Rit Mógilsár - 2021, Blaðsíða 3

Rit Mógilsár - 2021, Blaðsíða 3
Rit Mógilsár 3 Áhr Landverð og landrenta Reiknilíkan, verðmyndun og skógrækt Þorbergur Hjalti Jónsson* *Skógræktin, Mógilsá, is-162 Reykjavík, thorbergur@skogur.is Samantekt Hér er fjallað um landverð og landrentu af órækt uðu landi á Íslandi. Greindir eru meginþættir í verð mynd- un og verðþróun síðastliðin fjörutíu ár. Sett er fram líkan sem áætlar verð óræktaðs lands út frá landstærð og staðsetningu. Lögð er áhersla á að líkanið sé töl- fræði lega traust og gefi nægilega áreiðanlegt mat á landverði til að nýtast við mat á arðsemi skóg ræktar, greiningu á landnýtingarkostum og fyrir bók fært verð. Líkanið er byggt á ásettu verði en er skalað að markaðsverði með samanburði við nokkrar jarða- sölur. Líkanspár eru bornar við úrskurði mats nefndar eignarnámsbóta síðastliðna fjóra áratugi. Landverð á Íslandi virðist samsett úr tveimur megin- þáttum, staðarvirði og nýtingarvirði. Staðarvirði er verðmæti þess að eiga aðstöðu eða búa á tilteknum stað og umfram lágmarksstærð fyrir hentuga lóð er það óháð landstærð. Nýtingarvirði er verðmæti tekju straums þeirra gæða sem landið sjálft gefur af sér. Sé landið allt jafn kostaríkt er nýtingarvirði land- spildu í beinu hlutfalli við landstærð. Nýtingarvirði út hagans virðist mjög lágt og verð hvers hektara fellur skarpt með vaxandi landstærð. Hektaraverð skýrist af landstærð og vegalengd eftir aðalleiðum frá Reykja vík. Að teknu tilliti til fjarlægðar, landstærðar og almennra verðbreytinga hækkaði landverð frá 1997 til 2019 að raun gildi um 3,4% á ári eða liðlega tvöfaldaðist á þessu 22 ára tímabili. Verðið virðist á þessu tíma bili fylgja í megindráttum langtímabreytingum vergrar lands framleiðslu. Úrskurðum matsnefndar eignar- náms bóta og landverðslíkaninu ber vel saman um stærra land en 15 ha en verð smærri skika er óvíst. Líkanið virðist því alltraust, a.m.k. yfir þeim mörkum. Vegin meðallandrenta var metin 3,1% út frá gögnum um hagagöngu hrossa og verðmati á hrossahögum. Lykilorð: arður, landnýting, eignarnámsbætur Abstract The paper addresses land prices and land rent of un- improved land in Iceland. Price trends since the year 1980 were analysed and affecting factors elucidat- ed. Average land rent was determined for grazing of horses. A predictive model was constructed estimat- ing price of unimproved land based on location and land size. Statistical integrity was emphasised and usefulness for profitability analyses of afforestation, land use alternatives and accounting. The model is based on asked price and adjusted to selling pric- es by comparison of predicted and observed selling prices for several land properties. Model predictions were compared to compensation decisions for ap- propriation of land by the state Compensation Tribu- nal (Matsnefnd eignarnámsbóta). Land prices were apparently formed by location value independent of size and land use value proportional to land size. In Iceland, the land use value of unimproved pas- tures was apparently low and the unit area price of land parcels decreases strongly with land size. Unit area prices decrease with increasing distance from Reykjavík. Adjusted for location, land size and price inflation, real land prices have in the 22 year peri- od 1997-2019 more than doubled with an average annual price rise of 3,4% per annum. In real terms, the rise in land prices has apparently matched the in Gross Domestic Product. For land appropriations of more than 15 ha, the model was in agreement with decisions of the Compensation Tribunal whereas for smaller parcels significant deviations were ob- served. The model was deemed reliable for predic- tions above the 15 ha minimum. Weighted national average land rent of horse grazing was estimated 3,1%. Keywords: profitability, land use, land appropria- tion, compensations

x

Rit Mógilsár

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Rit Mógilsár
https://timarit.is/publication/1563

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.