Leyfi til að elska - mar. 2023, Blaðsíða 16

U M R Æ Ð U R
Þessi rannsókn kannaði frásagnir útsettra foreldra
eftir sambandsslit við útilokunarforeldrið í þeim
tilgangi að öðlast betri skilning á sjónarmiðum
þessa hóps sem hingað til hefur lítið verið
rannsakaður. Stórt gagnasafn ( fjöldi = 126),
sem innihélt hugleiðingar útsettra foreldra og
frásagnir þeirra sjálfra, veitti nákvæma mynd
af sjónarmiðum og reynslu útsettra foreldra af
foreldraútilokun og útilokandi hegðun. Þetta er í
mótsögn við fyrri rannsókn sem, þrátt fyrir að hafa
beinst að upplifun útsettra foreldra, náði eingöngu
til fárra úrtaka eða byggðist á gögnum sem ekki
komu frá foreldrunum sjálfum. Þessi rannsókn
byggir á fræðunum og er á sama tíma stórt og
yfirgripsmikið framlag til þeirra. Hún gefur okkur
enn betri sýn á og hugmynd um hvað það þýðir að
vera útsett foreldri.
ÚTSETTIR FORELDRAR OG
ÚTILOKUNARAÐFERÐIR
Foreldraútilokuninni sem þátttakendur í
þessari rannsókn upplifðu var beitt með
blöndu af aðferðum og hegðun af hálfu
útilokunarforeldrisins. Þar á meðal er
tilfinningaleg stjórnun, hvatning til að
óhlýðnast útsetta foreldrinu og bandalag með
útilokunarforeldrinu, truflun á tíma útsetta
foreldrisins með barninu, að leyna útsetta foreldrið
upplýsingum, að rægja útsetta foreldrið, að
þurrka útsetta foreldrið út úr lífi barnsins bæði á
raunverulegan og táknrænan hátt. Fyrri rannsóknir
hafa einnig gefið til kynna að foreldraútilokun og
útilokandi hegðun getur orðið til vegna ágreinings
á milli foreldranna, sem síðan leiðir til þess að
annað foreldrið kemst í hefndarhug og vill þurrka
fyrrum maka út úr lífi barnsins til að „skapa pláss“
fyrir nýjan maka, eða þá að nýtt par reynir að
styrkja sín tengsl með því að eiga sameiginlegan
óvin (Warshak, 2000). Þessar niðurstöður eru í
samræmi við fyrri rannsóknir (t.d. Baker og Fine,
2014) sem undirstrikar enn frekar að þessar aðferðir
og þessi hegðun á sér raunverulega stað.
ÚTSETTIR FORELDRAR OG FJARLÆGÐ
Þessi rannsókn sýnir að landfræðileg fjarlægð er stór
þáttur í frásögnum margra útsettra foreldra. Þetta
er í samræmi við fyrri rannsóknir sem einnig sýna
að fjarlægð verður til þess að heimsóknum fækkar
og hvernig búferlaflutningar fyrrverandi maka með
barnið komi í veg fyrir samband útsettra foreldra
við börnin sín (Baker og Fine, 2014; Vassiliou og
Cartwright, 2001). Miklu máli skiptir að nokkrir
útsettir foreldrar ýjuðu að aðstæðum sem mætti
skilgreina sem brottnám barns. Brottnám barna
mætti flokka sem öfgakennda birtingarmynd
foreldraútilokunar vegna þess að afleiðingarnar
af brottnámi barna eru þær sömu og afleiðingar
foreldraútilokunar, á þann hátt að útsett foreldri
er upprætt úr lífi barnsins, barnið er einangrað
frá sínum nánustu, og það eru langvarandi
sálfélagslegar afleiðingar. Rannsóknir sýna að
langtímaáhrifin af brottnámi foreldris á barni eru
margvísleg. Þar á meðal eru erfiðleikar í samskiptum
vegna vantrausts í garð annarra, erfiðleikar við
að mynda og viðhalda vináttusamböndum, og
klínísk einkenni áfallastreituröskunar (Gibbs o.fl.,
2013). Þessar afleiðingar eru í samræmi við þær
áhyggjur sem útsettir foreldrar nefndu varðandi
velferð barna sinna. Foreldrarnir sem tóku þátt í
rannsókninni lýstu yfir áhyggjum af velferð barna
sinna. Foreldrarnir sögðu barnið sitt vera „varanlega
skaddað“ vegna hegðunar hins foreldrisins og
að kerfið væri frekar til þess fallið að viðhalda
skaðanum eða gera hann verri, en að draga úr honum.
ÚTSETTIR FORELDRAR OG KERFIÐ
Rannsóknin leiddi í ljós almenna óánægju með
„kerfið“, sem endurspeglaðist í miklum fjölda
umkvartana. Það hversu útbreitt þetta þema er,
bæði í þessari og fyrri rannsóknum (t.d Baker, 2010;
Baker og Darnall, 2006, 2007; Baker og Fine, 2014;
Vassiliou og Cartwright, 2001), sýnir hversu miðlægt
kerfið er í skynjun og upplifun útsettra foreldra af
foreldraútilokun og útilokandi hegðun.
Þegar skoðaðar í ljósi fyrri frásagna í fræðunum
draga þessar niðurstöður í efa skilvirkni laga- og
16
GLEYMDA FORELDRIÐ: FORELDRAÚTILOKUN FRÁ SJÓNARHÓLI ÚTSETTA FORELDRISINS CLARE POUSTIE O.FL.