Víkurfréttir - 27.04.2022, Blaðsíða 10

FYRSTU KENNARARNIR – UNGIR MENN Á UPPLEIÐ
Síðasti þáttur var helgaður
Oddgeir Guðmundsen,
fyrsta kennaranum við
skólann, veturinn 1872–
1873, þá nýútskrifaður guð-
fræðingur, á uppleið.
Næstu tvo vetur, 1873–
1875, kenndi Þórður
Grímsson (f.1841, d.1881)
Steinólfssonar úr Reyk-
holtsdal. Þórður kenndi
eftir það á nokkrum stöðum. Hann
var um tíma skrifari hjá Jóni Thor-
oddsen, skáldi og sýslumanni á Leirá,
skrifaði upp kvæði fyrir hann og
hluta Manns og konu að höfundinum
látnum 1868.
Eldri bróðir Þórðar var Magnús
Grímsson (1825 – 1869) prestur á
Mosfelli, skáld, rithöfundur, þjóð-
sagnasafnari og hugvitsmaður.
Daníel (f.1843) og Svanborg
(f.1838) Grímsbörn voru systkini
Þórðar. Þau bjuggu á skólaloftinu
fyrstu starfsárin, lögðu í ofninn,
önnuðust húsið og Thorkilliibörnin.
Svanborg var þá ekkja með ungan
son með sér. Hún var húsmóðir
skólans og handavinnukennari, og
Daníel aðstoðaði að auki við kennslu.
Hann giftist 1878, fluttu hjónin til
Ameríku 1885 og eiga þar afkom-
endur.
Hugsanlega hafa þau systkinin
brugðist við þessari auglýsingu
St.Thorarensen í Þjóðólfi 1973.
Þriðji kennarinn í röðinni
var frændi séra Stefáns,
Stefán M. Jónsson, þá 23
ára guðfræðingur. (Sjá
mynd.) Hann kenndi vet-
urinn 1875–1876 og vann
sér ást og virðingu allra
barnanna og vandamanna
þeirra, að sögn séra Stefáns.
Hér verður gripið niður
í grein Jóns Eyþórssonar, í
Húnavöku 1987:
„Fullu nafni hét hann Stefán
Magnús Jónsson og var fæddur í
Reykjavík 18. dag janúarmánaðar
1852. Foreldrar hans voru hjónin
Jón Eiríksson landfógetaskrifari
og Hólmfríður Bjarnadóttir Thor-
arensen, bæði af traustum bænda-
og prestaættum. Til dæmis var
afabróðir hans „þjóðkunnur guð-
fræðingur, Magnús Eiríksson (1806-
1881), er ól mest allan aldur sinn í
Danmörku og lét þar mjög til sín taka
bæði kirkjumál og stjórnmál.“
Stefán lauk námi frá Latínuskól-
anum 1873. „Af kennurum skólans
hafði hann mest persónuleg kynni
við Pétur Guðjohnsen söngkennara,
sem hafði hinar mestu mætur á
Stefáni fyrir sönghæfni hans og
tónlistargáfu. Stefán lærði á fiðlu
og orgel á skólaárunum og fékkst
nokkuð við tónsmíðar alla ævi. ....
Stefán lauk guðfræðinámi í Presta-
skólanum vorið 1875. Um þessar
mundir máttu prestar eigi vera yngri
en 25 ára til þess að hljóta prests-
vígslu. Stefán skorti tvö ár í þann
aldur. Næsta vetur tókst hann því á
hendur kennslu í barnaskóla á Vatns-
leysuströnd. Þar var þá mikil búsæld,
enda réðust ekki mörg sveitahéruð
í slíkan kostnað um þær mundir.
Þá var séra Stefán Thorarensen
Sigurðsson (1831- 1892) prestur á
Kálfatjörn, og var Stefán Magnús á
vist með honum. Hólmfríður, móðir
hans, og séra Stefán Thorarensen
voru þremenningar að frændsemi.
Fór hið besta á með þeim frændum,
enda voru báðir söngmenn góðir og
unnu tónlist. Vorið eftir sótti Stefán
M. Jónsson um aldursleyfi til prests-
vígslu og jafnframt um Bergsstaða-
prestakall í Húnavatnssýslu, að ráði
Péturs biskups. Hvort tveggja var
veitt, og vígði biskup hann til kallsins
21. maí 1876. .....
