Fréttablaðið - 10.12.2022, Qupperneq 8

Það er vissulega
áhyggjuefni að haf-
fræðilegir þættir eins
og hiti, selta og straum-
ar eru hugsanlega að
breytast.
Heiðrún Lind
Marteinsdóttir,
framkvæmda-
stjóri SFS
JÓLAGJAFA­
HANDBÓK
bth@frettabladid.is
SJÁVARÚTVEGUR „Það er vissulega
áhyggjuefni að haffræðilegir þættir
eins og hiti, selta og straumar eru
hugsanlega að breytast,“ segir
Heiðrún Lind Marteinsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í
sjávarútvegi, SFS.
„Hafið við Ísland er þó ákaflega
heppilegt búsvæði fyrir þorsk, hér
er nú mátulega hlýtt. Þorskur virð-
ist vera að hrekjast norður undan
auknum hita í Norðursjó og allt í
kringum Írland,“ segir Heiðrún.
Katherine Richardson, prófessor
í haffræði við Kaupmannahafnar-
háskóla og stjórnandi ROCS, sagði á
forsíðu Fréttablaðsins í gær að lofts-
lagsbreytingar væru að valda for-
dæmalausum breytingum á hafinu
í kringum Ísland. Óvissa væri um
framhald þorskgengdar þar sem
þorskurinn leitaði í kaldan sjó.
Heiðrún segir að samkvæmt ann-
arri rannsókn en Katharine vitnar í
hafi verið reynt að meta áhrif mögu-
legra loftslagsbreytinga á útbreiðslu
fiskistofna við Ísland. Þar hafi skap-
ast vísbending um að hlýnun myndi
ekki hafa mikil áhrif á útbreiðslu
stofnsins. Svipaða sögu megi segja
fyrir helstu botnfiskstofna eins og
ýsu og ufsa.
„Sú niðurstaða er nokkuð á skjön
við það sem Katherine segir, en það
er engu að síður mikið áhyggjuefni
að sífellt er verið að draga úr vöktun
nytjastofna og rannsóknum á haf-
inu,“ segir Heiðrún Lind. n
Áhyggjuefni að dregið
sé úr vöktun fiskistofna
kristinnhaukur@frettabladid.is
ANDLÁT Hin vesturíslenska kvik-
myndagerðarkona Guðrún Bjerr-
ing Parker er látin, 102 ára að aldri.
Guðrún var, fyrir utan Ruth Han-
son, fyrsta íslenska konan sem kom
að kvikmyndagerð og sú fyrsta sem
gerði það að ferli.
Guðrún var fædd í Winnipeg árið
1920, af þingeyskum ættum, dóttir
Sigtryggs Ólasonar Bjerring frá
Húsavík og Sigríðar Jónsdóttur frá
Gautlöndum í Mývatnssveit.
Guðrún starfaði sem blaðamaður
frá fimmta áratugnum og gerði
heimildarmyndir samhliða því,
meðal annars um vinnandi mæður
og kynjahlutverkin.
Hún hlaut heiðursorðu Kanada,
sambærilega íslensku fálkaorð-
unni.
Í viðtali sem birtist við hana í
dagblaði Vestur-Íslendinga, Lög-
bergi-Heimskringlu, árið 2004
sagðist hún líta á sig sem Íslending
og þykja vænt um landið.
„Ég vil ekki að heimurinn fái
áhuga á Íslandi,“ sagði hún. „Ég
hef heyrt að útlenskir leikarar séu
komnir með áhuga og hafi keypt
sér sumarbústaði þar. Það er það
versta sem gæti gerst. Þetta á ekki
að vera þannig land.“ n
Guðrún Bjerring Parker látin 102 ára
Guðrún Bjerring Parker að störfum.
Sá tími mun koma að
Pútín og hans klíka
munu þurfa að svara til
saka.
Borys Tarasyuk, sendiherra
Úkraínu hjá Evrópuráðinu
Sendiherra Úkraínu hjá Evr-
ópuráðinu segir óvild Rússa
gegn landi sínu hafa staðið
yfir í aldir. Úkraínumenn séu
hins vegar sannfærðir um
sigur og að Rússar verði látnir
svara til saka.
kristinnhaukur@frettabladid.is
ÚKRAÍNA Sambandið við Rússland
verður aldrei samt eftir stríðið sam-
kvæmt Borys Tarasyuk, sendiherra
Úkraínu hjá Evrópuráðinu og fyrr-
verandi utanríkisráðherra. Hann
kom til Íslands í vikunni og tók í
gær þátt í málþingi utanríkisráðu-
neytisins og Alþjóðamálastofnunar
Háskóla Íslands um ábyrgðarskyldu
vegna alþjóðlegra glæpa sem framd-
ir hafa verið í Úkraínu.
