Fréttablaðið - 07.03.2023, Blaðsíða 14

Evrópuhreyfingin mun
því undirbúa og efna
til undirskriftasöfn-
unar meðal kosninga-
bærra landsmanna
um að fyrri atkvæða-
greiðslan verði haldin.
Um árabil hef ég haft nokkra gleði
af góðu rauðvíni. Auðvitað verður
gleðin ekki mikil eða varanleg,
nema hófs sé gætt. Ég hafði vit á því.
Skynsemin réði.
Ég notaði lengi gamlan og góðan
tappatogara við að opna þessar
f löskur allar. Gekk mest bærilega,
en stundum hálfilla. Tappar gátu
verið harðir og setið fast. Kom þá til
sviptinga. Stundum helltust veig-
arnar á nýpressaðar buxur. Jafnvel
þær ljósu.
Svo gerðist það, að sonur minn
og tengdadóttir vildu létta mér
lífið - og þeim sjálfum taugastrekk-
inginn – og gáfur mér nýtízkulegan
flöskuopnara, sem maður rak niður
í tappann með einu léttu átaki á
sveif, og reif hann svo upp með
öðru.
Þetta fannst þeim flott, mér líka,
en, ég var bara vanur þeim gamla,
og vildi ekki breyta. Venjan og þrá-
kelknin réðu. Í mörg ár, þegar gleði-
legt tilefni var, átti að lyfta rauðvíns-
glösum og sonur og tengdadóttir
voru með, var ég spurður af hverju
í ósköpunum ég notaði ekki nýja
og góða tappatogarann. Ég þráaðist
við: „Sá gamli er fínn“.
Einn daginn gerðist það svo, að
sá gamli og fíni brotnaði hreinlega
í höndunum á mér. Nú voru góð ráð
dýr. Neyddist til að grípa til þess
nýja. Í ljós kom, þegar ég loks fór í
málið, að þetta var f lott tæki. Það
varð bara allt í einu nýtt líf að opna
rauðvínsflösku!
Af hverju í ósköpunum hafði ég
ekki farið yfir á nýja, góða og gleði-
lega upptakarann strax!? Þessi
spurning vaknaði auðvitað. Hvaða
skynsemi var það eiginlega, að
þjösnast á gömlum, lélegum og erf-
iðum upptakara, þegar annar, nýr
og miklu betri, stóð til boða!?
Greiningarferli hófst. Jú, mamma
hafði verið Íslendingur og Vestfirð-
ingur. Þar hafði lífsbaráttan í gegn-
um aldirnar verið hörð. Stundum
var þá ekkert, sem hélt mönnum og
lífi þeirra gangandi, enginn matur,
engin hlýja, engin birta, engin von
– bara þrákelknin. Með kynslóðun-
um stimplaðist þetta auðvitað inn
í genin og varð eðlishneigð. Smám
saman kynngimögnuð.
Oft virðist hún hafa orðið skyn-
seminni yfirsterkari, enda hefur
skynsemin sennilega við margar
aðstæður sagt: Bezt að gefast upp,
forða sér vestur um haf eða henda
sér fyrir björg.
Norðmenn urðu líka að byggja
upp nokkurn þráa til að komast
af og tryggja sitt líf. Þaðan fékk ég
annan ríf legan skammt af þrá-
kelkni, í mitt genamengi, frá pabba.
Eftir þetta tappatogarastríð og
þessa greiningu hef ég margoft
staldrað við, þegar ég hef fundið að
þrákelknin og skynsemin væru að
takast á.
27 ára dvöl í Þýzkalandi – landi
vitsmuna, lærdóms, heimspeki, lista
og menningar, þó undantekningin
sanni þar líka regluna – og víða um
lönd, ekki sízt í Asíu, hafa hjálpað
mér, segi ég, að lemja niður þrá-
kelknina og styrkja nokkuð skyn-
semina. Reyndar eru ekki allir á eitt
sáttir um það.
Hví þessi hugleiðing og skrif?
Hvaða varðar ágæta Fréttablaðsles-
endur um þetta?
