Fréttablaðið - 14.03.2023, Blaðsíða 4

Þessi gjaldþrot eru
annað og þriðja stærsta
bankagjaldþrot í sögu
Bandaríkjanna, aðeins
gjaldþrot Washing-
ton Mutual, 2008, er
stærra.
Íslendingar þyngjast
hraðar en Bandaríkja-
menn.
Okkar ammoníak er
grænt og kolefnislaust.
Guðbjörg Rist
Jónsdóttir,
framkvæmda-
stjóri Atmonia
Heimsmarkaðurinn er að átta
sig á nýrri íslenskri aðferð við
framleiðslu á ammoníaki sem
er græn og kolefnislaus. Fyrsti
stóri samningurinn er í höfn
sem kallar á fleiri starfsmenn
og risafjármögnun.
ser@frettabladid.is
IÐNAÐUR Sád i-a r abísk a iðn-
fyrirtækið Sabic, dótturfyrirtæki
Aramco sem er eitt stærstu olíufélag
heims, hefur keypt einkaréttinn
á nýrri og umhverfisvænni fram-
leiðsluaðferð á ammoníaki sem
íslenska efnafyrirtækið Atmonia
hefur fundið upp og þróað á síðustu
árum.
„Þetta eru kaflaskil í okkar starf-
semi,“ segir Guðbjörg Rist Jóns-
dóttir, framkvæmdastjóri Atmonia.
„Samningurinn við Sádana er stór
og kallar á meiri mannskap og fjár-
mögnun,“ bætir hún við, en forráða-
menn Atmonia leita nú að tuttugu
milljóna dala viðbótarfjármagni
til að þróa reksturinn enn frekar,
eða sem nemur þremur milljörðum
íslenskra króna.
Atmonia er afsprengi rannsókna
innan Háskóla Íslands og var stofn-
að 2016. Guðbjörg Rist réðst til fyrir-
tækisins 2018 og var þá fyrsti starfs-
maður þess. Fimm árum seinna eru
þeir orðnir átján.
Velgengni fyrirtækisins má rekja
til nýrrar tækni við ammoníaks-
framleiðslu sem er bæði einfaldari
og umhverfisvænni en áður hefur
þekkst.
Gamla aðferðin sem hefur verið
notuð frá því fyrst var byrjað að
framleiða ammoníak í upphafi
síðustu aldar er afar mengandi, en
vetnið í efninu, sem unnið hefur
verið úr gasi og kolum, er þvingað
saman við nitur undir miklum
þrýstingi og hita. Þessi gamla
aðferð hefur kallað á stórar og
tæknilega flóknar verksmiðjur sem
þurfa, aðferðarinnar vegna, að vera
sístarfandi.
„Okkar tækni er allt öðruvísi,“
segir Guðbjörg Rist. „Okkar amm-
oníak er grænt og kolefnislaust,“
útskýrir hún betur, en Atmonia
notist við rafgreiningu til að fram-
leiða vetnið, án nokkurrar aðkomu
mengandi kolefna.
„Okkar aðferð merkir að ekki þarf
lengur stórar verksmiðjur sem aldrei
má slökkva á til að framleiða amm-
oníak. Rafgreiningin leysir af hólmi
kæfandi hita og mikinn þrýsting á
vettvangi vinnslunnar. Fyrir vikið
geta framleiðslueiningarnar verið
miklu minni en áður og nýtingar-
möguleikarnir fjölbreyttari – og ekki
þarf að keyra verksmiðjuna enda-
laust,“ segir Guðbjörg Rist.
Samningur Atmonia við Sabic
felur í sér að arabíska fyrirtækið
hefur einkarétt til að nota íslensku
framleiðsluaðferðina í Sádi-Arabíu,
Kúveit, Barein og Jemen.
„Þetta er fyrsti samningur okkar
í þessa veru og hann sýnir að mark-
aðurinn er búinn að átta sig á þess-
ari lausn. Hann færir okkur mikinn
byr í seglin, því sölumöguleikarnir
eru miklir um allar álfur,“ segir Guð-
björg Rist Jónsdóttir. n
Sádar kaupa einkaréttinn á grænni
ammoníaksvinnsluaðferð frá Íslandi
Mest notað í áburð
Ammoníak er að mestu leyti
notað í áburð. Talið er að um
áttatíu prósent af efninu fari
til akurræktar. Það er einnig
notað í kælitækni, til fram-
leiðslu á iðnaðarsalti og í
margvíslegar hreinlætisvörur.
Samningur
Atmonia við
Sádana felur í
sér að arabíska
fyrirtækið hefur
einkarétt til að
nota íslensku
aðferðina í Sádi-
Arabíu, Kúveit,
Barein og
Jemen. Myndin
er frá alþjóð-
legri sýningu í
Abú Dabí.
FRÉTTABLAÐIÐ/EPA
N Ý F O R M
h ú s g a g n a v e r s l u n
h ú s g a g n av e r s l u n
Strandgötu 24 | 220 Hafnarfjörður | Sími 565 4100 | nyform.is
Mikið úrval af
borðstofuborðum frá CASÖ
Teg. 230. Langborð
200 x 98 og 240 x 98
stækkun 2x 50cm
reykt eik og nature eik
Embla hrinborð
120 cm og 140 cm reykt eik
og nature eik.
katrin@frettabladid.is
VEÐUR Hlýindi eru í kortunum eftir
að mesta frost sem mælst hefur í
Reykjavík í mars frá 1998 mældist á
laugardaginn, eða -14,8 gráður. Um
helgina gætu hitatölur rifið sig yfir
frostmark að sögn Birtu Lífar Krist-
insdóttur, veðurfræðings á Veður-
stofu Íslands.
