Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.06.1938, Page 13

1. árgangur . 2. ársfjórðungur VAKA
leyti undir því komin, að það tæk-
ist að koma á góðu samkomulagi
milli hinna ýmsu þjóða, sem
byggðu landið. Masaryk lýsti því
yfir, að umfram allt bæri að koma
á heilum sáttum milli Þjóðverja
og Tékka í Bæheimi. Um rétt
hinna ýmsu tungumála í ríkinu
voru samin mjög réttlát lög. Hvert
bæjar- eða sveitarfélag mátti
velja skólamál sitt, en í gagn-
fræðaskólum og öllum hærri skól-
um var ríkismálið, tékkneskan,
skyldunámsgrein. Þjóðverjarnir
voru sérstaklega vel settir í þessu
efni, því að það voru lög, að hvar
sem 40 eða fleiri þýzk skólabörn
væru á einum stað, mætti stofna
sérstakan skóla fyrir þau, og enn-
fremur höfðu þeir fjölda hærri
skóla og einn háskóla. En þrátt
fyrir þessar ívilnanir voru Þjóð-
verjar og Ungverjar óánægðir,
vegna þess, að þeir voru vanir að
drottna yfir hinum þjóðunum og
kunnu illa jafnréttinu. Gerðu
Þjóðverjar harða mótspyrnu þeg-
ar í byrjun og neituðu að viður-
kenna hið nýja ríki, kröfðust
sjálfstjórnar fyrir þýzku héruðin
og tóku ekki þátt í að semja
stjórnarskrána. Slóvakarnir voru
heldur ekki ánægðir með hið nýja
skipulag.
En brátt gerðust þó miklar
breytingar í þessu efni, þar eð
stéttabaráttan harðnaði mjög á
næstu árum, og beindust hugir
manna mjög að hinum innri
vandamálum ríkisins. Var um hríð
útlit fyrir, að sæmilegt samkomu-
lag yrði milli Tékka og Þjóðverja
innan ríkisins, en viðskiptakrepp-
an mikla og valdataka Hitlers
breytti öllu og nazisminn breidd-
ist út bæði meðal Þjóðverja og
Tékka og varð fjandskapurinn
milli þeirra meiri en nokkru sinni
áður.
Á friðarfundinum í Versailles
voru Frakkar áhrifamestir um hið
nýja skipulag á meginlandi Ev-
rópu. Aðaláhugamál franskra
stjórnmálamanna var að mynda
heilt kerfi af ríkjum umhverfis
Þýzkaland, og skyldu þau ríki
standa saman á móti Þjóðverjum,
hvenær sem þeir gerðu tilraun til
að hrófla við hinu nýja skipulagi.
Fyrir stríðið höfðu Rússar verið
91