Morgunblaðið - 22.10.2021, Blaðsíða 18

18 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. OKTÓBER 2021 VIÐSKIPTAMOGGINN FRAMÚRSKARANDI FYRIRTÆKI
Þ
egar Morgunblaðið hafði samband
við Jónas Jónasson, fram-
kvæmdastjóra Benchmark Genetics
á Íslandi og framleiðslustjóra sam-
stæðunnar á alþjóðavísu, var hann staddur í
Bodø í Norður-Noregi í heimsókn í hrogna-
framleiðslustöð fyrirtækisins. „Þetta er eins
konar landsstöð okkar í Noregi fyrir klakfisk.
Ég er hér að skoða framleiðsluna og fylgjast
með framvindunni,“ segir Jónas.
Hann segir að mjög vel gangi hjá norsku
stöðinni sem framleiðir 120 milljón laxahrogn
á ári. „Þessi stöð er byggð eftir þeirri for-
skrift sem við höfum þróað í áratugi í starf-
semi okkar á Íslandi,“ bætir Jónas við.
Hrygnir allt árið
Hann segir að aðferð fyrirtækisins gangi út
á að láta laxinn hrygna hvenær sem er allt
árið um kring. „Venjulega hrygna laxar á
haustin en við höfum þróað afbrigði sem læt-
ur laxinn hrygna í hverjum einasta mánuði,
allt árið um kring. Við höfum yfirfært þessa
þekkingu á stöð okkar í Noregi.“
Framleiðslan í Noregi skilar nægum
hrognum til að framleiða þrjú hundruð þús-
und tonn af laxi á ári.
Til samanburðar borða Íslendingar 2-3
þúsund tonn af laxi á ári.
Aðspurður segir Jónas að frá stofnun fyrir-
tækisins, sem upphaflega gekk undir nafninu
Stofnfiskur, hafi verið framleiddur um einn
milljarður hrogna. Það þýði að um 2,5 milljón
tonn af laxi hafi orðið til úr hrognunum.
Spurður um afföll í framleiðslunni segir
Jónas að gert sé ráð fyrir að 80-85% frjóvg-
aðra hrogna lifi. „Þegar ákveðnu þroskastigi
er náð og við sjáum augu inni í hrognunum,
þá hreinsum við þau og sendum um allan
heim, frá Íslandi, Noregi og Síle þar sem við
erum líka með hrognaframleiðslu.“
Framleiðslugetan 400 milljón hrogn
Framleiðslugeta Benchmark Genetics í
löndunum þremur er 400 milljón hrogn á ári,
þar af um 200 milljónir hér á landi. Samtals
dugar heildarframleiðsla Benchmark í heim-
inum til að framleiða milljón tonn af laxi ár-
lega af þeim tæplega þremur milljónum sem
framleiddar eru í heiminum í dag.
„Laxeldi er í hröðum vexti í heiminum. Í
Noregi er framleiðslan 1,7 milljón tonn á ári
og á Íslandi 30-40 þúsund tonn. Þetta mun
aukast mikið á næstu árum. Fyrir okkur er
ekki síst spennandi hvað það er mikill vöxtur
í landeldi á laxi. Þar pössum við vel inn vegna
þess að við getum afhent hrogn jafnt og þétt
allt árið. Framleiðendur í landeldi óska eftir
hrognum fjórum til sex sinnum á ári og við
erum í lykilstöðu til að afhenda þessum að-
ilum hrogn.“
Sjóeldisfyrirtæki, sérstaklega á kaldari
svæðum, þurfa hrognin sjaldnar enda er að
sögn Jónasar erfitt að setja seyði í sjó yfir
háveturinn. „Landeldi er öðruvísi þar sem að-
staðan er yfirbyggð og hægt að hafa jafna
framleiðslu allt árið.“
Jónas á von á því að árið 2030 verði fram-
leidd 350 þúsund tonn af laxi í landeldi um
allan heim.
Annað af leiðandi fyrirtækjum
Spurður um samkeppnisumhverfið í
hrognaframleiðslugeiranum segir Jónas að
tvö fyrirtæki séu leiðandi á alþjóðavísu.
Benchmark Genetics sé annað þeirra.
Eins og Morgunblaðið hefur áður fjallað
um er Benchmark Genetics að byggja nýtt
hrognahús í Vogum á Vatnsleysuströnd. Þar
verður hægt að tvöfalda framleiðsluna. Um
800 milljóna króna fjárfestingu er að ræða.
