Leyfi til að elska - mar. 2023, Blaðsíða 18

ÚTSETTIR FORELDRAR OG
HEIMILISOFBELDI
Nokkrir þátttakendur lýstu fyrri atvikum
þar sem þeir urðu fyrir ofbeldi af hendi
útilokunarforeldrisins, sem síðan leiddi til
sambandsslita og að lokum til foreldraútilokunar.
Þessar lýsingar eru í samræmi við frásagnir sem
fram koma hjá Baker og Fine (2014). Kelly og
Johnston (2008) lýstu ofbeldi í nánu sambandi
sem hegðunarmynstri í sambandi sem notað er
til að öðlast og viðhalda stjórn yfir maka. Þær
lýstu „óttastjórnunarofbeldi“ sem hegðun þar
sem gerandinn beitir kúgun, tilfinningalegri
stjórnun, einangrun, dregur úr eða þrætir fyrir
hegðun sína og beitir börnunum í stjórnsemi
sinni. Líta má á útilokandi hegðun sem ofbeldi
í formi óttastjórnunar gagnvart fyrrum maka.
Í foreldraútilokun er stjórn og valdi yfir fyrrum
maka viðhaldið með því að stýra samskiptunum
sem útsetta foreldrið hefur við barnið. Þetta
gæti flokkast sem framlenging á heimilisofbeldi
að loknum skilnaði, þar sem ofbeldisfullur
fyrrverandi maki heldur áfram að beita fyrrum
maka og börnin sín ofbeldi.
Útsettir foreldrar í þessari rannsókn lýstu útilokandi
hegðun sem tegund af „ekki-líkamlegu“ ofbeldi gegn
börnum sem kerfið metur ranglega eða hunsar. Hér
er því haldið fram að sú hegðun eða þær aðferðir
sem útilokunarforeldar beita, sem og afleiðingarnar
af þeim, eigi að flokkast sem ofbeldi gegn börnum.
Í Ástralíu er tilfinningalega ill meðferð (einnig
þekkt sem „tilfinningalegt ofbeldi“ eða „sálrænt
ofbeldi“) skilgreind sem „óviðeigandi munnlegur
eða táknrænn verknaður foreldris í garð barns“ eða
„hvers konar viljandi hegðun af hálfu foreldris sem
ekki er almennt samþykkt sem eðlilegt atferli og er
verulega líkleg til að valda barni líkamlegum eða
andlegum skaða“ (What Is Child Abuse and Neglect?,
e.d.). Nánar tiltekið mætti líta á útilokandi hegðun
sem hvaða samsetningu sem er af eftirfarandi
tegundum tilfinningalega illrar meðferðar eins og
þær eru tilgreindar af Australian Institute of Family
Studies (What Is Child Abuse and Neglect?, e.d.):
Spilling : Foreldrið spillir barninu félagslega, hvetur
það til andfélagslegrar hegðunar og óhlýðni (sbr.
„Hvatt til óhlýðni og bandalags“).
Einangrun : Foreldrið kemur í veg fyrir félagsleg
samskipti barnsins og kemur í veg fyrir að barnið
myndi félagsleg tengsl (sbr. „Truflar samverustundir
útsetta foreldrisins og útsetta barnsins“ og „Afmáir
útsetta foreldrinu úr lífi barnsins“).
Skelfing : Foreldrið býr til andrúmsloft sem
einkennist af ótta sem sannfærir barnið
um að heimurinn sé fjandsamlegur og
óútreiknanlegur (sbr. „Tilfinningaleg stjórnun“ og
„Ófrægingarherferð gagnvart útsetta foreldrinu“).
ÚTSETTIR FORELDRAR OG SPJÖRUN
Á jákvæðari nótum, þá leiddi þessi rannsókn í ljós
skýrar vísbendingar um spjörun og seiglu meðal
útsettra foreldra. Margir útsettir foreldrar taka á
það ráð að lesa sér til í þeim tilgangi að hámarka
eigin skilning og spjörun, að fræða aðra til að
auka stuðning við alla þá sem foreldraútilokun
snertir, að leita eftir og nýta stuðning fjölskyldu
og vina, og almennt nálgast aðstæðurnar með
seiglu og af æðruleysi (Clarkson og Clarkson, 2008;
Rand, 2010). Þessar niðurstöður eru í samræmi
við tillögur Baker og Fine (2014) varðandi spjörun
gagnvart foreldraútilokun.
Þessi niðurstaða hefur jákvæð áhrif á
meðferðarleiðir þar sem unnið er með
foreldraútilokun. Í þeim niðurdrepandi og
kvíðavaldandi aðstæðum sem myndast við lagalega
eða meðferðarlega íhlutun vegna foreldraútilokunar
getur seigla virkað sem verndandi þáttur
fyrir útsetta foreldra. Þetta viðhorf og hegðun
spjörunar gefur einnig til kynna að sumir (ef ekki
flestir) útsettir foreldrar séu afar áhugasamir
skjólstæðingar, reiðubúnir til að gera nauðsynlegar
breytingar, og tilbúnir í að takast á við hindranir
af sálrænum eða öðrum toga svo þeir geti sinnt
foreldrahlutverkinu eins vel og hægt er. Líklegt er
að þátttaka í sérhæfðri fjölskyldumeðferð vegna
18
GLEYMDA FORELDRIÐ: FORELDRAÚTILOKUN FRÁ SJÓNARHÓLI ÚTSETTA FORELDRISINS CLARE POUSTIE O.FL.