Fréttablaðið - 07.07.2022, Síða 15

Það vakti athygli þegar Sara Björk
Gunnarsdóttir, fyrirliði íslenska
landsliðsins, sendi skipuleggj-
endum EM 2022 tóninn og sagði
það skammarlegt að koma leikjum
mótsins fyrir á of litlum leikvöng-
um. Það heyrði fortíðinni til að láta
sterkustu landsliðin í kvennabolt-
anum leika á æfingavöllum, kvað
hún, þar sem það samræmdist ekki
aðsókn á leiki seinustu ár.
Vissulega var vallavalið metn-
aðarlaust og ákvörðunin byggði
á gömlum tuggum um aðsókn og
áhuga almennings á kvennaknatt-
spyrnu. Ekki bjuggust enskir skipu-
leggjendur við því að lítil þjóð í
Norður-Atlantshafi myndi taka með
sér einn stærsta stuðningsmanna-
hópinn og þúsundir bláklæddra
Íslendinga væru á höttunum eftir
miðum.
Knattspyrnuiðkun kvenna á
Íslandi í upphafi 20. aldar
Íþróttabyltingin í byrjun tuttugustu
aldar var að miklu leyti á forsendum
karla, en þó ekki einvörðungu. Á
Ísafirði stofnuðu árið 1914 nokkr-
ar unglingsstúlkur Hvöt, fyrsta
kvennaknattspyrnufélagið á Íslandi.
Um svipað leyti eru heimildir um
stúlknaæfingar á vegum Víkings í
Reykjavík. Í hvorugu tilvikinu varð
mikið framhald á æfingum, meðal
annars vegna neikvæðra viðbragða
í umhverfinu. Þessar fyrstu tilraunir
til kvennaknattspyrnu á Íslandi
voru tilviljanakenndar og í smáum
stíl, og fennti fljótlega yfir þær.
Strembin upphafsár –
uppgangur kvennalandsliðsins
Haustið 1981 var ákveðið að stofna
kvennalandslið Íslands í knatt-
spyrnu. Eftir óheppileg úrslit gegn
Skotlandi í fyrsta leik varð nokkur
bið eftir því að Ísland freistaði þess
að taka þátt í forkeppni stórmóts.
Himinn og haf var á milli umgjarðar
kvenna- og karlalandsliðsins, sem
og umfjöllunar og áhorfs. Frá 1987
til 1992 lék Ísland engan A-landsleik
kvenna.
Ísland tók á nýjan leik þátt í for-
keppni EM 1993 og hefur ekki látið
sig vanta síðan. Í fyrstu voru lík-
urnar á að komast í úrslitakeppnina
sáralitlar, enda var þar aðeins um
að ræða fjögurra liða keppni. Upp
úr aldamótum tóku úrslit lands-
liðsins að batna jafnt og þétt. Upp
var komin kröftug kynslóð knatt-
spyrnukvenna sem fangaði athygli
íþróttaáhugafólks.
Auglýsingar hitta í mark
Haustið 2001, fyrir upphafsleik-
inn í forkeppni HM 2003, ákvað
landsliðshópurinn að hrista ræki-
lega upp í umræðunni. Liðið birti
heilsíðuauglýsingu í dagblöðum
undir yfirskriftinni „Stelpuslagur“,
þar sem leikmenn stilltu sér upp í
sundfötum. Óhætt er að segja að
allt hafi farið á annan endann og
hart var deilt um hvort um væri að
ræða snjalla markaðssetningu eða
óheppileg skilaboð. Fyrir næstu leiki
hélt liðið áfram að bregða á leik, með
því að sitja fyrir í klæðnaði sem kall-
aðist á við þjóðerni næstu mótherja.
Árangurinn lét ekki á sér standa.
Aðsókn á leiki landsliðsins glæddist
mjög og fjölmiðlaumfjöllun sömu-
leiðis. Ekki er þó hægt að skrifa þá
niðurstöðu alfarið á snjalla aug-
lýsingahönnuði. Ísland skaut bæði
Ítölum og Spánverjum aftur fyrir sig
og komst í fjögurra liða umspil um
eitt laust sæti í úrslitakeppninni.
Þar tapaði liðið naumlega fyrir Eng-
lendingum og enn í dag hefur Íslandi
ekki auðnast að komast í úrslita-
keppni HM kvenna.
Íslenska leiðin
Það er mikið afrek að íslenska lands-
liðið hafi nú komist í úrslitakeppni
EM fjögur skipti í röð. Þetta gerist
á sama tíma og kvennaboltinn er í
gríðarlega hröðum vexti á alþjóða-
vísu. Þá þróun má að hluta til rekja
til þess að það varð metnaðarmál
fyrir stóru félögin í Evrópu að geta
einnig tef lt fram kvennaliðum í
fremstu röð. Þær ákvarðanir byggj-
ast minnst á félagslegri meðvitund
stóru félaganna, heldur á köldu
hagsmunamati þar sem þeim varð
sífellt ljósara að umtalsverður
hópur stuðningsmanna kallar eftir
kvennaliðum.
Á Íslandi er þátttökuhlutfall
barna og unglinga í knattspyrnu –
drengja jafnt sem stúlkna – hærra en
annars staðar gerist. Skipulagning
tómstunda og sumarfría utan um
fótboltaiðkun ungviðisins er orðin
sjálfsagður hluti af lífsstíl drjúgs
hluta íslensku millistéttarinnar. Í
foreldrahópinn sækir knattspyrnu-
hreyfingin bakhjarla sína og sjálf-
boðaliða, en þessi hópur lætur
heldur ekki bjóða sér upp á að
kvennaboltinn sé afskiptur og að
stúlkur í íþróttinni hafi ekki fyrir-
myndir til að horfa til.
Þó fráleitt sé að tala um að kynja-
jafnrétti ríki í íslenskum íþróttum,
þá er staða kvennagreinanna sterk-
ari hér en víðast annars staðar. Bestu
knattspyrnukonurnar eru í hópi
frægasta íþróttafólks landsins og sá
fjöldi stuðningsmanna sem fylgir
þeim á stórmótum er í frásögur fær-
andi – eins og skipuleggjendur EM
á Englandi hafa nú eftirminnilega
rekið sig á. n
Lengri útgáfu af greininni og annað
efni tengt EM kvenna má finna á
landsbankinn.is/aframisland
Stelpurnar okkar
Stefán Pálsson
sagnfræðingur
Á Íslandi er þátt-
tökuhlutfall barna
og unglinga í knatt-
spyrnu – drengja jafnt
sem stúlkna – hærra en
annars staðar gerist.
FIMMTUDAGUR 7. júlí 2022 Skoðun 15FRÉTTABLAÐIÐ