Borgfirðingabók - 01.12.2008, Blaðsíða 13

1Borgfirðingabók 2008
fremri högldina ef klyfin var of framþung, of þung í hausinn eins og
sagt var. Gerðarsilinn var oft búinn til með öðrum taglendanum ef
ekki var endabundið, annars með aukaspotta.
Ekki held ég að hrísklyfjarnar hafi verið mjög þungir baggar eða
erfiðir hestunum ef þær fóru sæmilega. Að lengd voru þær gjarnan
eitthvað á þriðja metra, ekki óalgengt að þær stæðu bæði fram og
þó einkum talsvert aftur af klárnum. Væri hrísið hærra en hæfði í
klyfjarlengd var hríslan tekin sundur í miðju. Verst var oft að eiga við
rótarklumbur ef þær fylgdu með, t.d. ef vænar hríslur voru saman á
einni rót. Þær vildu oft ráða sér sjálfar og snúast til í neðri endanum
á klyfinni, en hausmegin var ekki hægt að hafa þær. Ekki var frítt
við að folar sem hrís var látið á í fyrsta sinn væru hvumpnir, en það
vandist eins og annað. Lestirnar voru tamningaskóli.
Þegar heim var komið var tekið ofan af lestinni norðan við bæinn,
en yfirleitt ekki leyst úr jafnóðum, eins og áður segir. Það beið kvölds
þegar búið var að reiða heim í öllum reipum eða næsta dags. Auðvitað
fór það eftir því hve langt var að fara hvað þetta var margra daga
verk, en oftast held ég tveggja. Þegar farið var að leysa úr hrísinu var
klyfin tekin og lögð þar sem hún átti að vera og leyst þar og ekkert
sundrað. Hrískösturinn var alltaf fyrir norðan bæinn og var gjarnan
fjórar klyfjarlengdir á breidd og borinn upp í þá hæð að náði upp á
móts við gluggana á miðhæðinni á íbúðarhúsinu. Það þótti gaman að
spreyta sig á að hendast upp í köstinn með klyf á öxlinni, en oft vildu
þau tilhlaup mistakast því óstöðugt var undir fæti í kestinum. Þegar
hækka tók var einhver uppi sem tók við og togaði hverja klyf upp til
sín og kom henni fyrir og leysti síðan.
Síðan var farið til aftur, gjarnan á öðrum degi, og sótt það sem
eftir var. Klárarnir fengu oft að vera á túninu milli reiðsludaganna,
enda kúabeit lokið.
Auk þessara haustaðdrátta var að sjálfsögðu sótt talsvert af hrísi á
öðrum tímum árs. Oft var þetta hausthrís þrotið í apríl og var þá sótt
eftir hendinni, oftast á hestvögnum og þá höggvið nær vegi ef svo stóð
á. Að vorinu var í bernsku minni gert mikið að því að fara í fauskamó,
en þannig stóð á að á fyrstu áratugum aldarinnar höfðu verið hér
óskapleg maðkár svo að stórar skógarspildur höfðu drepist meira og
minna. Því voru hér í hlíðinni heilir runnar af berbeinum og fúa. Þetta
vorum við krakkar látnir tína saman á vorin undir verkstjórn gamallar
konu, sem hér var, og láta í stóra poka sem síðan voru bundnir eða