sem
á í hlut. En
þegar horft er á
aðeins stærri
mynd snýst
þetta tiltekna
mál í huga
margra ekki um
stefnumál,
ósætti eða innra starf í flokki. Þetta snýst
einfaldlega um það að þessi framkoma er
ekki heiðarleg gagnvart kjósendum. Eigin-
lega bæði þeim kjósendum sem kusu mann-
inn og hinum, sem nú hafa fengið hann sem
fulltrúa sinn, en kusu hann ekki og ætluðu
sér aldrei að gera það.
Ég get náttúrlega ekki dæmt um það
hvernig Birgi hefur liðið í þessum félags-
skap og hvað hafi farið í gegnum huga hans
þegar hann tók þessa ákvörðun. En að gera
þetta svona er eins og að gifta sig tvo daga í
röð!
Hvar sem fólk stendur í pólitík þá hljóta
allir að sjá að þetta er ekki eðlileg hegðun.
Fyrir Miðflokkinn er þetta svik og fyrir
Sjálfstæðisflokkinn er þetta eins og að fá
mark úr augljósri rangstöðu. Og eitthvað í
mér segir að þetta verði ekki til þess að
auka traust á stjórnmálum.
’
Ég get náttúrlega ekki dæmt
um það hvernig Birgi hefur
liðið í þessum félagsskap og hvað
hafi farið í gegnum huga hans
þegar hann tók þessa ákvörðun.
En að gera þetta svona er eins og
að gifta sig tvo daga í röð!
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Rangstöðumarkið
R
íkisstjórnin fjallaði í vikunni
um stöðu heimsfaraldursins á
Íslandi. Þegar fram líða
stundir er líklegt að viðbrögðin hér á
landi muni teljast hafa verið býsna
góð í alþjóðlegum samanburði. Hér
tókst að halda smitum í skefjum með-
an bólusetningarátakið stóð í upphafi
árs og heildarfjöldi andláta vegna
sjúkdómsins er minni hér en annars
staðar í Evrópu. Þó hefur legið fyrir
um langa hríð að beinar afleiðingar
faraldursins yrðu ekki eina mælistik-
an á gæði viðbragðanna. Það hefur
blasað við að vandasamt gæti orðið að
vinda ofan af viðbrögðunum og koma
samfélaginu aftur í eðlilegt horf.
Linnulaus fréttaflutningur af sóttinni
og harkalegar takmarkanir á frelsi og
mannréttindum fólks í þágu sóttvarna
hafa hvort tveggja tekið sinn toll. Nú
er kominn tími til þess að stíga skrefið
til fulls í þá átt að koma samfélaginu í
eðlilegt horf, jafnvel þótt ekki sé hægt
að tryggja að því felist engin áhætta.
Nágrannaþjóðirnar
Það hefur verið gleðilegt að fylgjast
með því hvernig frændþjóðum okkar
á Norðurlöndum hefur tekist að kom-
ast út úr krísuástandi faraldursins og
koma lífinu aftur í eðlilegt horf. Öll
hin norrænu ríkin
hafa afnumið inn-
lendar sótt-
varnaaðgerðir að
nánast öllu leyti.
Danir, sem voru
fyrstir til þess að af-
nema allar takmark-
anir, kippa sér ekki
upp við sveiflur í dag-
legum smittölum, enda eru nú færri
inniliggjandi þar en þegar aðgerð-
unum var aflétt í byrjun september.
Heildarhagsmunir
Verkefni stjórnvalda á Íslandi er tölu-
vert flóknara en það sem sóttvarna-
yfirvöldum er falið. Stjórnvöldum ber
að meta heildarhagsmuni samfélags-
ins og geta ekki takmarkað útsýni sitt
við smittölur vegna einstakra sjúk-
dóma. Leggja þarf á vogarskálar
hversu mikið er áunnið með þeim tak-
mörkunum sem lagðar eru á sam-
félagið og hversu miklu er fórnað.
