Fréttablaðið - 03.02.2023, Blaðsíða 23

Þegar ástand
hjartabilunar hefur
batnað og haldist stöðugt
yfir ákveðinn tíma er
áframhaldandi eftirlit í
höndum annarra fagað-
ila eins og hjartalækna á
stofu eða heimilislækna.
Guðbjörg Jóna Guðlaugsdóttir
Við sjáum um að
kalla fólk inn til
aðgerðar, undirbúum
það fyrir inngripið og
fylgjumst með því þegar
það kemur til baka úr
inngripinu.
Valdís Anna Garðarsdóttir
Guðbjörg Jóna Guðlaugsdótt-
ir hjúkrunarfræðingur hefur
starfað á göngudeild hjarta-
bilunar í 12 ár. Hún hóf fyrst
störf á Hjartadeild Land-
spítalans árið 1996 og segist
strax hafa fengið brennandi
áhuga á þeim sem voru með
hjartabilun.
Guðbjörg Jóna segist hafa dottið í
lukkupottinn þegar henni bauðst
starf á göngudeild hjartabilunar á
sínum tíma. „Ég starfa með dásam­
legu fólki sem samanstendur af
hjúkrunarfræðingum og hjarta­
læknum með sérþekkingu á
hjartabilun. Við eigum frábært
samstarf við fleiri fagstéttir sem
tilheyra teyminu okkar eins og
lyfjafræðinga, sjúkraþjálfara, sál­
fræðing, félagsráðgjafa, næringar­
ráðgjafa og síðan köllum við til þá
fagaðila og aðrar göngudeildir sem
við þurfum að eiga í frekara sam­
starfi við. Auk þess er góð og mikil
samvinna innan hjartasviðsins þar
sem starfar alveg einvalalið,“ segir
Guðbjörg.
Hún bendir á að einnig sé
göngudeildin í frábæru samstarfi
við heimahjúkrun á höfuðborgar­
svæðinu, Suðurnesjum, Selfossi og
víðar um landið. „Við veitum þá
þjónustu sem við köllum „hjarta­
bilunarþjónustuna“ en þannig
getum við veitt skjólstæðingum
okkar sem eiga erfitt með að mæta
á göngudeildina eftirlit og meðferð
heima á vegum heimahjúkrunar.
Þannig færum við þjónustuna
heim til fólksins og komum í veg
fyrir innlagnir á spítalann,“ upp­
lýsir hún.
Fjarvöktun í gegnum app
Guðbjörg greinir frá því að um
vorið 2020 þegar Covid var í
hámæli og sjúklingar komust ekki
á deildina vegna lokana hafi orðið
til samstarf við heilbrigðisfyrir­
tækið Sidekick Health. „Um var að
ræða þróun á fjarvöktun við ein­
kennum hjartabilunar í gegnum
smáforrit sem sjúklingarnir okkar
fengu og þannig gátum við verið í
sambandi við þá, fylgst með líðan
þeirra og brugðist við versnandi
einkennum. Þetta samstarf hefur
undið upp á sig og núna fer fram
stór rannsókn á göngudeild hjarta­
bilunar með þessu viðbótareftirliti
í gegnum fjarvöktun,“ bætir hún
við.
Göngudeild hjartabilunar er
fyrir einstaklinga sem hafa greinst
með hjartabilun og hefur verið
vísað á deildina til sérhæfðs mats,
eftirlits og meðferðar. „Flestir
okkar skjólstæðinga koma til
okkar eftir legu á hjartadeildinni
og öðrum deildum Landspítalans.
Við fáum líka töluvert af beiðnum
frá heimilislæknum og hjúkr­
unarfræðingum í heimahjúkrun.
Eftirlit og meðferð á göngudeild
hjartabilunar fer eftir þörfum
hvers og eins og markmiðum
meðferðar. Flestir koma til okkar í
bókaðan tíma og síðan getum við
verið með eftirlit og ráðgjöf með
símtölum, bæði til skjólstæðinga
okkar og annarra meðferðaraðila.
Fólk fær viðeigandi lyfjameð­
ferð við hjartabilun, lagt er mat á
árangur og gerðar breytingar eftir
þörfum. Oft þurfum við að gefa
þvagræsilyf í æð í bráðri versnun
jafnvel nokkrum sinnum í viku.
Nokkur ný lyf hafa komið fram á
síðustu árum sem er spennandi
viðbót við þau lyf sem nú þegar eru
í boði,“ segir Guðbjörg.
Fræðslan mikilvæg
„Fræðsla um hjartabilun og hvað
hægt er að gera til þess að stuðla
að bættu lífi er mjög mikilvægur
hluti af okkar starfi. Að þekkja
lyfin og aukaverkanir þeirra, að
efla sjálfsumönnun og styðja
við lífsstílsbreytingar, að þekkja
versnandi einkenni hjartabilunar
og að geta brugðist við þeim, að
meta þjónustuþörf og að sækja um
viðeigandi þjónustu – allt þetta
ásamt mörgu öðru er mikilvægt
að miðla til okkar skjólstæðinga.
Flestir koma til okkar með styttra
millibili í upphafi meðferðar þegar
við erum að setja viðeigandi lyfja­
meðferð inn og þegar þörfin fyrir
stuðning og fræðslu er mikil. Þegar
ástand hjartabilunar hefur batnað
og haldist stöðugt yfir ákveðinn
tíma er áframhaldandi eftirlit í
höndum annarra fagaðila eins og
hjartalækna á stofu eða heimilis­
lækna. Síðan er alltaf ákveðinn
hópur fólks sem er með alvarlega
hjartabilun sem er eingöngu hjá
okkur.“
Fjöldi sjúklinga hefur
margfaldast
Göngudeild hjartabilunar á Land­
spítala hefur verið starfandi frá
árinu 2004 og hefur starfsemin
þróast í takt við aukna eftirspurn.
Fjöldi skjólstæðinga sem nýtir
göngudeild hjartabilunar hefur
margfaldast á síðastliðnum tíu
árum og eðlilega hefur umfang
deildarinnar aukist í takt við þann
vöxt.
„Hjartabilunarþjónustan gjör­
breytti stöðu okkar skjólstæðinga.
Sú þjónusta byrjaði árið 2009 sem
samstarfsverkefni Landspítala,
Heimaþjónustu Reykjavíkur og
Hjúkrunarfræðideildar Háskóla
Íslands og var markmið verkefnis­
ins að færa þjónustuna heim til ört
stækkandi hóps einstaklinga með
hjartabilun og koma þannig í veg
fyrir innlagnir á spítala. Síðan er
spennandi að sjá hvert fjarvöktun­
in leiðir okkur í stafrænum heimi
sem viðbót við okkar hefðbundna
eftirlit,“ segir Guðbjörg og bætir
við að Göngudeild hjartabilunar
hafi sannað mikilvægi sitt.
Geta fyrirbyggt innlagnir
„Hér áður fyrr þurftu sjúklingar
með hjartabilun að leggjast inn
á Hjartadeild vegna versnandi
ástands og margir áttu ekki
möguleika á að komast heim.
Með göngudeild hjartabilunar og
Hjartabilunarþjónustunni er fólki
gert kleift að vera heima, sækja
þjónustu á göngudeild eða fá þjón­
ustuna heim. Þannig náum við að
fyrirbyggja innlagnir á spítalann
og vonandi að bæta lífsgæði okkar
skjólstæðinga. Hluti af þjónust­
unni er símaráðgjöf, eins og fyrr
segir, og geta skjólstæðingar hringt
í okkur á dagvinnutíma ef eitthvað
er. Einnig fáum við skilaboð frá
skjólstæðingum okkar í gegnum
fjarvöktun smáforritsins frá Side­
kick Health en hluti af okkar skjól­
stæðingum er með appið í þeirri
rannsókn sem nú er í gangi. Þannig
getum við til dæmis tekið á móti
fólki með stuttum fyrirvara ef um
versnandi ástand er að ræða og
veitt viðeigandi meðferð án þess
að leggja fólk inn á spítalann. Fólk
upplifir ákveðið öryggi að geta náð
í okkur.“
Þegar Guðbjörg er spurð hvort
karlar séu fjölmennari í hópi
sjúklinga svarar hún: „Um 35%
þeirra sem eru á göngudeild hjarta­
bilunar eru konur. Með reglulegu
eftirliti, fræðslu og stuðningi erum
við að reyna að tryggja eins vel og
hægt er góða meðferðarheldni hjá
skjólstæðingum okkar og þann­
ig getum við mögulega komið í
veg fyrir alvarleg veikindi. Allt
gengur þetta út á að bæta lífsgæði
okkar frábæru skjólstæðinga með
viðeigandi meðferð og eftirfylgd.
