Fréttablaðið - 30.03.2023, Blaðsíða 4

Aukning hefur orðið á offitu
barna. Nokkrir tugir barna
eru komnir á lyf sem virka á
seddustjórnunarkerfi líkam-
ans. Yfir hundrað börn með
offitu bíða þjónustu og er bið-
tíminn allt að eitt og hálft ár.
helenaros@frettabladid.is
heilbrigðismál Nokkrir tugir
barna með offitu hér á landi eru
komnir á lyfin Saxenda og Ozem-
pic, sem virka á seddustjórnunar-
kerfi líkamans.
Rúmlega hundrað börn eru nú á
biðlista eftir þjónustu hjá Heilsu-
skóla Barnaspítala Hringsins vegna
offitu og er biðtíminn að jafnaði
um eitt og hálft ár. Ekkert annað
skipulagt úrræði er til fyrir börn
með offitu og fjölskyldur þeirra hér
á landi.
Tryggvi Helgason, sérfræðingur
í barnalækningum og offitu barna
og umsjónarmaður offitulækninga
barna hjá Barnaspítala Hringsins,
segir lyfin ekki megrunarlyf í sínum
huga, þau verki á þyngdarstjórn-
unarkerfi líkamans.
„Ef það er verið að beita þeim á
fólk sem er ekki með offitu heldur
nokkur aukakíló sem það vill
losna við, þá er það misbeiting á
þessum lyfjum ef þú spyrð mig,“
segir Tryggvi og bætir við að það
sé ekki hugmyndin með lyfjunum.
Hins vegar séu margir með offitu
sem ekki fái meðferð og það þurfi
hugsanlega að nota þessi lyf jafnvel
í meiri mæli en tíðkast nú.
Að sögn Tryggva eru þetta fyrstu
lyfin í þessum lyfjaflokki sem hafa
áhrif á seddustjórnunarkerfið og
eftir nokkur ár verði umræðan
um þessi lyf sem megrunarlyf ekki
lengur til staðar.
Fréttablaðið greindi frá því í
byrjun febrúar að sprenging hefði
orðið á notkun lyfjanna Saxenda,
Ozempic og Viscosa á Íslandi. Árið
2018 hafi rúmlega 900 manns verið
ávísað lyfjunum en í fyrra nær 9.000.
Samkvæmt Embætti landlæknis sé
lyfjunum ávísað við sykursýki ann-
ars vegar og offitu hins vegar.
Offita barna hefur aukist á síðustu
árum og segir Tryggi ástæðurnar
einna helst samfélagsbreytingar.
Aukna ásókn fólks í kyrrsetuafþrey-
ingu, aukna pressu á að vera með
stuttan matartíma og hálftilbúinn
eða jafnvel altilbúinn mat.
„Minni tími fjölskyldunnar með
börnum og minni svefn. Allt eru
þetta þekktar orsakir sem valda
aukinni offitu,“ segir Tryggvi.
Að sögn Tryggva er nauðsynlegt
að fjölga úrræðum fyrir börn með
offitu og fjölskyldur þeirra, bæði á
spítalanum og á heilsugæslum.
Meðalaldur barna við inntöku í
Heilsuskólann er tólf ár.
„Með lengingu á biðtíma hefur
aldurinn verið að hækka. Tölur
okkar hafa sýnt að því fyrr sem
börnin koma, því meiri líkur eru á
góðum árangri af meðferðinni,“ segir
Tryggvi. Börnin komi í verra ástandi
til þeirra ári síðar.
„Svo höfum við verið að sjá að
undanförnu versnun í sykurstjórn-
un, eins og líkaminn hlusti ekki eins
vel á insúlín og önnur stjórnkerfi
líkamans. Einn af möguleikunum
þar er að offitan hafi verið lengur til
staðar,“ segir Tryggvi sem fullyrðir
að það skipti máli fyrir börnin að
komast að sem fyrst.
Tryggvi segir lyfin frábæra viðbót
við þá möguleika sem hann hafi haft
hingað til fyrir þau börn sem á þeim
þurfi að halda. Aðrar aðferðir séu
fullreyndar áður en gripið sé til lyfja
og þá séu lyfin aldrei lausn ein og sér.
„Þetta er alltaf til stuðnings við aðrar
meðferðir og lífsvenjubreytingar.“ n
Urðun dýraleifa er
sögð í ólestri þrátt fyrir
ítrekaðar ábendingar.
Hefðbundnar línur
stjórnar og stjórnar-
andstöðu hljóta að
riðlast.
Sigmar
Guðmundsson,
þingmaður
Viðreisnar
Tölur okkar hafa sýnt
að því fyrr sem börnin
koma, því meiri líkur
eru á góðum árangri af
meðferðinni.
Tryggvi
Helgason,
barnalæknir
Tugir barna með offitu komnir á lyf
Því fyrr sem
börn fá
þjónustu, því
meiri líkur eru á
góðum árangri.
Fréttablaðið/
Ernir
olivalur@frettabladid.is
atvinna Auglýsingar á vegum
Fisk- og Grillmarkaðarins í grunn-
skólum á höfuðborgarsvæðinu hafa
vakið athygli. Þar er auglýst eftir
starfsfólki á aldrinum 14 til 16 ára í
sumar- og framtíðarstörf.
Ágúst Reynisson, eigandi Fisk-
og Grillmarkaðarins, segir það
hafa verið vesen að manna vaktir
síðasta sumar.