Þær fórnir eru ekki aðeins efnahags-
legar, heldur snúa þær líka að marg-
víslegum lífsgæðum og réttindum
sem ekki er auðvelt að leggja töl-
fræðilega mælistiku á. Hvers virði er
að lifa án þess að vera undir stöðugri
áminningu um tilteknar hættur og
sjúkdóma? Hvers virði er að hafa
möguleika til þess að ferðast? Hvers
virði er frelsi frá afskiptum stjórn-
valda í daglegu lífi?
Þær takmarkanir sem nú eru í gildi
innanlands eru vissulega minni en áð-
ur. Þar að auki er áberandi að fylgi-
spekt fólks við reglur, svo sem eins og
að bera rétt grímur á viðburðum, hef-
ur minnkað verulega. Engu að síður
er það skerðing á lífsgæðum til dæmis
ungs fólks að þurfa að gangast undir
hraðpróf til að geta sótt skólaböll. Það
felst kostnaður og fyrirhöfn í hólfa-
skiptingu á viðburði, og takmarkanir
á afgreiðslutíma veitingastaða hafa
umtalsverð áhrif á líf og lífsgæði
fjölda fólks, einkum ungs fólks.
Kostnaður við aðgerðir á landamær-
um er sömuleiðis mikill. Allt eru þetta
fórnir og frávik frá þeim mannrétt-
indum, frelsi og lífsgleði sem við vilj-
um að einkenni okkar góða samfélag.
Skyldur stjórnvalda
Í þessari viku hafa fjórir legið á
sjúkrahúsi vegna Covid-19. Það er
viðbúið að fleiri muni þurfa að leggj-
ast inn og að álag geti orðið ef smitum
fjölgar. Til viðbótar gera flest lönd
ráð fyrir að inflúensa og aðrar um-
gangspestir geti reynst skæðari en
venjulega í ár. Ástæðan er fyrst og
fremst sú að sóttvarnaaðgerðir vegna
Covid-19 drógu vitaskuld úr dreifingu
annarra sjúkdóma líka. Það mun því
ekki saka að fólk viðhaldi ýmsum góð-
um venjum í vetur, eins og að ástunda
handþvott og fara gætilega í um-
gengni við aðra þegar einkenni kvef-
pesta og flensu
gera vart við
sig. Þá verður
seint lögð næg
áhersla á að
fólk ástundi
heilbrigðan lífs-
stíl og dragi þar
með úr líkum á
alvarlegum
veikindum, en það er vitaskuld undir
hverjum og einum komið.
Það kemur hins vegar ekki til
greina í mínum huga að Íslendingar
þurfi að sætta sig við að álag á heil-
brigðiskerfið, af ýmsum ástæðum, sé
notað sem réttlæting fyrir viðvarandi
skerðingu á réttindum og athafna-
frelsi. Þótt sóttvarnasjónarmið séu
mikilvæg og bráðnauðsynlegt sé að
efla viðnámsþrótt heilbrigðiskerfisins,
þá er það skylda stjórnvalda á Íslandi
að standa vörð um almenn lífsgæði,
efnahagslíf og menningu. Til þess
þurfum við að hafa hugrekki til þess
að lifa með þeim áhættum sem óhjá-
kvæmilegar eru í mannlegu sam-
félagi. Stjórnvöld þurftu í einhverjum
skilningi að fá frelsi fólks að láni. Það
kom hins vegar aldrei annað til greina
en að skila því aftur til réttmætra
handhafa, fólksins sjálfs.
Morgunblaðið/Unnur Karen
Tímabært að stíga
skrefið til fulls
Úr ólíkum
áttum
Þórdís Kolbrún R.
Gylfadóttir
thordiskolbrun@anr.is
’
Stjórnvöld þurftu í
einhverjum skilningi
að fá frelsi fólks að láni.
Það kom hins vegar aldrei
annað til greina en að skila
því aftur til réttmætra
handhafa, fólksins sjálfs.
Höfundur segir að
við þurfum að hafa
hugrekki til að lifa
með óhjákvæmileg-
um áhættum.
Kaja organic, Kalmansvellir 3, kajaorganic.com, kajaorganic@gmail.com
Sölustaðir: Hagkaup, Nettó, Heilsuhúsin, Veganbúðin,
Fiskkompaní Akureyri & Matarbúr Kaju Akranesi