Morgunblaðið - 31.12.2021, Side 72

72 MORGUNBLAÐIÐ TÍMAMÓT 31.12. 2021
gefið kost á sér. Sigurvegarinn mun erfa land
þar sem hugtakið „le wokisme“ á vaxandi fylgi
að fagna. Þar er vísað til bandarísku „woke“-
hreyfingarinnar sem snýst um að draga úr
kynþáttafordómum, kynjafordómum og mis-
munun og hefur valdið uppnámi.
Maí
Bandaríkin, 6.-8. maí: Miami Gardens í Flór-
ída verður fyrsta borgin í Bandaríkjunum
þar sem svartir íbúar eru í meirihluta til að
halda kappakstur í Formúlu 1. Keppnin nefn-
ist Miami Grand Prix. Samningurinn um
hana gildir til tíu ára og er búist við að hann
hafi í för með sér 400 milljóna dollara inn-
spýtingu í veltu borgarinnar á ári. Engu að
síður hefur hluti íbúanna safnast saman til að
mótmæla. Þeir halda því fram að keppninni
fylgi ærandi hávaði og gríðarlegt rask á um-
ferð og staðurinn hafi verið valinn eftir að
íbúar miðbæjarins, sem flestir eru hvítir,
komu í veg fyrir að þar yrði keppt í Formúl-
unni árið 2018.
England, 27. maí til 4. desember: Vilt þú
dans? Vilt þú puð? Endalaust allsherjarstuð?
Það er erfitt að segja til um það eftir tveggja
ára útgöngubann og samkomutakmarkanir, en
svarið er tvímælalaust „já“ við hinum viða-
miklu stafrænu endurkomutónleikum hinna
sænsku goðsagna popptónlistar áttunda ára-
tugarins undir yfirskriftinni ABBA Voyage.
Tónleikarnir munu fara fram á sérsmíðuðum
leikvangi í Ólympíugarði Elísabetar drottn-
ingar í London. Þar munu einhvers konar
manngervingar hljómsveitarinnar troða upp
ásamt tíu manna hljómsveit. Meðal annars er
hægt að kaupa miða í tíu dansklefa yfir al-
mennum sætum og geta allt að 12 manns
sleppt beislinu fram af sinni innri dansdrott-
ingu í hverjum þeirra og látið dansinn hvína á
sínu einkadansgólfi. (Hér í upphafi er lagt út af
þýðingu Þórarins Eldjárns á Dancing Queen,
Dansinn hvín.)
Júní
England, 2. til 5. júní: Elísabet II. Breta-
drottning mun halda upp á 70 ár við völd á
platínuvaldaafmæli, sem ekki ekki hefur áður
verið fagnað á Bretlandi. Frá því að hún tók
við krúnunni 25 ára gömul hafa Bretar sleppt
hendinni af nýlendum sínum og konungs-
fjölskyldan byrjað að greiða tekjuskatt til
breska ríkisins. Hún hefur heimsótt rúmlega
100 lönd og var fyrsti breski þjóðhöfðinginn til
að fara til Sádi-Arabíu árið 1979, Kína 1986,
koma á Rauða torgið í Moskvu 1994 og til
Írska lýðveldisins 2011. Hinum megin Atlants-
ála í Montecito í Kaliforníu vinnur síðan sonar-
sonur hennar, Harry prins, að útgáfu ævi-
minninga þar sem ekkert verður undan skilið
og á að koma út síðar á árinu.
Nýja-Sjáland, 24. júní: Á maorí, tungumáli
innfæddra pólinesískra Nýsjálendinga, er orð-
ið „Matariki“ notað yfir Sjöstirnið, stjörnu-
þyrpingu í vetrarbrautinni. Sjöstirnið birtist á
himinhvolfinu á suðurhveli jarðar á miðs-
vetrarmánuðum og markar upphaf nýs árs í
dagatali Maoría. Matariki verður í fyrsta
skipti almennur frídagur að þessu sinni eins og
Jacinda Ardern, forsætisráðherra Nýja-
Sjálands, hét í kosningabaráttu sinni.
Spánn: Kanadíski tæknieinhyrningurinn
Dapper Labs, sem þekktur er fyrir netmark-
aðstorgið NBA Top Shot, mun fara í samstarf
við eina vinsælustu íþróttadeild heims, La
Liga á Spáni. Á Top Shot eru seldir stafrænir
söfnunarmunir eða þekkt myndskeið úr NBA-
leikjum fyrr og nú. Í fyrra seldist öfug vind-
myllutroðsla LeBron James á 208 þúsund doll-
ara (27 milljónir króna). Á nýja fótboltatorginu
verða svipaðir hlutir í boði þar sem helstu lið
La Liga koma við sögu.
Júlí
Ástralía, 1. júlí: Í júlí taka gildi ný lög í Can-
berra þess efnis að allir heimiliskettir skuli
vera innandyra eða á lokuðum svæðum utan-
dyra. Mun þetta gert til að vernda kettina og
dýralíf úti í guðsgrænni náttúrunni. Talið er að
heimiliskettir sem ganga lausir í Canberra sitji
fyrir 61.000 fuglum, 2.000 spendýrum, 30.000
skriðdýrum og 6.000 froskum á ári. Sektir fyr-
ir að brjóta lögin nema allt að 1.600 dollurum
(200.000 krónum). Undanþágur? Kötturinn
þinn má fara út úr húsi ef hann er í taumi.
