Verktækni - 2020, Side 12

12

4. Niðurstöður
Áður en greint er frá niðurstöðum rannsóknarinnar er gengið úr skugga um hvort nota megi
niðurstöðurnar og yfirfæra niðurstöður úrtaksins á alla íbúa. Því var athugað eftir að svörun
var lokið hvort úrtakið væri lýðfræðilega sambærilegt gögnum Hagstofu íslands (Hagstofa,
2020).
4.1. Lýðfræðileg lýsing
Í samanburði úrtaksins við þýði mannfjölda (sjá Tafla 2) má strax átta sig á því að hlutfall
svara sem skilgreindu sig karlkyns er yfirgnæfandi hærra en hlutfall kvenna. Við svörun sést
að of fáir íbúar á aldrinum 16-19 ára og 80+ tóku þátt til að fá fullkomna samsvörun úrtaksins
við þýði mannfjölda (0% í samanburði við 6% fólksfjölda á aldrinum 16 ára og uppúr). Hlutfall
svarenda á aldursbilinu 50-69 ára var of hátt m.v. hlutfall sama aldursbils af heildarfjölda
þýðisins þýðisins (40% í samanburði við 28%). Hlutfallslega stór hópur skilgreinir sig í „fullu
námi“ en aftur á móti skilgreinir um 0% stöðu sína á atvinnumarkaði undir „annað“ þrátt fyrir
að 9% íbúa á Íslandi heyrðu til þess flokks síðasta ársfjórðung ársins 2019 (Hagstofa, 2020).
Að öðru leyti næst góð samsvörun úrtaks við atvinnustöðu m.v. mannfjölda á aldursbilinu 16-
74 ára.
Lítil sem engin svörun barst frá einstaklingum sem hafa einungis grunnskólamenntun, þrátt
fyrir að um 30% íbúa búi ekki yfir frekari menntun skv. gögnum Hagstofu. Um 85% svarenda
eru með háskólapróf eða frekari menntun þó einungis 35% íbúa hafi náð slíku
menntunarstigi. 98% svarenda á gilt ökuskírteini, þó einungis 92% á aldrinum 16-74 ára eigi
slíkt á Íslandi.
Gjarnan er hægt að sýna fram á það að samsetning heimilis hafi bein áhrif á ferðamátaval.
T.d. hafa margir fræðimenn komist að því að heildartekjur heimilis hafi áhrif á ferðahegðun
fólks (Jara-Diaz, 1998). Auk þess hefur staðsetning heimilis og aðgengi íbúa að bíl (mælt
með fjölda bíla á heimili) að sjálfsögðu áhrif á ferðavenjur. Tafla 3 ber heimili svarenda
saman við gögn Hagstofu.

Við staðsetningu heimilis má sjá að hlutfallslega eru margir svarendur á
höfuðborgarsvæðinu, þá sérstaklega vestan Elliðaáa (samtals 36% svarenda í stað 21%
íbúa í póstnúmerum 101-108 og 170). Sú hlutfallslega mikla svörun er helst á kostnað íbúa á
Reykjanesi (2% í stað 8%) NV- og Austurlandi (8% í stað 17%) og Suðurlandi (0% í stað
2%). 34% úrtaksins tilheyrir heimili þar sem heildartekjur þess fyrir skatt eru á bilinu 0-899
þúsund. Á Íslandi eru þó 55% heimila á þessu bili. Hlutur lágtekjuheimila í úrtakinu er ekki
nægilega stór.
Eins bendir tekjudreifing úrtaksins til þess að heimili á Íslandi séu mun tekjuhærri en gögn
Hagstofu gefa til kynna. Slík bjögun kann að vera beintengd við litla svörun rannsóknarinnar
á landsbyggðinni í samanburði við höfuðborgarsvæðið, þar sem heimilistekjur eru
óneitanlega hærri (Byggðastofnun, 2018). Eins er úrtakið mun menntaðra en þýðið og
skiljanlegt að tekjumunur sé einnig eftir því.
M.t.t. heimilisstærðar er hlutfallslega lítil svörun frá svarendum í eins íbúa heimili (12% í stað
36% íbúa á Íslandi) í samanburði við stór heimili með fleiri en 5 íbúa (14% í stað 8%). Þetta
kann að vera vegna lítillar svörunar í bæði yngsta og elsta aldurshópi sem líklegastir eru til
þess að búa yfir einstaklingum sem búa einir.