Séra Stefán M. .... var manna glæsi-
legastur að vallarsýn, hár og grannur,
fríður sýnum og vel eygður, virðu-
legur og þó jafnframt alúðlegur i
viðmóti. Með komu hans varð ger-
breyting á kirkjusöng í sókninni.
Hann kenndi fólki nýju sálmalögin,
en grallarinn hvarf úr sögunni.“
Var Stefán svo 10 ár að Berg-
stöðum uns hann tók við Auðkúlu
í Svínavatnshreppi 1886 og var þar
prófastur.
Ólafur Rósenkranz var fjórði
kennarinn, kenndi veturinn 1876–
1877. Hann fæddist 1852 í Miðfelli
í Þingvallasveit. Hann var bróður-
sonur Jóns Guðmundssonar, ritstjóra
Þjóðólfs, og ólst upp hjá honum.
Hann varð stúdent 1874, rúmu ári
aður en hann hóf kennslu við Thorc-
hilliibarnaskólann. Hann réðst eftir
það til Lærða skólans í Reykjavík
sem leikfimikennari og gegndi því
starfi ásamt öðru í 32 ár. Ólafur
hefur verið mikill dugnaðarmaður
og kom víða við. Hann var braut-
ryðjandi nútíma íþrótta á Íslandi.
Árið 1895 var hér skoskur maður
að kynna nýja íþróttagrein, fótbolta.
Skotanum tókst að vekja áhuga Ólafs
Rósenkranz og hélt hann áfram að
kenna fótbolta suður á Melum eftir
að Skotinn fór heim og varð heiðurs-
félagi Fram og KR. Ólafur varð bind-
indismaður, stórtemplar 1891 -´97,
ritstjóri Good-teplar 1897–1899, tók
þátt í að stofna tvær stúkur 1885,
Dagrenningu í Reykjavík og Morgun-
stjörnuna í Hafnarfirði, en sú stúka
byggði Gúttó í Hafnarfirði árið eftir.
Ólafur hélt, ásamt öðrum, bindindis-
fyrirlestra fyrir almenning. Hann var
slökkviliðsstjóri 1881–1885, biskups-
ritari 1891–1908, var lengi bókhaldari
hjá Ísafoldarprentsmiðju og ritstjóri
Ísafoldar í forföllum, og háskólaritari
1917 til dauðadags 1929.
Segir svo frá næstu kennurum í
næsta þætti.
Meðal heimilda er grein í Húna-
vöku 1987; Saga alþýðufræðslunnar;
Kennaratal; greinar í tímaritinu Faxa
1982 og 1990. og minning um Ólaf
Rósenkranz í Templar 1929. Einnig
ættarskráin Genealogy.com.
Afmælisþættir skólans í Vogum, birtast
vikulega í Víkurfréttum og vf.is á afmælisárinu.
Þorvaldur Örn Árnason, áður kennari við skólann,
tekur saman með góðra manna hjálp.
17. ÞÁTTUR
María Rán Ágústsdóttir er 16 ára og kemur frá Njarðvík. Hún hefur áhuga á félags-
störfum og fótbolta en hún æfir knattspyrnu með tveimur liðum, annars vegar 3.
flokki stúlkna hjá RKV og hins vegar 3. flokki drengja hjá Njarðvík. Þá situr hún
einnig í Unglingaráði Fjörheima. María Rán er ungmenni vikunnar.
Í hvaða bekk ertu? Ég er í
10. bekk.
Í hvaða skóla ertu? Akur-
skóla.
Hvað gerir þú utan skóla?
Ég eyði mestum tíma í
Fjörheimum þar sem ég
er í Unglingaráðinu eða í
Nettóhöllinni þar sem ég
æfi fótbolta með tveimur
liðum. Ég æfi með 3. flokki
stúlkna í RKV og strák-
unum í Njarðvík. Síðan er
ég er líka aðstoðarþjálfari
í þremur flokkum hjá
Njarðvík.
Hvert er skemmtilegasta
fagið? Mér finnst skemmti-
legast í stærðfræði.
Hver í skólanum þínum
er líklegur til að verða
frægur og hvers vegna?
Ég held að Hermann eigi
eftir að verða frægur, það
eru margar ástæður fyrir
því t.d. hefur hann mjög
sterkar skoðanir á flestu og
elskar athygli. Þess vegna
held ég að hann verði
frægur, hann verður líklega
stjórnmálamaður.
