Bjarmi - 01.12.2016, Side 61

Sjálfsmyndin birtist á eftirfarandi hátt
í hinum mismunandi persónuleikum:
Ás: Ég hef rétt fyrir mér - ég geri allt vel.
Tvistur: Ég hjálpa - ég geri það fyrir aðra.
Þristur: Ég er árangursríkur - ég geri hlutina
hraðast og best.
Fjarki: Ég er öðruvísi
- ég geri allt með stæl.
Fimma: Ég skil samhengi
- ég geri það að mínu.
Sexa: Ég er trygglynd
- ég geri það með öðrum.
Sjöa: Ég er hamingjusöm
- ég geri það skemmtilegt.
Átta: Ég er sterk
- ég geri það sjálf.
Nía: Ég er sátt
- ég geri það á morgun.
VANÞROSKI OG LEIÐIN TIL ÞROSKA
Þegar litið er á myndina af Enneagramminu
sjást tvær örvar til og frá hverjum persónu-
leika fyrir sig. Önnur örin sýnir þroskaleiðina
(örin snýr að persónuleika okkar) en þangað
leitum við ekki sjálfkrafa, við þurfum að
æfa okkur í að fara þangað. F-iin örin sýnir
hvar vanþroski okkar liggur (örin snýr frá
persónuleika okkar) en þá leið förum við
sjálfkrafa þegar við erum undir álagi og
í ójafnvægi. Við getum unnið meðvitað í
þroska okkar en þroskaleiðin færir okkur
jafnvægi, frið og djúpa gleði. Þegar við
finnum hins vegar að okkur líður illa, erum
stressuð, fáum ekki uppfylltar þarfir okkar,
nægilega hvíld eða lendum í tímahraki
þá sjáum við endurtekna áráttuhegðun
hjá okkur. Við leitum í falska huggun,
verðum óróleg og förum í uppreisn, sýnum
mótstöðu, örvæntingu og sjálfselsku.
Flegðun persónuleikanna níu og viðhorf
þeirra til umheimsins hafa þrjár mismunandi
birtingarmyndir: Áskorun eða ögrandi
viðhorf (1,3 og 8), hlédrægt (5, 9 og 4) eða
háð (2, 6 og 7) viðhorf.
VANLÍÐAN
f vanlíðan draga ögrandi persónuleikarnir (1,
3 og 8) sig í hlé og verða afskiptalausir og
þöglir (þeir fara til 5, 9 og 4) sem færir þeim
enn meiri vanlíðan og örvæntingu því þeir eru
í eðli sínu fullir orku og framkvæmdasemi.
Fllédrægu persónuleikarnir (5, 9 og 4)
gera sig háða einhverju öðru eða öðrum í
vanlíðan sinni, þeir setja traust sitt á eitthvað
sem er fyrir utan þá sjálfa en sem gefur
þeim falska von og róar þá á neikvæðan
og niðurbrjótandi hátt (þeir fara til 2, 6 og
7). Háðu persónuleikarnir (2, 6 og 7) verða
hrokafullir, en þar sem þeir þarfnast annarra
leiðir árásargjörn hegðun þeirra til enn dýpra
ójafnvægis (þeir fara til 1,3 og 8).
ÞROSKI
í vanlíðan okkur dettum við ósjálfrátt í
fyrrgreinda áráttuhegðun án þess að vita
hvernig það gerist. En þegar við bregðumst
við sem þroskaðir einstaklingar fara
ögrandi persónuleikarnir (1, 3 og 8)
til háðu persónuleikanna (2, 6 og 7). Það
hjálpar þeim að lifa í umheiminum og sætta
sig við hann í stað þess að bregðast hart við
honum. Hlédrægu persónuleikarnir (5, 9
og 4) fara til árásargjörnu persónuleikanna
(1,3 og 8) sem fær þá til þess að taka þátt
í iífinu og verða ötulli í stað þess að draga
sig til baka og hverfa frá heiminum. Háðu
persónuleikarnir (2, 6 og 7) þroskast þeg-
ar þeir fara til hlédrægu persónuleikanna (5,
9 og 4). (stað þess að fara út fyrir sjálfa sig
og sækja stöðugt samþykki til umheimsins,
slaka þeir á og geta haldið heilbrigðri
fjarlægð og fundið styrk sinn hið innra með
sjálfum sér.
