Rit Mógilsár - 2022, Blaðsíða 7

Rit Mógilsár 7
loftslagsmál nr. 86/2019, að setja sér loftslagsstefnu
með markmiðum um hvernig draga skuli úr losun
gróðurhúsalofttegunda.
Hérna eru því mikil tækifæri til að efla skógrækt í
samstarfi við sveitarfélögin og taka samstarfið
lengra en í þeim boxum sem við erum í nú, þar sem
sveitarfélögin eru í sínum kassa og skógræktarfélög
og -bændur í öðrum.
Nýsköpun og efling byggðar
Skógrækt er ein tegund landbúnaðar. Tengd nytja-
skógum er löng virðiskeðja sem sveitarfélög þurfa
að opna augun fyrir og tengja við atvinnustefnu sína
og atvinnuuppbyggingu. Þriðja markmiðið í lands-
áætluninni er einmitt að skógrækt og skógarnytjar
stuðli að atvinnu, nýsköpun og eflingu byggðar með
sjálfbærni að leiðarljósi.
Hér geta falist töluverð tækifæri fyrir sveitarfélög
til að byggja upp atvinnu og stuðla að nýsköpun í
heima byggð. Sveitarfélögin þurfa m.a. að auka skil-
virkni í stjórnsýslu sinni til að efla skógrækt á einka-
jörðum, til að auðvelda skrefin inn í nýjan landbúnað.
En einnig er hægt að stuðla að nytjaskógrækt á opin-
berum svæðum og nýta afurðir til nýsköpunar.
Það þarf að auka skilvirkni í allri virðiskeðjunni,
frá skógi til smásöluaðila. Sveitarfélögin geta stutt
slíka þróun og hvatt til nýsköpunar í heimabyggð.
En hér þurfa líka einkaaðilar að stíga inn af krafti,
sérstaklega hvað varðar markaðsþróun og úrvinnslu
skógarafurða. Það eru að minnsta kosti sex einka-
fyrirtæki sem framleiða vörur úr íslenskum skógar-
afurðum og þau geta eflaust orðið fleiri. Við vitum
að í sölu skógarafurða er markaður. En íslenskt fram-
boð þarf að vera stöðugt og öruggt til að traust
myndist milli allra aðila um að íslenskar skógar-
afurðir sé lykill að framleiðslu í stað þess að kaupa
þær frá útlöndum. Með því að fá einkaaðila í lið með
sveitarfélögunum er hér hægt að byggja upp nýja
atvinnu í heimabyggð, sérstaklega í dreifbýli.
Aukin umhverfisgæði
Tengt fyrsta markmiðinu um sjálfbæra þróun nefndi
ég mikilvægi skógræktar í umhverfis-, votlendis-
og loftslagsstefnu sveitarfélaga. Þetta á einnig við
um fjórða meginmarkmiðið, sem er að skógrækt
og skógvernd stuðli að auknum umhverfisgæðum
á borð við jarðvegsvernd, endurheimt vistkerfa og
efl ingu líffjölbreytni. Hér er einkum verið að tala
um að vernda náttúruskóga sem fyrir eru í þágu líf-
fjölbreytni og viðhalds kolefnisforða og efla náttúr-
lega útbreiðslu þeirra. Til að ná þessum markmiðum
þurfa sveitarfélög að horfa til ákveðins jafnvægis í
skógrækt, til að mynda með því að raska ekki vot-
lendi og heimila ekki land til skógræktar þar sem
fyrir er sjaldgæfur gróður eða ríkulegt varpland
fugla. Horfa þarf heildrænt á skipulagsmál, til að
ná fram jákvæðum áhrifum skógræktar en draga úr
þeim neikvæðu.
Útivist og lýðheilsa
Fimmta meginmarkmið landsáætlunarinnar er það
sem flestir íbúar sveitarfélaganna verða varir við,
en það er að skógar og skógrækt stuðli að aukn-
um útivistar möguleikum almennings og bættri lýð-
heilsu. Einnig að stuðlað verði að þátttöku almenn-
ings í skógræktarstarfi.
Sveitarfélögum er það mikið í mun að hlúa að
lýðheilsu íbúa. Þetta markmið tengist stuðningi
sveitarfélaga við eflingu íþrótta og útivistar. Skógar
eru almennt vinsælir meðal íbúa, til útivistar og sem
almenn samkomusvæði. Samstarf skógræktar og
sveitarfélaga er hér mikilvægt til að efla hlutverk
skóga í útivist og bættri lýðheilsu. Skógrækt get ur líka
verið mikilvæg til að efla samstarf milli skógræktar-
félaga, sveitarfélaga, einkaaðila og einstaklinga og
til að efla þátttöku einstaklinga í félagsstarfi.
Reykjavíkurborg hefur sagt að hún vilji samtvinna
góða skóga til nýtingar og fyrir lýðheilsu. Þetta
tvennt getur vel farið saman og við bætast loftslags-
markmiðin. Þetta sjáum við í góðu samstarfi við
Skógræktar félag Reykjavíkur í Heiðmörk, á Austur-
heið um og í Úlfarsfelli þar sem verið er að byggja
upp skóg rækt í borgarlandinu, öllum íbúum til góða.
Lokaorð
Það felast mikil tækifæri fyrir sveitarfélög í því að
tengj ast landsáætlun í skógrækt og nýta hana í
loftslags áætlunum sínum, votlendisáætlunum og
skipu lagi. Til þess að landsáætlunin nái í gegn þurfa
sveitarfélög og skógræktaraðilar að koma á virku
samtali og samvinnu. Sveitarfélög og skógræktendur
þurfa svo líka að ná að tengja einkaaðila inn, til
að styrkja virðiskeðjuna heima í héraði. Einungis
þannig munu markmið áætlunarinnar nást. Nú, strax
eftir kosningar með nýju fólki í sveitarstjórnum og
miklum hug sveitarstjórnarfólks til að gera enn betur,
er lag fyrir Skógræktina að kynna sveitarfélögum
tækifærin í landsáætluninni og hvetja þau áfram.
Tækifærin eru til staðar til að byggja upp vistvæn og
sjálfbær sveitarfélög. Þá eru líka mýmörg tækifæri
til að nýta skógrækt til atvinnuuppbyggingar,
sérstaklega í dreifðum byggðum.