Eftir að ég kom heim, nú í 5-6 ár,
hef ég – byggt á áralangri reynslu og
þekkingu af Evrópusambandinu og
evru, í Þýzkalandi, í miðri atburða-
rásinni – talað sterklega fyrir því,
að við Íslendingar gengjum 100% í
Evrópusambandið og tækjum upp
evru.
Fyrir mér hefur þetta þó verið
eins og tappatogaraslagurinn.
Verulegur hluti landsmanna hefur
viljað halda krónunni, þó að hún sé
kunnur galla- og skaðræðisgripur, af
gömlum vana og rammgerðri þrá-
kelkni; „Við viljum bara íslenzku
krónuna okkar, hvað sem það kost-
ar“. „Enga fjandans útlenzka evru!“.
Ég hef skrifað yfir 100 greinar um
þessi mál síðustu árin. Vil ég nú, enn
einu sinni, í þeirri von, að dropinn
holi steininn, rifja upp helztu stað-
reyndirnar og rökin, sem mæla með
fullri ESB-aðild og upptöku evru.
1. Í gegnum EES- og Schengen-
samningana erum við nú þegar
80-90% í ESB, en án allra áhrifa
og valda; við erum hvorki með
þingmenn á Evrópuþinginu,
kommissar, ráðherra, í Brussel né
aðgang að umræðu og ákvörð-
unum.
2. Með fullri aðild fengjum við
sex þingmenn á Evrópuþingið,
kommissar í Brussel, eins og
öll hin aðildarríkin, og setu við
borðið. Ekkert aðildarríki hefur
nema einn kommissar.
3. Eins og öll aðildarríkin, lítil og
smá, fengjum við neitunarvald
gagnvart öllum helztu stefnu-
málum og ákvörðunum sam-
bandsins. Við gætum látið rödd
okkar heyrast í allri umræðu og
vakað yfir og tryggt okkar eigin
hagsmuni.
4. Ætla má, að við myndum halda
fullum yfirráðarétti yfir okkar
auðlindum, fiskimiðum og afla,
eins og Malta, þegar hún varð
aðildarríki.
5. Ég tel líka, að við gætum tryggt
hagsmuni og stöðu okkar
íslenzka landbúnaðar, við inn-
göngu, eins og Finnum og Svíum
tókst að tryggja sinn landbúnað,
vegna „norrænnar legu“.
6. Með evru myndum við vita, hvað
við eigum og skuldum. Hvoru
tveggja myndi haldast stöðugt
og óbreytt.
7. Vaxtakostnaður einstaklinga,
fyrirtækja, sveitarfélaga og
ríkisins myndi haldast lágur; að
meðaltali þriðjungur af krónu-
vöxtum.
8. Heildarvaxtasparnaður lántak-
enda landsins gæti numið um
300 milljörðum á ári.
9. Vextir á teknum lánum myndu
ekki breytast, hækka, við stýri-
vaxtahækkanir, svo lengi sem
lánasamningar væru í gildi; menn
myndu vita og þekkja sínar
skuldbindingar og greiðslubyrði.
10. Íbúðakaupendur myndu ekki
þurfa að greiða sínar íbúðir
3-4 sinnum, með vöxtum,
eins og hér er, en íbúðakaup-
endur Evru-landa borga þær 1,5
sinnum.
11. Erlendar smásölukeðjur- og
bankar kæmu hér inn, sem
myndi stórauka samkeppni og
lækka vöruverð og þjónustu-
kostnað.
12. Erlendir fjárfestar myndu koma
hér inn og örva uppbyggingu
og tryggja auknar framfarir og
velsæld.
13. Ef við getum ekki tryggt okkar
hagsmuni við samningaumleit-
anir, förum við ekki inn.
Er ekki kominn tími til, að skyn-
semin valti yfir þrákelknina!? n
Þegar þrákelknin valtar yfir skynsemina
Ole Anton
Bieltvedt
samfélagsrýnir og
alþjóðlegur kaup-
sýslumaður
Aldrei hafa fleiri viljað ganga í Evr-
ópusambandið og þeim fer fækk-
andi sem vilja það alls ekki. Stór
hópur aðhyllist líka hvoruga þess-
ara skoðana. Mörg eru alls ekki viss
um hvað skynsamlegast er að gera.