„Við höfum mátt þola óvild Rússa
í aldir,“ segir Borys sem er 73 ára og
hefur starfað í stjórnmálum frá
árinu 1975. Hann segir stóru inn-
rásina, sem hófst 24. febrúar, fram-
hald af innrás inn í Donbas og Krím
árið 2014. En þetta sé langt frá því að
vera eitthvað nýtt.
Úkraína var stofnuð árið 1917
en Rússar hernámu landið fjórum
árum síðar. Þá fylgdu fjórar mann-
gerðar hungursneyðir til að berja
niður þjóðina, árin 1921 til 1923,
1932 til 1933 og 1946 til 1947. Sú
fyrsta, kölluð holodomor, var sér-
staklega skæð og drap milljónir.
„Á síðustu öld reyndu þeir að
drepa okkur með hungri, núna með
frosti,“ segir Borys og á við skeyta-
árásir Rússa á orkuinnviði í vetrar-
byrjun. Í dag sé 15 til 20 prósenta
skortur á rafmagni í landinu. „Þetta
verður erfiður vetur fyrir milljónir
Úkraínumanna,“ segir hann.
Spurður um endalok stríðsins
segist Borys illa geta spáð um tíma-
setningar. Bandaríski herforinginn
Ben Hodges hafi nefnt sumarið
2023 sem mögulegan endapunkt
en ómögulegt sé að segja til um það.
„Við Úkraínumenn erum sann-
færðir um sigur. Við höfum allan
hinn lýðræðislega heim á bak við
okkur,“ segir Borys. Stríðið sé til-
vistarleg barátta þjóðarinnar.
Stríðsreksturinn núna gangi líka
vel. Úkraínumenn hafa 400 þúsund
reynslumikla hermenn í Donbas.
Alls sé um 1 milljón manns í úkra-
ínska hernum. Það væri þó erfitt að
verja landið án hernaðaraðstoðar
bandamanna, sem hefur reynst
mjög vel.
„Fyrir okkur felur ásættanlegur
friður í sér frelsun alls okkar lands
undan hernámi. Það er stefna for-
seta okkar og ríkisstjórnar,“ segir
Borys. Þetta sé einnig stefna sem
bandamennirnir virða.
Berst nú talið að stríðsglæpum
Rússa, sem uppgötvaðir hafa verið
í Bútsja, Ízjúm og fleiri stöðum sem
frelsaðir hafa verið undan hernámi.
Borys segir þetta það erfiðasta við
stríðið.
„Ekkert þessu líkt hefur gerst í
Evrópu síðan í seinni heimsstyrj-
öldinni. Það er ekki hægt að venjast
þessum sársauka,“ segir Borys. „Ég
spái því að næstu kynslóðir muni
ekki gleyma þessu. Það verður ekki
hægt að eiga samband við Rússa
eins og var fyrir árið 2014.“
Ekki er hægt að meta umfang
stríðsglæpanna en lögreglan er að
taka saman gögn um stríðsglæpi
og glæpi gegn mannkyni sem rúss-
neskir hermenn hafa framið. 40
þúsund skráningar eru þegar komn-
ar, sem verða afhentar Alþjóðadóm-
stólnum í Haag. Gerendur í mörgum
þeirra hafa verið auðkenndir. Einn-
ig er verið að vinna að ákæru um
þjóðarmorð. Það hafi opinberast í
orðum Vladímírs Pútíns um „afnas-
istavæðingu“, það er, að hann vildi
eyða Úkraínu sem þjóð.
„Sá tími mun koma að Pútín og
hans klíka munu þurfa að svara til
saka,“ segir Borys en þörf sé á sér-
stökum dómstól til þess að rann-
saka innrás Rússa. Núverandi
alþjóðlegir dómstólar hafi ekki
vald til þess. Draga þurfi pólitíska-
og hernaðarleiðtoga Rússlands til
ábyrgðar.
Þá býst Borys einnig við að búið
verði til gangverk til þess að bæta
Úkraínumönnum fjárhagslegt tjón,
sem nemur í dag 342 milljörðum
dollara. Verði fjármagn í eigu Rússa
látið f læða til Úkraínu en samtal
um þetta gangverk á sér nú stað
milli Úkraínumanna, Evrópusam-
bandsins og Alþjóðabankans. n
Næstu kynslóðir muni ekki
gleyma þessum sársauka
Borys var utanríkisráðherra 1998 til 2000 og 2005 til 2007. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
6 Fréttir 10. desember 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