AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.2003, Blaðsíða 62

Reykjavík -
framtíð miðborgarinnar
Hrafnkell Thorlacius, arkitekt og Jónas Elíasson,
prófessor
í kjölfar samkeppninnar um tónlistar-
og ráðstefnuhús í austurhöfninni kom
nokkur kippur í umræðurnar um
framtíðarstöðu og skipulag miðborg-
arínnar, þótt erfitt sé að henda á því
reiður hvert sú umræða leiðir. Skýr
markmið hafa allavega ekki verið
mótuð né hefur verið skilgreindur
nánar sá vandi, sem við er að fást,
þótt flestir muni sammála um, að
miðborgin á við vanda að stríða. En
hann verður hvergi leystur nema í
miðborginni sjálfri, og ekki nema með
róttækum aðgerðum, sem taka mið
af eftirfarandi atriðum:
Aukið atvinnuhúsnæði
Fjölgun íbúa í miðborginni
Fjölbreytni í smásöluverslun og
annarri þjónustu
Bætt umferðarflæði að og frá
svæðinu
Fjölgun bílastæða
Svigrúm til að vernda gömlu bæjar
myndina og eldri byggingar
Greið og örugg göngutengsl innan
miðborgarinnar
Opin svæði og skjólmyndun
Bætt aðstaða fyrir söfn og aðra
menningarstarfsemi
Þessu má mæta með auknu land-
rými, og það landrými er að finna í
gömlu höfninni, sem nú er aðeins
dauf endurminning þess iðandi
mannlífs og þeirrar öflugu starfsemi,
sem þar mátti sjá fyrir fáum áratug-
um. Á því byggjum við skipulagshug-
mynd, sem nýlega var viðruð opin-
berlega. þar er sýnt hvernig unnt er
að gjörbreyta nýtingu hafnarsvæðis-
ins, tengja það miðborginni og skapa
henni nauðsynlegt rými til að
þroskast og eflast á eigin forsendum
á eigin heimaslóð. Lagt er til að loka
gömlu vöruhöfninni enda fara þar
engir vöruflutningar um lengur, og að
það nýja land, sem þannig skapast,
verði hluti af stækkaðri miðborg
Reykjavíkur. Gert verður „gólf” yfir allt
svæðið, og þar verður til samfellt
byggingarland, sem skipuleggja má
frá grunni og ráðstafa fyrir alla þá
starfsemi sem alvöru höfuðborg þarf
á að halda til langrar framtíðar. Um-
ferðar- og bílastæðavandinn leysist
nokkuð sjálfkrafa. Sæbrautin heldur
áfram beina stefnu niður í „höfnina”,
kemur aftur upp við Grandabakka og
tengist þaðan við Ánanaust ofanjarð-
ar á eðlilegan hátt. Rýmið neðan
„gólfsins” nýtist fyrir umferðaræðar
og bílastæði á 2-3 hæðum. Þar má
koma fyrir þúsundum bílastæða og,
nokkurri miðbæjarstarfsemi að auki.
Svæðið , sem verður til ofan „gólfs-
ins” , má gjörnýta fyrir byggingar og
opin svæði, þar sem umferð og bíla-
stæði eru að mestu leyti í „kjallaran-
um”, og raska því ekki eðlilegu
samhengi byggðarinnar.
Tillagan breytir í engu upphaflegu
byggðarmynstri gömlu Reykjavíkur,
en skapar henni möguleika á endur-
nýjun lífdaga. Gatnakerfið er óbreytt,
það losnar hinsvegar við alla óþarfa
umferð og verður því á ný fullnægj-
andi fyrir eðlilegar þarfir byggðarinnar.
Unnt verður að vernda og styrkja
upphaflega byggð í Kvosinni, þar
verður engin þörf fyrir stórar bygging-
ar eða aukna landnýtingu, auk þess
sem nýbyggingarnar á hafnarsvæð-
inu veita skjól gegn hvimleiðum
norðannæðingi. Til verður nýr göngu-
ás milli tjarnar og hafnar, hann liggur
frá ráðhúsinu, yfir Austurvöll, eftir
Rósthússræti og þaðan beina stefnu
til sjávar.
Austan þessa opna svæðis, að
Kalkofnsvegi við Arnarhól, er gert ráð
fyrir ýmsum opinberum og hálf-opin-
berum stofnunum, TR-húsinu o.fl.
Svæðinu þar vestur af verður síðan
ráðstafað fyrir blandaða byggð at-
vinnu- og íbúðarhúsnæðis. Miðað við
eðlilega landnýtingu á miðborgar-
svæði, rúmast þarna um 400-600
þúsund fermetrar húsnæðis í ný-
byggingum, sem gæti t.d. svarað til
2.000-3.000 íbúða og100-200 þús-
und fermetra atvinnuhúsnæðis
með geymslur, vöruaðkomu og bíla-
stæði í kjallara.
Flér skapast einstakt tækifæri til að
skipuleggja miðlæga borgarbyggð í
háum gæðaflokki. Tæknilega er verk-
efnið nokkuð margþætt, en engan
veginn óviðráðanlegt. Inn á svæðið
koma minnst 10 þúsund nýir íbúar
og starfsmenn, sem tryggja endurnýj-
60 avs