Frakkland, 24. til 31. júlí: Tour de France
mun hjóla inn í sögubækurnar með fyrstu
kvennakeppninni, Tour de France Femmes.
Skipuleggjendur keppninnar héldu kvenna-
keppni í nokkur ár, frá 1984 til 1989, og reyndu
í kjölfarið ýmsar útgáfur uns átakið fjaraði út
vegna skorts á fjármunum og áhuga fjölmiðla.
Að þessu sinni hafa skipuleggjendur keppn-
innar skuldbundið sig til beinna útsendinga
daglega í sjónvarpi og kveðast vonast til að
geta haldið keppnina minnst næstu 100 árin.
Nígería: Bronsið frá Benín nefnist safn platta
og stytta frá 16. til 18. aldar, sem rænt var frá
konungdæminu Benín (nú Nígeríu) í árás
breska hersins 1897. Margir gripanna, sem
eru niðurkomnir í 25 söfnum víða um Þýska-
land, eru nú á heimleið. Nígerísk stjórnvöld
hafa kynnt áform um að flytja þau í Edosafn
vesturafrískrar listar, sem reist verður í
Benínborg. Öll augu beinast nú að British
Museum, sem talið er að hýsi stærsta safnið af
bronsi frá Benín í heimi.
Ágúst
Serbía, 15. ágúst: Ávallt í ágúst er stærsta
lúðrasveitarhátíð heims haldin í smábænum
Guca. Árið 2001 sagði skipuleggjandi í bænum
við The New Times að hátíðin væri „hrein
geggjun“. Sumar leika hljómsveitirnar á sviði,
en aðrar brjóta sér leið í gegnum mannþröng-
ina og spila um leið í leit að athygli og seðlum,
sem gestir skella á sveitt enni hljóðfæraleikar-
anna eða troða í lúðra þeirra.
Smástirnið Psýke: Smástirni á braut um sólu
milli Mars og Júpiters er talið búa yfir slíku
magni málma að yrði það flutt til jarðar mætti
vinna úr því andvirði 10.000 trilljóna dollara
(lesandanum væri lítil hjálp í að fá þá tölu í
krónum) af járni og eru aðrir málmar þá ótald-
ir. Þetta hefur vakið áhuga NASA og ætlar
bandaríska geimvísindastofnunin að senda
geimfar 2,4 milljarða kílómetra til þess að
rannsaka Psýke. Búist er við að ferðin taki um
þrjú og hálft ár.
September
Mongólía, miður september: Á árlegu Gull-
arnarhátíðinni halda hirðingjar, sem nota erni
til veiða og kallast burkitsji, klæddir þjóðleg-
um loðbúningum á hestbaki til tveggja daga
kappveiða. Karlar einokuðu þessar veiðar hér
áður fyrr, en undanfarinn áratug hafa konur
látið að sér kveða í greininni. Að þessu sinni er
vert að fylgjast með Aisholpan Nurgaiv. Hún
tók þátt í keppninni fyrst kvenna og sigraði ár-
ið 2014.
Október
Á braut um jörðu, 1. október: Wayne-
samsteypan, nei, afsakið, SpaceX hefur fimm
ára samstarf við bandaríska flugherinn. Mun
herinn nota geimflaug SpaceX til að flytja
vopn hvert sem er á jörðu á minna en klukku-
tíma. Leðurblökumanninn er hér hvergi að sjá,
en framkvæmdastjóri SpaceX, Elon Musk,
mun ugglaust fylgjast grannt með framvind-
unni, sem mun gera flughernum kleift að
hætta að nota rússneskar vélar af gerðinni
RD-180, sem nú knýja eldflaugar þeirra, og
skipta yfir í Raptor-vélina, sem notuð er í
SpaceX og er ein skilvirkasta eldflaugavél
heims.
Brasilía, 2. október: Brasilíumenn ganga til
kosninga um næsta forseta landsins. Sitjandi
forseti, hinn umsetni Jair Bolsonaro, hafði
þetta að segja um kosningarnar: „Í framtíð
minni eru þrír kostir: að vera fangelsaður,
drepinn eða sigra.“ Brasilísk þingnefnd hefur
VÍTT OG BREITT UM HEIMINN
Jair Bolsonaro, forseti Brasilíu, fylgist með hersýningu í höfuðborginni Brasilíu í ágúst. Hann
sækist eftir endurkjöri í október. Andstæðingar hans saka hann um glæpi gegn mannkyni.
Victor Moriyama/The New York Times
Nígería reynir nú að endurheimta Benín-
bronsstytturnar. Þessi er í British Museum.
Lauren Fleishman/The New York Times
Dapper Labs selur myndskeið úr NBA með
upprunavottun. Spænski boltinn er næstur.
Dapper Labs/Dapper Labs via Reuters
SpaceX Starship SN10 skotið á loft í Texas í
mars til að prófa flughæð.
SpaceX
Menn að störfum á Al Bayt-leikvanginum, sem reistur var fyrir heimsmeistaramót FIFA í fótbolta í Al Khor í Katar. Gagnrýnendur setja að stjórn-
völd landsins beri ábyrgð á dauða þúsunda farandmanna sem látist hafi við störf í byggingarvinnu. Mótið hefst í nóvember.
Kai Pfaffenbach/Reuters
Kona í Flórída mótmælir fyrirhuguðum Form-
úlu 1-kappakstri í Miami Gardens.
Marco Bello/Reuters