Verktækni - 2020, Blaðsíða 10

10

2.4. Staða þekkingar á Íslandi
Á Íslandi var fyrst kynnt efni um sjálfakandi ökutæki árið 2015 og rýnt í aðstæður á Íslandi
(Sverrir Bollason, 2016). Nokkru síðar birtist lokaritgerð frá Háskólanum í Reykjavík þar sem
farið var yfir áhrif sjálfakandi bíla á hagsmunaaðila (Sigurður K. Ingimarsson og Tómas H.
Jóhannesson, 2018). Þar má finna ýmis sjónarmið hagsmunaaðila í formi viðtala og mat
sérfræðinga á sjálfakandi tækni. Einnig var framkvæmd könnun á huglægum þáttum, annars
vegar gagnvart almenningi og hins vegar eldri borgurum, en þeir eldri reyndust með talsvert
neikvæðari viðhorf gagnvart tækninni (Ingimarsson & Jóhannesson, 2018).
Verkfræðistofan Mannvit gerði samantekt sem metur þætti sem hafa áhrif á umferðarrýmd
samgöngukerfa vegna komu sjálfakandi ökutækja. Helstu niðurstöður tóku saman þekktar
rannsóknir og bentu á þau áhrif sem sjálfakandi ökutæki og farveitur gætu haft á stofnæðar
samgöngukerfisins, t.d. aukin mettun umferðar með meiri töfum og möguleg áhrif á
almenningssamgöngur (Mannvit, 2019).
Mannvit gaf einnig út skýrslu um áhrif 5G á samgönguinnviði sem innihélt einnig áhrif
fjarskiptatækninnar á umferðarrýmd. Þar eru taldar upp niðurstöður úr umferðarflæðilíkani
sem gert var af gatnamótum Kringlumýrarbrautar og Miklubrautar. Niðurstöður gefa til kynna
að miðað við þá forsendu að 100% ökutækja væru sjálfstýrð, leiði tækniþróunin varlega
áætlað til 10% minnkunar á umferðarflæði gatnamótanna, en í besta falli muni tæknin auka
umferðarflæði um 12% (Mannvit, 2020).
Verkfræðistofan Efla greinir frá fyrstu niðurstöðum tilraunaverkefnis Reykjavíkurborgar og
Strætó um sjálfakandi almenningssamgöngur hér á landi (Efla, 2020). Eftir að hafa greint
styrkleika, veikleika, ógnir og tækifæri greina höfundar innviði á mismunandi leiðum og
komast að því að engar augljósar hindranir standi í vegi fyrir verkefninu þó viðhorf
almennings til tækninnar geti haft veigamikil áhrif á framtíðarnotkun ferðamátans (Efla,
2020).

3. Aðferðafræði og gagnaöflun
3.1. Hönnun spurningalista
Spurningalisti var saminn innan starfshóps WISE-ACT og skiptist hann í þrjá hluta:
1. Viðhorfsspurningar um áhrif sjálfakandi ökutækja á bæði ferðahegðun og önnur atriði.
2. Ferðamátavalskönnun á milli hefðbundins bíls, sjálfakandi bíls í einkaeigu eða
sjálfakandi bíls í samfloti.
3. Spurningar um svarendur til að greina ferðahegðun og viðhorf eftir lýðfræðilegum
þáttum.
Spurningalistinn innihélt því bæði viðhorf út frá huglægum þáttum lagðar fram sem
staðhæfingar með möguleika á að svara á sex punkta Likert-skala frá „mjög ósammála“ (1) til
„mjög sammála“ (6). Einnig voru lagðar fram spurningar um ferðamátaval við mismunandi
kringumstæður. Spurningalistanum bar að miklu leyti saman við spurningalista
Eurobarometer (2020). Þeim spurningalista var ekki dreift á Íslandi og eru niðurstöðurnar því
nýmæli á Íslandi. Niðurstöður ferðamátavals hafa verið greindar í samanburði við önnur lönd
í grein Etzioni et al. (2020). Þessi grein einblínir hins vegar á niðurstöður huglægra áhrifa
einstakra þátta úr fyrsta hluta spurningalistans. Á sama tíma er reynt að bera niðurstöður
viðhorfsrannsóknarinnar saman við niðurstöður ferðamátavalskönnunar Etzioni et al. (2020)
og niðurstöður Eurobarometer (2020). Frekar er greint frá hönnun spurningalistans í
(Thomopoulos et al., 2020).