Leyfi til að elska - mar. 2023, Blaðsíða 17

geðheilbrigðiskerfa þegar kemur að núverandi
viðleitni þeirra til að aðstoða útilokaðar
fjölskyldur. Fyrir 15 árum gáfu rannsakendur
til kynna að óánægja með kerfið gæti stafað
af því að rannsóknir á foreldraútilokun væru
takmarkaðar, og þar af leiðandi höfðu fáir
innan laga- og geðheilbrigðisgeirans traustan
þekkingargrunn og skilning á fyrirbærinu
(Vassiliou og Cartwright, 2001). Þessi sama
rannsókn setti fram íhlutunaraðferð sem felur í
sér að geðheilbrigðisstarfsmenn sjá um að greina
fjölskyldur sem upplifa foreldraútilokun og leggja
greininguna fram við lögfræðinga sem síðan sjá
um nauðsynlegar breytingar á forsjá (Vassiliou og
Cartwright, 2001). Engu að síður heldur barátta
fyrir víðtækum skilningi og þar með víðtækri og
áhrifaríkari íhlutun vegna foreldraútilokunar áfram.
Að sjálfsögðu fylgir þessu mikil áskorun fyrir
fagfólk innan þessara kerfa, það er að geta skilgreint
foreldraútilokun á skýran hátt og gripið inn í á
sem áhrifaríkastan hátt (Fidler og Bala, 2010). Í
framtíðinni verður gerð krafa um að aðilar innan
kerfisins sem starfa með útsettum fjölskyldum, búi
yfir og styðjist við yfirgripsmikla þekkingu. Þetta
gefur tilefni til frekari rannsókna og miðlunar. Enn
fremur, með hliðsjón af þeim neikvæðu áhrifum
sem skilningsleysi á líðan útsetta foreldrisins
veldur, þá hefði það mikinn ávinning í för með sér
fyrir þennan hóp ef fagaðilar innan kerfisins sýndu
skilning og stuðning.
ÚTSETTIR FORELDRAR OG GEÐHEILSA
Í samræmi við fyrri niðurstöður benda núverandi
gögn til þess að útilokun frá barni hafi í för með
sér sálrænt áfall fyrir útsetta foreldrið (Baker
og Fine, 2014; Finzi-Dottan o.fl., 2012). Þessar
niðurstöður eru í samræmi við fyrri rannsóknir
og undirstrika enn frekar að útsettir foreldrar
finna fyrir gremju, streitu og úrræðaleysi (Baker
og Andre, 2008; Baker og Darnall, 2006; Baker
og Fine, 2014; Schwartz, 2015; Vassiliou og
Cartwright, 2001). Margir þátttakendur lýstu því
hvernig missirinn af sambandinu við barnið olli
þeim sorg og sumir ýjuðu að því að hafa verið
í sjálfsvígshugleiðingum. Þetta er í samræmi
við fyrri niðurstöður sem benda til almennrar
upplifunar af missi og vanmætti (Vassiliou og
Cartwright, 2001), aukinnar hættu á sjálfsvígum
meðal útsettra foreldra (Kruk, 2013) og að útsettir
foreldrar upplifi „langvarandi sálrænt tjón og
sviptingu á foreldrahlutverkinu“ (Finzi-Dottan o.fl.,
2012, bls. 322). Ljóst er að foreldraútilokun veldur
talsverðum andlegum þjáningum, sem lögfræðingar
og geðheilbrigðisstarfsfólk þurfa að viðurkenna og
vinna að því að draga úr.
Fræðin, gefa til kynna að útilokun hafi bæði
skammtíma- og langtímaafleiðingar á andlega líðan
útsettra barna (Ben-Ami og Baker, 2012; Godbout og
Parent, 2012, Johnston o.fl., 2005). Með þessari rannsókn
er það ljóst að útsettir foreldrar hafa oft þungar áhyggjur
af sálfélagslegum kvillum sem barnið þeirra þjáist
af eða gæti þjáðst af vegna foreldraútilokunarinnar.
Helstu áhyggjuefni sneru bæði að innhverfum
vandamálum, eins og lyndisröskun, og úthverfum,
eins og vítaverðri hegðun og vímuefnanotkun. Þessi
umhyggja fyrir andlegri velferð barnsins gæti verið
það sem skilur foreldraútilokun frá fráhvarfi, þar sem
útsettir foreldrar hafa áhyggjur af barninu sínu en
ofbeldisfullir og hirðulausir foreldrar kunna að vera
áhugalausari.
Margir útsettir foreldrar reyna að átta sig á andlegu
ástandi útilokunarforeldrisins á sama tíma og
þeir kljást við foreldraútilokun. Það er ekki nýtt að
niðurstöður sýni að útsettir foreldrar reki útilokandi
hegðun til tilfinninga útilokunarforeldrisins, þá
sérstaklega reiði, hefnigirni, haturs, eða einhvers
konar blöndu af öllu þessu (Baker og Fine, 2014;
Vassiliou og Cartwright, 2001). Í samræmi við það sem
fyrir er að finna í fræðunum litu svarendur okkar á
foreldraútilokun og útilokandi hegðun sem afsprengi
óleystra vanda tengdum fjölskylduaðstæðum í
æsku, persónuleikaraskana, hegðunarvanda vegna
óuppgerðrar sorgar eða tilfinningalegs skaða tengdum
sjálfhverfu (Baker, 2005; 2006; Ellis og Boyan, 2010;
Kopetski, 1998; Lund, 1995; Rand, 1997).
17
GLEYMDA FORELDRIÐ: FORELDRAÚTILOKUN FRÁ SJÓNARHÓLI ÚTSETTA FORELDRISINS CLARE POUSTIE O.FL.