Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.2013, Síða 34

34 – Sjómannablaðið Víkingur
menn telja að of mikið sé úr þessu gert. Margir þeirra benda á að
heimildir séu um stór kínversk hafskip eftir að eyðing flotans hafi
átt að fara fram, og að forn gögn glatist oft án þess að skipulega sé
unnið að eyðingu þeirra.
Hverjar sem skýringarnar eru, var sjóher Kínverja aðeins svipur
hjá sjón eftir að gullöld landkönnunar þeirra lauk. Fyrir vikið
komust vestrænir flotar upp með yfirgang við strendur Kína á nítj-
ándu öld, sem átti hlut í ósigri og niðurlægingu Kínverja í ópíum-
stríðinu.
Hve langt sigldi Zheng He?
Þótt mikið sé horfið af gögnum um leiðangra Zhengs He, hvort
sem þar er um að kenna skipulegri eyðingu eða tímans tönn, er
ljóst að floti hans hefur siglt allt til stranda Afríku í vestri og um
Indlandshaf austur á vestanvert Kyrrahaf. Óljósar heimildir eru um
að hann hafi komið að norðurströnd Ástralíu.
Árið 2003 kom út á Bretlandi bók með heitinu 1421: Árið sem
Kínverjar uppgötvuðu heiminn. Í henni heldur höfundurinn,
Gavin Menzies, því fram að Zheng He hafi siglt umhverfis jörðina
og uppgötvað Ameríku. Menzies þessi, sem er sjálfmenntaður í
sagnfræði, var áður í kafbátaflota Breta og er nú bankamaður. Bók
hans vakti litla hrifningu háskólagenginna sagnfræðinga en naut
mikillar lýðhylli og komst á metsölulista.
Auðugur og virtur kínverskur lögfræðingur, Liu Gang, keypti
árið 2001 heimskort af fornsala í Shanghai fyrir andvirði um 500
bandaríkjadala. Hann á gott safn málverka og fornra korta og þótt-
ist sjá af snjáðum pappír og bliknuðum litum að heimskortið væri
allfornt, en vissi ekki hvort það væri vitnisburður um gamla heims-
mynd eða fölsun.
Liu sýndi kort sitt sagnfræðingum, sem kunnugir voru fornri
sögu Kína, en þeir létu sér fátt um finnast. En þegar hann las bók
Menzies sannfærðist hann um að kortið væri ósvikin heimild og
gert eftir athugunum kortagerðarmanna Zhengs He á heimsferðum
hans.
Á kortinu stendur að Mo Yi Tong hafi teiknað það árið 1763
eftir heimskorti frá árinu 1418. Skakkar að vísu þremur árum á
þessu ári og þeirri staðhæfingu Menzies að Kínverjar hafi upp-
götvað heiminn árið 1421. Teiknarinn tekur skilmerkilega fram,
hvað á kortinu sé dregið eftir frumheimildinni og hverju hann
hafi bætt við. Kortið var kynnt opinberlega í Beijing 16. janúar
2006 og degi síðar á Breska sjóminjasafninu í Greenwich.
Margt á þessu heimskorti er furðunákvæmt. Vel má þekkja
útlínur Afríku, Evrópu og Ameríku. En þar eru líka augljósar vill-
ur. Til dæmis er Kaliforníuflói sýndur sem eyja. Allt of langt er á
milli Rauðahafs og Miðjarðarhafs; Ástralía og Bretlandseyjar eru á
skökkum stað og Skandinavíuskaga vantar.
Áletranir á kortinu, sem eiga að vera bein afritun af frumgerð-
inni, eru á vel læsilegri kínversku. Við vesturströnd Ameríku
stendur: „Íbúarnir eru dökkrauðir á hörund og sveipa höfuð og
mitti fjöðrum.“ Ástralíubúum er svo lýst: „Frumbyggjarnir eru
einnig dökkir á hörund og ganga allir naktir en með hluti úr beini
hangandi við mittið.“
Deilt er um tvennt í sambandi við áreiðanleika kortsins, annars
vegar hvort það sé teiknað á þeim tíma sem á það er skráð ellegar
það sé síðari tíma tilbúningur, hins vegar, ef gert er ráð fyrir að
aldurinn standist, hvort það sé þá gert eftir fimmtándu aldar korti.
Pappírinn í kortinu hefur verið aldursgreindur með geisla-
kolaaðferð og virðist vera frá átjándu öld, dofnun lita og slit papp-
írsins bendir til þess sama, og grænn litur hafanna er úr efni sem
fornir kínverskir kortagerðarmenn notuðu. En gagnrýnendur
benda á að vandvirkir falsarar verði sér stundum úti um gamlan
pappír og blek, og slit og bliknun sé auðvelt að falsa. Jafnt gagn-
rýnendur sem stuðningsmenn færa bæði nákvæmni kortsins og
villurnar sem rök fyrir sínum málstað; þannig benda andmælendur
á það að Kaliforníuskagi sjáist aðskilinn frá meginlandi Norður-
Ameríku á ýmsum fornum evrópskum kortum, og höfundur korts-
ins hafi afritað þessa villu og raunar fleiri. Áhangendur kortsins
skýra þetta með því að portúgalskir kortagerðarmenn hafi komist
yfir upphaflega kortið frá 1418 eða afrit þess, enda hafi – að þeirra
mati – sæfarar eins og Magellan og Kólumbus stuðst við kort Kín-
verja á siglingum sínum. Einnig er deilt um handbragðið og mál-
farið á letrinu og sjá báðir í því rök fyrir sínu máli.
Hollvinir kortsins benda á að forn skjöl og kort séu oftast fölsuð
í gróðaskyni, enda seljist forn kort nú á háu verði. Til dæmis
greiddi bókasafn Bandaríkjaþings nýlega tíu milljón dali fyrir afrit
af heimskorti frá 1507 eftir Martin Waldseemüller, þýskan korta-
gerðarmann. En Liu Gang greiddi hóflega summu fyrir umdeilda
kortið og hefur margsinnis lýst því yfir að það sé ekki falt hvað
sem í boði sé.
En hvort sem Zeng He sigldi til Ameríku eða ekki, ber honum
og þeim sem gerðu hann og flota hans út vissulega frægðarsess í
sögu landkönnunar.
Heimildir
China beat Columbus to it, perhaps. The Economist 14. jan. 2006.
Richard Gundle. Zheng He´s Voyages of Discovery.* UCLA International Institute
2006.
Stephan Lovgren. „Chinese Columbus“ Map Likely Fake, Experts Say.* National
Geographic News 23. jan, 2006.
Gavin Menzies. 1421: The Year China Discovered the World. Harper 2003.*
(Ekki hef ég lesið bókina, en henni eru gerð góð skil á netinu, auk þess sem
höfundur svarar þar gagnrýni.)
Wikipedia: Zheng He.* (Síðast endurskoðað 20. jan. 2006.)
—
* Sótt á netið
K Ä R C H E R S Ö L U M E N N
Teg:
Teg:
Teg: