Fréttablaðið - 07.03.2023, Blaðsíða 26

Á sextíu ára afmælissýningu Listasafns Árnesinga má meðal annars sjá þessa sjálfsmynd eftir Ásgrím Jónsson.
Sigurjón Ólafsson gerði þessa
brjóstmynd af Bjarnveigu Bjarna-
dóttur 1977 en hún gaf Árnesingum
fjölda listaverka sem eru þunga-
miðjan í sýningunni.
Listasafn Ár-
nesinga er eitt
af þeim lands-
byggðarsöfnum
sem státa af sér-
hannaðri sýn-
ingaraðstöðu
og fjölbreyttri
listaverkaeign.
Myndir/AðsendAr
Myndlist
Hornsteinn
60 ára afmælissýning listasafns
Árnesinga
sýningarstjórar: Kristín Scheving
og Zsóka Leposa
11. febrúar-20. ágúst 2023
Aðalsteinn Ingólfsson
Um þessar mundir, og af ýmsu til-
efni, hafa nokkur söfn sett upp
kynningarsýningar á safneign
sinni, og við það býðst almenningi
að endurnýja og kannski endur-
meta, kynni sín af þeim. Þetta á
jafnt við um „stóru söfnin“ í bænum
sem ýmis minni söfn í héraði. Nefna
mætti sýningu Listasafns Reykjavík-
ur á erlendum verkum í eigu þess og
afmælissýningu Þjóðminjasafnsins,
en einnig yfirstandandi sýningar
Listasafnsins á Akureyri og Lista-
safns Árnesinga.
Gjöf Bjarnveigar
Síðastnefnda safnið er eitt af þeim
lánsömu landsbyggðarsöfnum sem
státa af hvort tveggja sérhannaðri
sýningaraðstöðu og fjölbreyttri
listaverkaeign. Hvort tveggja er
í hærri gæðaf lokki en gengur og
gerist utan Reykjavíkur, þökk sé
þeim breytingum sem gerðar voru
á húsnæði safnsins eftir að Listaskáli
Einars Hákonarsonar var aflagður,
og verkunum sem Bjarnveig Bjarna-
dóttir og synir hennar gáfu Árnes-
ingum.
Og þó segja megi að byggingin
henti betur heildstæðum sýningum
á verkum stakra listamanna heldur
en brotakenndu yfirliti, eins og
þeirri samsýningu sem nú stendur
yfir, þá hefur upphengingin tekist
mæta vel. Til dæmis hefur veggjum
verið bætt við aðalsal til að nýta
rýmið betur, og vídeóverkum sem
alla jafna trufla sýningar af þessu
tagi, verið komið fyrir afsíðis. Mál-
verk og teikningar eru ekki hengd
upp eingöngu „eftir auganu“, tvist
og bast, heldur er leitast við að para
þau saman eftir viðfangsefnum og
að mestu í tímaröð þannig að áhorf-
andinn skynjar betur ólík vinnu-
brögð listamannanna. Þungamiðjan
í safneigninni, og um leið yfirstand-
andi sýningu, eru verkin sem Bjarn-
veig Bjarnadóttir gaf Árnesingum
á árunum 1963 til 1986, alls um 75
verk eftir 37 listamenn.
Ásgrímur og samtímamenn hans
Að sönnu hafa nokkur önnur söfn á
landsbyggðinni fengið stórar gjafir,
ég nefni til dæmis listaverkagjöfina
sem öðlingurinn Arngrímur Ingi-
mundarson færði heimabyggð sinni,
Siglufirði, og verkin sem Hallsteinn
Sveinsson gaf Borgnesingum, en gjöf
Bjarnveigar er í sérflokki.
Fyrir það fyrsta var hún náfrænka
Ásgríms Jónssonar og hafði því
ótakmarkaðan aðgang að lista-
manninum. Óefað naut hún þeirra
tengsla þegar hún hóf að safna lista-
verkum bæði frænda síns og ann-
arra, eignaðist þá mörg verk með sér-
kjörum eða jafnvel án endurgjalds.
Ekki þekki ég önnur dæmi úr
okkar stuttu myndlistarsögu um að
íslensk kona, hvað þá einstæð móðir
með takmörkuð fjárráð, skuli hafa
safnað að sér listaverkum stóran
hluta ævi sinnar. Bjarnveig hefur
því þurft að vera nokkuð fylgin sér.
Kona safnar myndum
Óneitanlega státar Listasafn
Árnesinga af betra úrvali verka
eftir Ásgrím en nokkurt annað safn
utan Reykjavíkur. Einnig skenkti
Bjarnveig Ísf irðingum nokkrar
myndir úr eigin safni. Engan skal
undra þótt hún hafi fyrst og fremst
leitast við að eignast verk eftir sam-
tímamenn Ásgríms og þá kynslóð
listamanna sem komst til þroska
á árunum milli stríða, sérstak-
lega þá sem tengdust æskuslóðum
hennar (og Ásgríms) á Suðurlandi.
Hér getur því meðal annars að líta
landslags- og mannlífsmyndir eftir
Ásgrím sjálfan, Eyjólf Eyfells, Finn
Jónsson, Jón Þorleifsson, Jón Engil-
berts, Höskuld Björnsson, Kjarval
og Jón Stefánsson sem allar bera
smekkvísi Bjarnveigar gott vitni,
sömuleiðis ágætar mannlífsmyndir
eftir Jóhann Briem og Snorra Arin-
bjarnar. Nokkur verk eru þarna í
sérf lokki, til dæmis sjaldséð mál-
verk frá þroskaárum Gunnlaugs
Scheving og nokkur frábær verk frá
fígúratífu tímabili Þorvalds Skúla-
sonar í upphafi síðara stríðs.
Ekki fyrir abstraktið
Þótt Bjarnveig hafi í tímans rás
eignast nokkur lítil pappírsverk
eftir abstraktmálara, til dæmis
Hörð Ágústsson og Kjartan Guð-
jónsson, hafði hún sýnilega tak-
markaðan áhuga á abstraktlist.
Til dæmis eignaðist hún aldrei
abstraktmyndir eftir einn af uppá-
haldsmálurum sínum af „yngri
kynslóð“, Þorvald Skúlason, og verk
eftir Svavar Guðnason komu aldrei
inn fyrir hennar dyr.
Þau fáu abstraktmálverk sem
finna má á afmælissýningunni í
Hveragerði eru því mestmegnis
verk sem safnið keypti eða fékk
að gjöf eftir daga Bjarnveigar. Það
væri mikilsvert framlag bæði til
sögu Listasafns Árnesinga og helstu
velgjörðarmanna íslenskrar mynd-
listar, ef allar þær myndir sem fóru
um hendur þessarar kjarnakonu
væru settar á bók, ásamt úttekt á
viðhorfum hennar til lífs og lista. n
niðurstaða: Samsýning sem
státar af nokkrum gullmolum.
Ekki þekki ég önnur
dæmi úr okkar stuttu
myndlistarsögu um að
íslensk kona, hvað þá
einstæð móðir með
takmörkuð fjárráð,
skuli hafa safnað að sér
listaverkum.
Kristín Ásta útskrifaðist úr Ljós-
myndaskólanum í byrjun þessa árs.
Mynd/sóley ÞorvAldsdóttir
tsh@frettabladid.is
Ljósmyndarinn Kristín Ásta Krist-
insdóttir opnaði sína fyrstu einka-
sýningu, Flóttabörnin okkar, í Gall-
erí Epal um síðustu helgi. Sýningin
samanstendur af ljósmyndum af
börnum sem vekja fólk til umhugs-
unar um málefni f lóttabarna.
Myndirnar eru úr fókus en litaval
þeirra endurspeglar þjóðfána barna
sem hafa hrakist frá heimalandi
sínu og sótt um vernd á Íslandi.
„Þetta er sama barnið á öllum
myndunum. Pælingin er sú, og þess
vegna eru þær líka úr fókus, að það
skiptir í raun ekki máli hvaða barn
þetta er því það á ekki að skipta
máli,“ segir Kristín Ásta.
Kristín Ásta útskrifaðist úr Ljós-
myndaskólanum í byrjun þessa
árs og fjallaði útskriftarverkefni
hennar einnig um samfélagsleg
málefni. Þar notaði hún hina fornu
aðferð camera obscura til að mynda
ólík rými þar sem fólk dvelur tíma-
bundið af ólíkri nauðsyn; fanga-
klefa, íbúð flóttakonu og herbergi á
Heilsustofnun í Hveragerði.
„Við það verkefni þá kynntist ég
úkraínskri flóttakonu sem er hérna
með tvö börn og fékk að mynda
heima hjá henni. Við erum góðar
vinkonur í dag og þá fór ég að átta
mig á því hvað við sem samfélag
getum lagt af mörkum. Við getum
rifist pólitískt fram og til baka um
einhverjar tölur á blaði en við sem
samfélag og manneskjur getum gert
slatta,“ segir hún.
Kristín Ásta hjálpaði úkraínskri
vinkonu sinni við ýmsar athafnir
eins og að fara í bankann og leita að
íbúð og kveðst þá hafa áttað sig á því
hvað það er erfitt fyrir manneskju
sem hefur ekkert tengslanet hér á
landi og talar ekki tungumálið að
komast inn í íslenskt samfélag.
„Þá fór ég að átta mig betur á því
hvað þetta er í rauninni rosalegt
ástand. Þá fer ég bara að rannsaka
þetta og skoða þær tölur sem liggja
að baki og hvernig fyrir fólkinu er
komið. Svo núna er þetta útlend-
ingafrumvarp þannig að ég svona
ákvað að vekja máls á þessari
umræðu. Fólk skiptist í fylkingar
en við verðum líka að muna að þetta
eru bara börn,“ segir Kristín Ásta.
Sýningin Flóttabörnin okkar er
opin í Gallerí Epal til 21. mars. Allur
ágóði af sölu verkanna rennur til
samtakanna Réttur barna á flótta. n
Verðum að muna að þetta eru bara börn
Litavalið endurspeglar þjóðfána
flóttabarna sem hafa hrakist frá
heimalandi sínu. Mynd/Kristín ÁstA
22 menning FRÉTTABLAÐIÐ 7. mARs 2023
ÞRiÐJUDAgUR