Það er engin spurning að eftirlit á
göngudeild getur komið í veg fyrir
alvarlega veikindi hjartasjúklinga,“
segir Guðbjörg. n
Eftirlit kemur í veg fyrir alvarleg veikindi
Guðbjörg Jóna Guðlaugsdóttir er hjúkrunarfræðingur á göngudeild hjartabilunar á Landspítala. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Valdís Anna Garðarsdóttir er
hjúkrunardeildarstjóri á Hjarta­
gátt. Þar hefur hún starfað, með
hléum, frá opnun árið 2010.
Hjartagáttin var upphaflega
stofnuð sem bráðaþjónusta fyrir
hjartasérgreinina en breyttist
í desember árið 2018 úr bráða­
þjónustu í dag­ og göngudeildar­
þjónustu fyrir skjólstæðinga með
hjartasjúkdóma.
Valdís segir að á Hjartagátt komi
einstaklingar sem eru að fara í
ýmis hjartatengd inngrip eins
og hjartaþræðingar, gangráðs­
ísetningar, brennsluaðgerðir vegna
hjartsláttartruflana og fleira.
„Við sjáum um að kalla fólk inn
til aðgerðar, undirbúum það fyrir
inngripið og fylgjumst með því
þegar það kemur til baka úr inn­
gripinu. Eins fáum við skjólstæð­
inga til okkar sem þurfa að fara í
rafvendingu en þá er einstaklingi
sem er ekki í réttum hjartatakti
gefið stuð á brjóstkassann svo
hann komist aftur í réttan takt,“
útskýrir hún.
„Á Hjartagáttinni eru nokkrar
göngudeildir starfandi og má þá
nefna flýtimóttöku sem er svona
Konur geta fengið önnur einkenni en karlar
Valdís Anna
Garðarsdóttir
er hjúkrunar-
deildarstjóri á
Hjartagátt.
hálfbráð göngudeild hjartalækna,
göngudeild hjartsláttartruflana,
göngudeild hjartabilunar sem
sinnir skjólstæðingum með hjarta­
bilun og göngudeild kransæða­
sjúkdóma sem sinnir eftirfylgd
skjólstæðinga með kransæða­
sjúkdóm,“ upplýsir Valdís og bætir
við að Hjartagáttin veiti bráða­
þjónustu að vissu leyti.
„Einstaklingar sem greinast með
bráða kransæðastíflu í sjúkrabíl
eða á heilsugæslu koma beint
til okkar á Hjartagátt og eru þá
undirbúnir til þess að fara í hjarta­
þræðingu. Svo erum við á Hjarta­
gátt í góðri samvinnu við bráða­
móttökuna í Fossvogi og tökum til
okkar einstaklinga sem þurfa að
fara í bráð inngrip tengd hjarta.
Hjartagáttin er daggöngudeild
þannig að langflestir sem koma til
okkar fara aftur heim samdægurs.
það getur þó verið breytilegt
hversu marga klukkutíma skjól­
stæðingurinn dvelur hjá okkur, en
það fer eftir eðli inngripsins.
Það eru þó alltaf nokkrir skjól­
stæðingar á dag sem þurfa að
leggjast inn yfir nótt eða lengur og
þá flyst viðkomandi upp á hjarta­
deildina,“ segir Valdís. Hún segir
að það geti verið ólík einkenni
hjá körlum og konum sem koma á
Hjartagátt en það sé ekki algilt.
„Kransæðastífla getur birst
með ódæmigerðari einkennum
hjá konum og þar má nefna
þrýsting á bringu og verkur yfir
allan brjóstkassann en ekki bara
vinstra megin. Einkenni eins og
kviðverkur, ógleði, mæði, svimi og
mikil þreyta geta einnig bent til
kransæðastíflu.
Það er óhætt að segja að þegar
konur eiga í hlut þá er mikilvægt að
vera vakandi fyrir þessum ódæmi­
gerðari einkennum.“ n
9FÖSTUDAGUR 3. febrúar 2023 HJARTAÐ ÞITT 2023