Gert er ráð fyrir hitatölum sunn-
an- og vestanlands.
Kuldakastinu er þó ekki alveg
lokið og segir Birta Líf að í næstu viku
dragi aftur til tíðinda. „Þá erum við
að sjá aftur kaldari liti nálgast landið
ískyggilega hratt,“ segir hún. Það
má þó búast við að hámarkinu hafi
verið náð núna um helgina og ætti að
fjara undan þessum kulda. Bara ekki
alveg strax. n
Hitinn fari jafnvel
yfir frostmark
Hlýindin munu ekki staldra lengi við.
FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
kristinnhaukur@frettabladid.is
HEILBRIGÐISMÁL Íslenskir karlmenn
eru feitari en konur og munurinn er
að aukast hratt. Um 30 prósent karla
eru í yfirþyngd samkvæmt BMI-
líkamsþyngdarstuðli og 23 prósent
kvenna. Árið 2035 verður hlutfall
of þungra karla orðið 42 prósent en
kvenna 28. Þetta kemur fram í nýjum
offituatlasi Heimssamtaka um mál-
efni offitu (WOF) sem greina stöðu
offitumála í hverju landi fyrir sig.
Drengir eru líka að fitna hraðar en
stúlkur. Í dag eru 15 prósent drengja
í yfirþyngd en verða tæplega 20 pró-
sent árið 2035. Hlutfall stúlkna í
yfirþyngd hækkar lítillega, úr 9 í 10
prósent.
Alls mun hlutfall feitra hækka um
2,2 prósent á hverju ári sem er metið
hátt samkvæmt WOF. Íslendingar
eru að fitna hraðar en Bandaríkja-
menn en hægar en flestar þjóðir í
Vestur-Evrópu. Offita í Bandaríkj-
unum er hins vegar þegar mjög mikil
og WOF gerir ráð fyrir að meirihluti
fullorðinna verði kominn í yfir-
þyngd árið 2027.
WOF gerir ráð fyrir töluverðum
áhrifum offitu á íslenskan efnahag á
komandi árum. Það er að kostnaður
tengdur offitu, svo sem fyrir heil-
brigðiskerfið, muni aukast um 66
prósent frá árinu 2020 til 2035. Ísland
er hins vegar mjög ofarlega, það er í
4. sæti allra þjóða, þegar kemur að
viðbúnaði við offitutengdum vanda-
málum. n
Íslenskir karlmenn keyra áfram offituna
bth@frettabladid.is
LANDBÚNAÐUR Framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins samþykkti í
gær að íslenskt lambakjöt verður
fyrsta íslenska framleiðslan til að
hljóta upprunavottun á landbún-
aðarvörum á Evrópska efnahags-
svæðinu.
„Framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins er sammála okkur sauð-
fjárbændum og þorra neytenda um
sérstöðu íslenska lambakjötsins,“
segir Ólafur Jónsson sauðfjárbóndi
í Fljótum. „Það er eitthvað sem
Samtök atvinnurekenda hafa ekki
komið auga á.“ n
Íslenska lambið
nú vottað af ESB
Íslenska sauðkindin er magnað fyrir-
bæri. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
olafur@frettabladid.is
VIÐSKIPTI Silicon Valley Bank féll á
föstudaginn eftir að viðskiptavinir
gerðu áhlaup á bankann á fimmtu-
dag og hlutabréf hans lækkuðu um
60 prósent.
Vanda bankans má rekja til taps
á skuldabréfasafni. Silicon Valley
Bank hefur sinnt sprotastarfsemi.
Um helgina féll annar banki,
Signa ture, sem sérhæfði sig í þjón-
ustu við rafmyntageirann.
Þessi gjaldþrot eru annað og
þriðja stærsta bankagjaldþrot í
sögu Bandaríkjanna, aðeins gjald-
þrot Washington Mutual, 2008, er
stærra.
Um allan heim gætir áhrifa þess-
ara áfalla og líka hér á landi. Fram
hefur komið að Kerecis var með
viðskipti við Silicon Valley Bank
en fall hans mun ekki hafa áhrif á
starfsemi þess. Þórður Magnússon,
stjórnarformaður Eyris Invest sem
er stærsti hluthafi Marels auk þess
að vera bakhjarl ýmissa sprotafyrir-
tækja, segir fall Silicon Valley Bank
fyrir helgi og titring á mörkuðum
sem af því leiðir vera truflandi.
„Hávaxta umhverfið var þegar
farið að setja strik í reikninginn
og fjármögnunarumhverfið erfitt.
Fall SVB eykur óvissu og torveldar
vafalaust fjármögnun sprotafyrir-
tækja,“ segir Þórður. Hann telur þó
að bein áhrif verði lítil á fyrirtæki
sem tengjast Eyri Invest þar sem
hann veit ekki til að þau hafi haft
bein viðskipti við bankann. n
Fjármögnun torveldari en áður
Þórður Magnús-
son, stjórnar-
formaður Eyris
Invest
4 FRÉTTIR FRÉTTABLAÐIÐ 14. MARS 2023
ÞRIÐJUDAGUR