Lögmannablaðið - 2021, Blaðsíða 8

8 LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 04/21
Fávísisfeldurinn
– Ég dró yfir mig feldinn og með myrkrinu hvarf sjálfsvitund
mín. Ég vissi ekki af hvaða kyni ég var, hvaða kynþætti, á
hvaða aldri, hvaða stétt ég tilheyrði eða starfi ég sinnti.
Hvað ég þráði, hvað ég elskaði eða hvað ég skynjaði. Ég
vissi raunar ekki hver ég var.
En „ég“ fann að ég hafði mikilvægu hlutverki að gegna.
Ég hafði þekkingu á grunnuppbyggingu samfélagsins,
minningar um samskipti manna og annarra dýra, náttúru
og þarfir. Og í trausti þeirrar samfélagslegu þekkingar – og
sjálfsvitundarlegu vanþekkingar – fólst hlutverk mitt: Að
semja grunnlög samfélagsins.
Undir feldinum var mér ómögulegt að taka sjálfsmiðaða
ákvörðun – enda hafði ég ekkert sjálf. Um leið varð ég að
ígrunda vandlega stöðu allra hugsanlegra samfélagsþegna.
Fæturnir sem tylltu sér í sporin voru ekki lengur mínir.
Út um augun sem ekki voru mín horfði óræð sál af sömu
sjálfsbjargarviðleitni og áður – en í breyttri mynd; af
sjálfsbjargarviðleitni fyrir alla. Því sálin gat ekki vitað hver
þeirra samfélagsþegna hún yrði sjálf þegar feldurinn lyftist.
Á þann veg má draga saman kenningu réttarheimspekingsins
John Rawls um fávísisfeldinn (e. Veil of Ignorance). Rawls taldi
samfélagssáttmála ritaðan undir fávísisfeldinum hinn eina
sáttmála sem nokkru sinni gæti talist sanngjarn. Og sanngirni
taldi hann grunn réttlætis. Að aðeins með því fengju allir
samfélagsþegnar sambærileg tækifæri til að blómstra.
Af þessu fræi Rawl óx ævintýraveröld, innra með mér, sem
varð að endingu svo plássfrek að ég hætti eftir nokkurra ára
starf sem lögmaður og hélt af stað út í heim með heiminn
sem ég var staðráðin í að berja í bókarskruddu. Sem varð
að fjórum.
Undan feldinum
Í eitt ár flökkuðum við maðurinn minn um Afríku, Asíu og
Eyjaálfu. Við fórum okkur hægt, ferðuðumst með hænur,
geitur og börn í fanginu og stöldruðum við á afskekktum
stöðum – fylgdumst með lífstaktinum. Það má jafnvel segja
að ég hafi fengið að koma undan fávísisfeldinum – upp
að vissu marki.
Í litlu þorpi, Nkotakota við Malaví-vatn, horfði óræð
sál út um augu forréttindanna. Fylgdist með konunum
sækja eldivið og vatn við sólarupprás, körlunum róa til
fiskjar og krökkunum reka kýrnar meðfram ströndinni
yfir í beitarhagana. Um hádegið fylgdist hún með yngri
krökkunum stinga sér í vatnið, busla og spila fótbolta á
ströndinni með mangóávexti. Síðdegis sá hún konurnar þvo
þvotta í vatninu, skima eftir eiginmönnunum sem skömmu
síðar drógu netin á land með aðstoð þorpsbúa. Fylgdist með
ungabörnunum hjala í flæðarmálinu á litríkum slæðum
og kýrnar snúa heim til mjalta. Í nóttinni sá hún nokkra
halda út á svartan spegil tunglsins í leit að silfri þessa þorps
– tunglskinsfiskinum.
Aðeins krakkar foreldranna sem höfðu efni á skóla-
búningi höfðu aðgang að menntun. Hin urðu leiðsögumenn
okkar um þorpið. Sheila litla var ein þeirra sem fléttaði
fingur sína við okkar. Bros hennar var svo bjart að það
skein inn í sálir okkar. Hún geislaði af stolti yfir bleika
pilsinu sem féll yfir rykuga leggina. Og þannig tölti hún
um moldargöturnar og kynnti okkur fyrir þorpsbúum – ber
að ofan í bleiku pilsi.
Því Sheila átti engan bol.
Sjálf hafði ég þrjá boli meðferðis á þessu ferðalagi,
stuttbuxur og agalegar Aladdín-buxur (en enginn
„bakpokari“ kemst í gegnum heimsreisu án slíkra bróka).
Heilt ár leið þar sem nærbrækur voru þvegnar í vaski (eða
JÓLAHUGVEKJA
LAGADAGURINN 2021
Fanney Hrund Hilmarsdóttir lögfræðingur og sjálfsþurftabóndi er einn af ungum
rithöfundum Íslands sem kemur fram á sjónarsviðið þessi jólin. Hún er höfundur
Fríríkisins, sem er fyrir öldruð börn og bernsk gamalmenni, og hefur hlotið mikla
athygli. Fanney varð héraðsdómslögmaður árið 2012 og starfaði til ársins 2016 hjá
Rétti lögmannsstofu. Hún ákvað síðan að láta drauminn rætast og verða rithöfundur.
Hún skrifar hugvekju fyrir lögmenn þessi jólin.