Skemmtilegasta saga úr
skólanum: Það eru mjög
margar skemmtilegar
sögur úr skólanum. Það er
alltaf svo gaman hjá okkur,
eins og þegar við vorum að
taka upp árshátíðarmynd-
bandið okkar þá gerðum
við „falda myndavél“ á
bekkjarbróðir okkar. Það
var mjög skemmtilegt og
fyndið.
Hver er fyndnastur í skól-
anum? Mér finnst Margrét
mjög fyndin, hún kemur
mér alltaf til að hlæja.
Hver eru áhugamálin þín?
Ég hef mestan áhuga á fé-
lagsstörfum og fótbolta.
Hvað hræðistu mest? Ég
hræðist mest að verða
drepin en það er örugg-
lega bara af því að ég horfi
á of mikið af „true crime.“
Hvert er uppáhaldslagið
þitt? Uppáhaldslagið mitt
núna er No Pressure með
Justin Bieber
Hver er þinn helsti kostur?
Ég er mjög mikill nagli
og skemmtileg. Ég er líka
alltaf til í að prófa eitthvað
nýtt.
Hver er þinn helsti galli?
Ég á það stundum til að
verða pirruð yfir litlum
hlutum.
Hvaða forrit eru mest
notuð í símanum þínum?
Það eru örugglega
Snapchat og Instagram.
Hvaða eiginleiki finnst þér
bestur í fari fólks? Þegar
fólk er fyndið og er gott í
samskiptum.
Hvað langar þig að gera
eftir grunnskóla? Ég ætla
að klára framhaldsskóla og
svo langar mig að flytja til
útlanda og spila fótbolta.
Ef þú ættir að lýsa sjálfum
þér í einu orði hvaða orð
væri það? Öflug!
Ung(m
enni) vikunnar: M
aría Rán Ágústsdóttir
FS-ingur vikunnar: Ástþór Helgi Jóhannsson
Ástþór Helgi Jóhannsson er átján ára og kemur frá Garðinum. Hann hefur áhuga á
líkamsrækt, tónlist og peningum. Hann á auðvelt með að tileinka sér nýja hluti og
lýsir sjálfum sér sem stemningsmanni. Ástþór Helgi er FS-ingur vikunnar.
Á hvaða braut ertu?
Ég er á fjölgreinabraut á
viðskiptalínu.
Hver er helsti kosturinn
við FS? Ég held að helsti
kosturinn sé örugglega
fólkið og stemningin
Hvaða FS-ingur er líklegur
til að verða frægur og
hvers vegna? Það er 100%
Steini, hann á framtíðina
fyrir sér í tónlistinni.
Skemmtilegasta sagan
úr FS: Þegar Helgi lagði í
húsvarðarstæðið og hús-
vörðurinn lagði fyrir hann.
Hver er fyndnastur í
skólanum? Það er erfitt
að velja, því það eru svo
margir fyndnir. Ef ég verð
að nefna einhvern einn þá
er það Steini.
Hver eru áhugamálin
þín? Ég hef mjög mörg
áhugamál. Hef samt aðal-
lega áhuga á líkamsrækt,
tónlist og peningum.
Hvað hræðistu mest?
Fugla.
Hvert er uppáhaldslagið
þitt? Ég á mér ekkert
eitt uppáhalds en í fljótu
bragði hugsa ég annað
hvort Many men með 50
Cent eða Gullhamrar með
Birni.
Hver er þinn helsti kostur?
Ég er fljótur að læra nýja
hluti.
Hver er þinn helsti galli?
Mér finnst svakalega erfitt
að vakna á morgnana.
Hvaða forrit eru mest
notuð í símanum þínum
Spotify og Instagram.
Hvaða eiginleiki finnst þér
bestur í fari fólks? Húmor.
Hver er stefnan fyrir
framtíðina? Stefnan er að
fara í háskóla og fara svo
að vinna við eitthvað sem
mér finnst skemmtilegt og
borgar vel.
Ef þú ættir að lýsa sjálfum
þér í einu orði hvaða orð
væri það? Stemmnings-
maður.
Thelma Hrund Hermannsdóttir
thelma.h.hermannsdottir@gmail.com
Alltaf til
í að prófa
eitthvað nýtt
Stemmningsmaður
10 // víkurFrÉttir á SuðurNESJuM