Þannig er tenging á milli okkar persónu-
leika og tveggja annarra (örvarnar) og
að auki erum við undir áhrifum „næstu
nágranna“ þ.e.a.s. þeirra sem eru okkur á
hægri og vinstri hönd.
ÞRÍR MEGINFLOKKAR
Allar persónuleikagerðirnar níu skiptast í þrjá
meginflokka með vísun í hugann, hjartað og
eðlishvatir eða iðrin.
1) Höfuðfólk (persónuleikar 5, 6 og
7) íhugar og hugsar fyrst og framkvæmir
síðan. Það leitast við að stjórna í gegnum
það að hugsa og skilja: „Bara að ég fái tíma
til að hugsa þá leysist þetta.“ Höfuðfólk sem
kemur inn í herbergi fullt af fólki spyr sig:
„Hver er minn staður hér?“ Höfuðfólkið er
fálátt og raunsætt. Oft leynast viðkvæmar
tilfinningar að baki fumlausri framkomu
þess. Því reynist auðvelt að fylgja fyrir-
mælum og að leyfa öðrum að njóta sín.
Verkefni höfuðfólksins er að rjúfa einangrun
og auka samfélagsvitund sína og að hugsa
minna og framkvæma meira. Höfuðfólkið
lítur gjarnan á lífið sem leyndardóm eða gátu
og hefur áhuga á tilvistarspurningum. Utan
frá séð virkar það sannfærandi og viturt en
undir niðri upplifir það sig gjarnan einmana
og ráðvillt. Ótti er undirliggjandi tilfinning
sem birtist í verkfælni og óákveðni eða hiki
og ráðaleysi. Höfuðfólkið er sem sagt ekki
framkvæmdaglatt í eðli sínu.
2) Hjartafólk (2, 3 og 4) leitar stöðugt
tengsla við annað fólk. Það finnur öryggi
í öðrum og reynir að stjórna aðstæðum
í gegnum samskipti sín við annað fólk:
„Bara að ég fái að tala við hana þá leysist
þetta.“ Tilfinningafólk sem kemur inn í
herbergi fullt af fólki spyr sig: „Hvað mun
þessu fólki finnast um mig?“ Það kallar eftir
viðbrögðum frá umhverfi sínu með stjórnun
sinni og á því erfitt með að vera eitt með
sjálfu sér. Tvistar vilja sýna umhyggju, þristar
vilja skara fram úr og fjarkar vilja vekja á sér
eftirtekt. Þar sem tilfinningafólk stjórnast af
því hvað öðrum finnst um það, er hætta á
að það hegði sér á ákveðinn hátt til að fá
fram ákveðin viðbrögð hjá fólki. Ómeðvitað
er tilfinningafólkið upptekið af spurningum
sem varða orðstír og ímynd og sjá lífið sem
verkefni sem þarf að klára. Það hefur mikla
ábyrgðartilfinningu og hefur tilhneigingu til
að taka mikið pláss. Utan frá séð virkar það
glatt og í jafnvægi en undir niðri finnst því
það oft vera vanhæft, sorgmætt og fullt af
skömm. Órói er undirlíggjandi og stýrandi
tiifinning hjá því og birtist sem eirðarleysi og
mikil framkvæmdasemi.
3) Eðlishvatafólk (1, 8 og 9) bregst
ósjálfrátt við því sem gerist. Það finnur
öryggi í sjálfu sér og stjórnar aðstæðum
með því að vera á staðnum: „Bara ég
sé hér þá bjargast þetta.“ Eðlishvatafólk
sem kemur inn í herbergi fullt af fólki
hugsar: „Hér er ég, bregðist við mér.“
Eðlishvatafólk bregst ósjálfrátt við áreitum.
Viðbrögðin eru afdráttarlaus og síast ekki
bjarmi | desember20i6 | 61