Fréttablaðið - 16.09.2022, Side 30

Fólk er virkilega hrifið af
maríuerlunni sem meðal
annars endurspeglast í
vinsælum mannanöfnum.
Brynja Davíðsdóttir,
verkefnastjóri hjá
Fuglavernd
Það er flókið líf að vera
sveppur, miklu flóknara en
maður myndi halda.
Jóhannes Bjarki
Urbancic Tómasson,
líffræðingur
Til að birta andláts-, útfarar- eða
þakkartilkynningar í Fréttablaðinu þarf að
senda tölvupóst á timamot@frettabladid.is
eða hringja í síma 550 5055 .
Ástkær eiginmaður, faðir,
tengdafaðir, afi og langafi,
Eðvarð Ingólfsson
Jötnaborgum 6, Reykjavík,
lést sunnudaginn 11. september.
Útför hans fer fram frá Guðríðarkirkju
þriðjudaginn 20. september kl. 13.00.
Svanhildur María Ólafsdóttir
Ólafur Páll Eðvarðsson Jóna Hlín Guðjónsdóttir
Aðalheiður María Sigmarsdóttir Daníel Jónsson
Emelía Rán Sigmarsdóttir Gunnsteinn Lárusson
Sigmar Þór, Daníel Bergur og Lárus
1508 Ferja sekkur á Ölfusá með tugi manna og farast yfir
30 manns á leið frá messu í Kaldaðarnesi í Flóa.
1810 Mexíkó lýsir yfir sjálfstæði frá Spáni.
1940 Tvö íslensk skip, Arinbjörn hersir og Snorri goði,
bjarga um 400 manns af franska flutningaskipinu
Asca sem ferst á Írlandshafi eftir árás þýskrar flug-
vélar.
1963 Lyndon B. Johnson,
varaforseti Bandaríkj-
anna, kemur til Íslands
í opinbera heimsókn.
1970 Hussein, konungur
Jórdaníu, setur
herlög í landinu til að
hindra palestínska
uppreisnarmenn í að
ná þar völdum.
1979 Minnisvarði er af-
hjúpaður á Hólmavík
um Hermann Jónasson
ráðherra, sem í ára-
raðir var þingmaður
Strandamanna og
Vestfirðinga.
1989 Erró, Guðmundur Guðmundsson listmálari, gefur
Reykjavíkurborg tvö þúsund listaverk eftir sig og er
þeim komið fyrir á Korpúlfsstöðum.
Merkisatburðir
Franska rannsóknarskipið Pourquoi-pas? lagði úr höfn í
Reykjavík í blíðviðri þann 15. september 1936. Skipstjóri
þess var vísindamaðurinn Jean-Baptiste Charcot sem siglt
hafði á nokkrum skipum sama nafns í fjölmörgum rann-
sóknarleiðöngrum sínum.
Þegar skipið var komið út af Reykjanesi lenti það í ofsa-
veðri og hraktist alla leið í Borgarfjörð þar sem það strand-
aði á skerinu Hnokka. Allir fjörutíu skipverjar létu lífið utan
einn sem lifði slysið af.
Það sem eftir er af flakinu liggur enn í sjónum á tólf
metra dýpi en margir munir hafa fundist úr því við leit
kafara. Í Þekkingarsetri Suðurnesja er að finna sýninguna
Heimskautin heilla þar sem ljósi er varpað á ævi og starf
Charcots og slysið. n
Þetta gerðist: 16. september 1936
Pourquoi-Pas? ferst undan
Mýrum í Borgarfirði
Boðið verður upp á sveppagöngu
í Grasagarðinum í dag, á Degi
íslenskrar náttúru. Líffræðingur
segir áhuga Íslendinga aldrei hafa
verið meiri en á síðustu árum.
arnartomas@frettabladid.is
Í tilefni af degi íslenskrar náttúru fer
fram sveppaskoðun í Grasagarði Reykja-
víkur í hádeginu í dag. Þar mun Jóhannes
Bjarki Urbancic Tómasson líffræðingur
fræða gesti um lifnaðarhætti og fjöl-
breytileika sveppa í stuttri göngu.
„Við ætlum að tala um sveppi í alls
konar formum og líka um það hvernig
það er að vera sveppur,“ segir Jóhannes.
„Ef sveppir gætu hugsað, hvað væru þeir
að hugsa? Hver eru þeirra markmið og
hverjar eru þeirra áskoranir í lífinu? Það
er ef til vill eitthvað sem við getum spegl-
að okkur í og annað sem við tengjum
engan veginn við.“
Tilvistarhyggja á þannig stærri hlut
í göngunni en í fyrstu mætti halda. En
hvernig myndi maður þá hugsa ef maður
væri sveppur?
„Sveppir eiga í mjög f lóknum sam-
skiptum hverjir við aðra. Þeir eru flestir
samlífisverur og lifa ekki í tómarúmi
heldur í samstarfi við aðrar tegundir,“
segir Jóhannes. „Þeir eru mjög pólitísk-
ar verur og þurfa að vinna með réttum
aðilum og stinga þá jafnvel stundum í
bakið. Það er f lókið líf að vera sveppur,
miklu flóknara en maður myndi halda.“
Flestir sveppir treysta að einhverju leyti
á plöntur og er samlífi þeirra oft báðum
í hag.