Jónas segir að búið sé að taka þriðjung
hússins í notkun. „Gömlu hrognahúsin voru
orðin úrelt. Það var farið að koma niður á
gæðum hrogna á ákveðnum tíma ársins. Við
ákváðum því að stökkva inn í nútímann. Það
er mikil viðurkenning á starfi okkar á Íslandi
að móðurfyrirtækið hafi ráðist í svona mikla
fjárfestingu. Það eru einstakar aðstæður á Ís-
landi fyrir hrognaframleiðsluna vegna að-
gengis að hreinu vatni og sjó.“
Áttatíu manns starfa á Íslandi og stór hluti
starfsfólks er sprenglærður í faginu að sögn
Jónasar, en halda þarf vel utan um vísinda-
og kynbótaþáttinn í starfseminni. „Þetta
myndi aldrei vera hægt nema með svona
samheldnum og góðum hópi starfsfólks. Það
er lykillinn að velgengninni sem hefur skilað
okkur á lista CreditInfo yfir framúrskarandi
fyrirtæki.“
Benchmark Genetics á Íslandi var rekið
með um eins milljarðs króna hagnaði á síð-
asta ári og veltan var um fjórir milljarðar
króna. „Góð afkoma endurspeglar mikinn
áhuga á laxeldi í heiminum. Menn eru mikið á
höttunum eftir góðum hrognum og kynbæt-
urnar eru að skila sér. Afhendingaröryggið
skiptir þar mestu máli. Við búum yfir hrein-
asta laxastofni í heimi og það hefur gríðar-
lega mikið að segja fyrir landeldið sér-
staklega.“
Starfað frá upphafi
Jónas hefur starfað fyrir félagið frá byrjun,
árið 1991. „Ég starfaði í fyrstu við að skipu-
leggja kynbótastarfið á meðan ég vann sem
sérfræðingur hjá Veiðimálastofnun. Ég hóf
svo störf hjá fyrirtækinu árið 1996. „Vel-
gengni félagsins er afrakstur af miklu puði og
þrautseigju.“
Síðan Benchmark Genetics festi kaup á
Stofnfiski í desember árið 2014 hefur veltan
nánast þrefaldast að sögn Jónasar. „Það
tengist því að vera hluti af alþjóðlegri sam-
steypu. Benchmark Genetics er skráð á
hlutabréfamarkað í Lundúnum og sinnir
margvíslegum kynbótum öðrum, til dæmis í
rækjueldi.“
Er þetta skemmtilegur bransi?
„Já, þetta er ástríða og alltaf jafn gaman
eftir öll þessi ár. Laxeldi er nýr atvinnuvegur
sem felur í sér margar áskoranir. Íslendingar
hafa ræktað búfénað í þúsund ár og kjúkling
í 100 ár, en laxinn höfum við ræktað mun
styttra, eða síðan árið 1971. Það er gaman að
vera hluti af því að skapa svona holla fæðu
eins og laxinn er, sem við gerum í góðri sátt
við náttúruna með sjálfbærni að leiðarljósi.“
tobj@mbl.is
2,5 milljón tonn af laxi
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Benchmark Genetics á Íslandi var rekið með um eins milljarðs króna hagnaði á síðasta ári og veltan var um fjórir milljarðar króna.
33. sæti
BENCH-
MARK
GENETICS
Stórt 33. sæti
Jónas Jónasson
Benchmark Genetics stundar stöðugar kynbætur. Spurður hvort endalaust sé hægt að
kynbæta laxinn segir Jónas að svo sé. „Ef þú byrjar í kynbótum er eiginlega ekki hægt að
hætta. Ég er kynbótafræðingur og horfi gjarnan 100 ár fram í tímann í þessum efnum. Ég
tel að eftir þann tíma verðum við búin að fjórfalda vaxtarhraðann á laxi í landeldi. Í dag
tekur 24 mánuði að ala fjögurra kílóa þungan lax, en eftir 100 ár mun það taka 5-6 mán-
uði. Kynbætur auka vaxtarhraðann.“
Hægt að fjórfalda vaxtarhraðann
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Velgengnin er afrakstur af puði og þrautseigju segir Jónas.
Axel Fannar Borgarsson aðstoðarstöðvarstjóri hrognadeildar
og Guðmundur Ragnarsson stöðvarstjóri hrognadeildar.
Ljósmyndir/Lárus Karl Ingason
Úr nýju hrognahúsi fyrirtækisins í Vogum á Vatnsleysuströnd.