„Það vantaði alltaf eitthvað af
fólki til þess að manna vaktina,
vantaði kannski f jóra á hverja
vakt,“ segir Ágúst. „Þetta gæti
bjargað okkur. Það er bara svo
mikil vöntun á fólki.“
Ástandið var það slæmt síðasta
sumar að sögn Ágústs að þurft
hafi að loka hluta af sal veitinga-
staðarins þar sem ekki var nægi-
legt starfsfólk til þess að manna
vaktina.
„Þetta var hræðilegt, það bara
var enginn til þess að þjóna fólki,
þetta gerðist nokkur kvöld,“ segir
Ágúst.
Kveikjan að hugmyndinni að því
að fá unglinga til starfa var sú að
einn daginn mætti Ágúst á staðinn
og þá var fjórtán ára einstaklingur
á vakt.
„Ég kom á vaktina og spurði:
Hvað er þessi fjórtán ára gæi að
gera hérna? Þá var einhver sem fékk
hann inn. Frændi einhvers og það
vantaði fólk. Svo var þessi fjórtán
ára gæi bara einn af betri starfs-
mönnum okkar. Það kom okkur á
óvart, því hann var svona ungur,“
segir Ágúst Reynisson. n
Auglýsa í skólunum eftir unglingum í þjónastörf
Auglýsingin frá Grill- og Fiskmark-
aðnum var hengd upp í grunnskólum.
bth@frettabladid.is
alþingi Litlar líkur eru taldar á að
meirihluti þingmanna samþykki
vantraust á Jón Gunnarsson dóms-
málaráðherra í atkvæðagreiðslu í
dag um þingsályktunartillögu um
vantraust sem fjórir flokkar af fimm
í minnihlutanum hafa lagt fram.
Þingflokksformenn Samfylking-
arinnar, Pírata, Viðreisnar og Flokks
fólksins fylkja sér saman í málinu.
Ólíklegt er að þingmenn meirihlut-
ans styðji vantraustið.
Tiilagan er lögð fram á grunni
þess að Jón hafi brotið lög þegar
hann bannaði Útlendingastofnun
að senda upplýsingar sem þingið
bað um. Þingmenn minnihluta-
flokkanna, utan Miðflokksins, segja
lögbrotið hafa átt sér stað þegar Jón
kom í veg fyrir að Alþingi fengi upp-
lýsingar um ríkisborgararétt sem
óskað var ítrekað eftir.
Vantraust á dómsmálaráðherra rætt
Jón Gunnarsson kveðst ekki vilja
tjá sig um málið en segist benda
fólki á að lesa bréf lagaskrifstofu
Alþingis.
Þór hild ur Sunna Ævars dótt-
ir, þingmaður Pírata, sem fyrst
greindi frá vantraustinu innan
veggja Alþingis í gær, segir brot Jóns
grafal var legt. Sett verði hættu legt
for dæmi ef þingið bregðist ekki við.
„Ég vona svo sannarlega að þing-
menn meirihlutans átti sig á því að
það er nauðsynlegt að standa vörð
um þingræðið. Ef ráðherra er ósátt-
ur við lög þá breytir hann þeim en
brýtur þau ekki,“ segir Sigmar Guð-
mundsson, Viðreisn.
Kveðst Sigmar vonast til að van-
traustið verði samþykkt.
„Þetta er mál af þeirri stærðar-
gráðu fyrir Alþingi Íslendinga að
hefðbundnar línur stjórnar og
stjórnarandstöðu hljóta að riðlast,“
segir Sigmar. n
benediktboas@frettabladid.is
umhverfismál Meðhönd lu n
dýraleifa er í miklum ólestri á
Íslandi samkvæmt minnisblaði,
sem unnið var af Stefáni Gíslasyni,
framkvæmdastjóra Umhverfis-
ráðgjafar Íslands ehf. fyrir Samtök
sveitarfélaga á Vesturlandi og Sam-
band íslenskra sveitarfélaga.
Þar er bent á að þrátt fyrir
afdráttarlausar ábendingar í skýrslu
nefndar á vegum landbúnaðarráð-
herra frá árinu 2004 og ítrekaðar
aðfinnslur Eftirlitsstofnunar EFTA
á síðustu tíu árum og dóm EFTA-
dómstólsins í framhaldi af því hafi
stjórnvöldum mistekist að koma
þessum málaf lokki í ásættanlegt
horf.
Voru að minnsta kosti 1.550 tonn
af dýraleifum urðuð í leyfisleysi
á íslenskum urðunarstöðum árið
2021. Trúlega er magnið þó meira,
samkvæmt minnisblaðinu.
Segir Stefán að ráðið sé að líta til
hinna Norðurlandanna þannig að
eitt og sama fyrirtækið sjái um söfn-
un dýraleifa af öllu landinu og flutn-
ing þeirra í viðeigandi úrvinnslu eða
förgun. n
Urða yfir fimmtán
hundruð tonn án
þess að hafa leyfi
Dýraleifar til urðunar
á Íslandi 2021
tegund dýraleifa (í tonnum)
Sláturúrgangur 10.711
Fiskúrgangur 2.639
Dýrahræ 1.550
Húsdýraskítur 74
Samtals 14.974
HEimild/Úrgangur.iS
Ísland uppfyllir ekki samninga um
meðferð dýraleifa. Fréttablaðið/Ernir
4 fréTTir FRÉTTABLAÐIÐ 30. mARs 2023
fiMMTUDAGUr