Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.06.1938, Blaðsíða 10

VAKA 1. árgangur . 2. ársfjórðungur
Myndin er frá Prag. Fremst sést 505 metra löng bogabrú yfir ána Moldau, sem
Karl keisari fjórði lét byggja. í baksýn er hin sögulega Háborg. Þar gerðust þeir
atburðir, sem leiddu til þrjátíu ára stríðsins. Nú er Háborgin aðsetursstaður forsetans.
ekki varizt ágangi Þjóðverja, sem
smám saman náðu fótfestu í vest-
urhéruðum landsins. Fram að
þrjátíu ára stríðinu var Bæheim-
ur sjálfstætt ríki og tékknesk
menning drottnaði þar, en árið
1620 biðu Tékkarnir hinn mikla
ósigur á Hvítafjalli. Eignir hins
tékkneska aðals voru þá teknar
eignarnámi og féllu þær í hendur
Þjóðverjum. Frá þeim tíma hefir
yfirstéttin verið þýzk og öll hærri
menning Tékkanna fór í rústir,
en alþýðan, bændurnir og smá-
borgararnir, vernduðu hina tékk-
nesku tungu og menningu á því
langa og erfiða tímabili, sem
Tékkarnir lutu Þjóðverjum.
Frá ósigrinum á Hvítafjalli og
fram á 19. öld var ekki um neina
88
þjóðernishreyfingu meðal Tékka
að ræða. En á fyrri hluta 19. aldar
fer þjóðin að rumskast og smá
vakna til vitundar um hina sögu-
legu þróun landsins og þjóðerni
sitt og um réttinn til að ákveða
sjálfir örlög sín. í febrúarbylt-
ingunni 1848 neyddist keisarinn
til að lofa sérstakri stjórn fyrir
hina þrjá landshluta, Bæheim,
Mæri og austurrísku Slesíu. En þá
blossaði þjóðernismótsetningin
milli Þjóðverjanna og Tékkanna
upp, keisarinn gat svikið öll sín
loforð við Tékka og barið hreyf-
inguna niður með harðri hendi.
Á næstu áratugum lá ok Þjóðverja
þungt á tékknesku þjóðinni, en
þegar fram í sótti fóru Tékkar þó
að vinna á, hvað þjóðerni og