Önnur eru þeirrar skoðunar að ekki
sé neitt vit í að gera upp sinn hug
fyrr en samningur liggur á borð-
inu. Að án samnings sem hægt er
að ræða efnislega sé tómt mál að
tala um skynsamlega og yfirvegaða
ákvörðun.
Þjóðinni ekki hleypt að
Ísland hefur einu sinni sótt um aðild
að Evrópusambandinu og hafið
samningaviðræður. Þeim viðræðum
var ekki lokið og aldrei kom til þess
að samningur yrði borinn undir
þjóðina. Alþingiskosningar voru
haldnar og því hátíðlega lofað að
almenningur fengi að segja hug sinn
í þjóðaratkvæðagreiðslu. Það loforð
hefur hins vegar aldrei verið efnt og
báru sömu stjórnmálamenn því
við að skyndilega væri pólitískur
ómöguleiki kominn upp í málinu.
Þar með þyrftu þeir ekki og ættu
ekki að gera neitt frekar.
53.555 hunsuð
Rétt er að rifja upp að þessi undar-
legu örlög aðildarviðræðna leiddu
til einnar stærstu undirskriftasöfn-
unar sögunnar þegar 53.555 kosn-
ingabærir Íslendingar kröfðust þess
að fá að kjósa um framhaldið eða
tæp 21%. Þá voru haldnir margir
fjölmennir kröfufundir á Austur-
velli þar sem því var mótmælt harð-
lega að samningaviðræðum hafi
verið hætt. Hinn óviðráðanlegi og
óskiljanlegi pólitíski ómöguleiki lét
allt þetta sem vind um eyrun þjóta.
Samhljómur um færa leið
Fátt er þó svo með öllu illt að ei boði
gott. Af ummælum flestra stjórn-
málaforingja og stefnuskrám flestra
stjórnmálaf lokkanna má ráða
að samhljómur sé orðinn um að
minnsta kosti eitt atriði þessa stóra
máls. Í því felst að ekki verði teknar
upp aðildarviðræður við Evrópu-
sambandið um aðild Íslands nema
að undangenginni þjóðaratkvæða-
greiðslu. Það eitt og sér er góðs viti.
Íslensk Krýsuvíkurleið
Hvað sem fólki kann að finnast um
þessa leið og aðferðafræði þá er rétt
að horfast í augu við að hana verður
að feta. Tvöföld þjóðaratkvæða-
greiðsla yrði einsdæmi meðal allra
þjóða sem hingað til hafa íhugað
eða sóst eftir aðild að ESB. Engu að
síður styður Evrópuhreyfingin að
sú leið verði farin til þess að leiða
spurninguna um aðild Íslands að
ESB til lykta. Fyrsta skrefið er að
gera stjórnvöldum grein fyrir því
að þjóðin vilji fá að taka þessar
ákvarðanir. Það vill svo til að um
þetta markmið ættu bæði þau
sem eru hlynnt aðild og þau sem
eru henni andvíg að geta verið sam-
mála.
Ekkert er ómögulegt
Evrópuhreyfingin mun því undir-
búa og efna til undirskriftasöfnunar
meðal kosningabærra landsmanna
um að fyrri atkvæðagreiðslan verði
haldin. Því betur sem tekst til við
þetta verkefni og fleiri skrifa undir
þeim mun erfiðara verður fyrir
stjórnmálamenn að beita fyrir sig
hinum gamla pólitíska ómögu-
leika og neita þjóðinni um að leiða
til lykta eitt stærsta hagsmunamál
hennar fyrr og síðar.
Deilir þú þeirri skoðun skaltu
ganga til liðs við okkur á www.evr-
opa.is. n
Ómögulegur ómöguleiki
Jón Steindór
Valdimarsson
formaður Evrópu-
samtakanna
14 skoðun FRÉTTABLAÐIÐ 7. mARs 2023
ÞRIðJuDAGuR