„Sveppirnir gefa plöntunum þá vatn,
steinefni og annað, en plönturnar ljós-
tillífa og geta gefið sveppunum sykur og
hitaeiningar til baka. Þetta er gott sam-
starf.“
Þá hafa sumir sveppir farið í gegnum
Hápólitískar samlífisverur
Leitin að fugli ársins fór fram í
annað skipti í ár þar sem Íslend-
ingum bauðst að velja þann fugl
sem þeim fannst eiga titilinn
skilið. Niðurstöður liggja nú fyrir
og ljóst er að maríuerlan er fugl
ársins 2022.
arnartomas@frettabladid.is
Alls kepptu sjö fuglategundir um titil-
inn í keppninni í ár sem Fuglavernd
stendur fyrir og tóku um 2.100 manns
þátt í kosningu á vefnum. Þar hlaut
maríuerlan 21 prósent atkvæða en á
eftir henni fylgdu himbrimi og auðnu-
tittlingur með 14 prósent atkvæða hvor
um sig.
Maríuerlan er lítill og fallegur spör-
fugl, grá á baki með svartan koll og
bringu en hvít á kviðinn. Hún er farfugl
og f lýgur til Vestur-Afríku á haustin en
hér á landi má oft finna hana í kringum
mannabústaði um vor og sumur.
Þótt maríuerlan sér ekki eiginlegur
ránfugl þá er hún í rauninni veiðidýr
því hún tínir fiðrildalirfur, köngulær og
önnur smákvikindi og er því mikilvæg í
görðunum okkar til að halda góðu jafn-
vægi í lífríkinu.
„Fólk er virkilega hrifið af maríuerl-
unni sem meðal annars endurspeglast í
vinsælum mannanöfnum,“ segir Brynja
Davíðsdóttir, verkefnastjóri hjá Fugla-
vernd. „Persónulega þá vinn ég sjálf
við keramik með handmáluðum fugla-
myndum og þá koma oft bæði kvenna-
og karlahópar og oftar en ekki er haft
orð á því þegar maríuerlan kemur heim
á hlað hjá þeim á vorin. Þær eru oft bara
ein eða tvær, verpa í grennd og verða oft
staðarfugl fólks.“
Maríuerlunni virðist Ísland ansi kært
en Brynja segir að sem farfugl komi
fuglinn tiltölulega snemma árs aftur
til landsins og fari seint. „Það er enn þá
Maríuerlan er fugl ársins
Maríuerlan bar sigur úr býtum í vefkosningunni. MYND/INGI STEINAR GUNNLAUGSSON
Markmið og
áskoranir
sveppa verða
í brennidepli
í Grasagarð-
inum í dag.
MYND/AÐSEND
landbúnaðarbyltinguna, rétt eins og
mennirnir.
„Í staðinn fyrir að leita sér að trjám sem
eru tilbúin að hýsa þá, þá fanga þeir litla
þörunga sjálfir og nota í eigin landbúnaði.
Þeir stýra hvernig þeir geta vaxið og éta
allt sem kemur frá þeim. Sveppirnir eru
frekar sniðugir.“
Jóhannes segir að áhugi Íslendinga á
sveppum hafi aldrei verið jafnmikill og
á síðustu árum.
„Það eru ekki mörg ár síðan almenn-
ingur fór fyrir alvöru að pæla í sveppa-
tínslu sem einhverju sem fólk gerði áður
fyrr ótilneytt,“ segir hann. „Í dag eru
mörg þúsund manns á sveppahópum á
Facebook og ég held að það mætti segja
að fyrsta kynslóð af borgaravísinda-
sveppafræðingum sé að verða klár í
slaginn.“
Sveppagangan hefst klukkan 12 við
aðalinngang Grasagarðsins og þátttaka
er ókeypis. n
stöku maríuerla trítlandi um í kringum
hjá mér, sem mér þykir mjög vænt um
að sjá,“ segir hún.
Góð þátttaka í vef kosningunni
bendir til þess að Íslendingar séu ágæt-
lega mikið fuglafólk.
„Ég held það séu kannski tveir hópar
af fuglaáhugafólki á Íslandi. Annars
vegar er fólk sem hefur mikinn áhuga
á fuglum og þekkir til og svo hins vegar
hópurinn sem hefur áhuga en hefur
ekki fengið mikla fræðslu og veit ekki
alveg hvar hann ætti að fá frekari upp-
lýsingar til að verða færara í að þekkja
algengustu fuglana,“ segir Brynja.
„Við höfum verið að reyna að mat-
reiða þetta á aðeins aðgengilegri hátt
á heimasíðunni okkar hjá Fuglavernd
heldur en bara hávísindalega og tókum
fyrir tuttugu tegundir til að byrja með
á fuglavernd.is.“ n
TÍMAMÓT FRÉTTABLAÐIÐ 16. september 2022 FÖSTUDAGUR