Læknablaðið : fylgirit - 26.04.2016, Qupperneq 10

V Í S I N D I Á V O R D Ö G U M
F Y L G I R I T 8 8
10 LÆKNAblaðið 2016/102 FYLGIRIT 88
10 Fæðuval og næring kvenna á meðgöngu með tilliti til
líkamsþyngdar
Ingibjörg Gunnarsdóttir1, 2, Ellen Alma Tryggvadóttir1, 2, Bryndís Eva Birgisdóttir1, 2,
Þórhallur Ingi Halldórsson1, 2, Helga Medek3, Reynir Tómas Geirsson3, 4
1Rannsóknastofu í næringarfræði við Landspítala og Háskóla Íslands, 2matvæla- og
næringarfræðideild Háskóla Íslands, 3kvennadeild Landspítala, 4læknadeild Háskóla Íslands
ingigun@landspitali.is
Inngangur: Áhættumat vegna van- eða ofneyslu næringarefna sem gætu
haft áhrif á fósturþroska hefur aldrei verið gert meðal barnshafandi
kvenna á Íslandi. Markmið rannsóknarinnar var að rannsaka næringar-
gildi fæðu hjá barnshafandi konum á höfuðborgarsvæðinu og að kanna
hvort mataræði kvenna í kjörþyngd fyrir þungun væri frábrugðið því
sem er hjá konum sem voru yfir kjörþyngd.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru konur á aldrinum 18-40 ára
(n=183), sem höfðu búsetu á höfuðborgarsvæðinu. Mataræði var kannað
með fjögurra daga vigtaðri skráningu í 19.-24. viku meðgöngu (n=98 með
líkamsþyngdarstuðull (LÞS) <25 kg/m2); n=46 með LÞS 25-29,9 kg/m2 og
n=39 með LÞS ≥30 kg/m2).
Niðurstöður: Gæðum fitu og kolvetna í fæði var verulega ábótavant hjá
fjórðungi þátttakenda. Einungis 35% þeirra neyttu ≥200 mg/dag af fitu-
sýrunni DHA (docosahexaenoic sýru, C22:6, n-3) með tilvísan í norrænar
ráðleggingar fyrir barnshafandi konur. Um fjórðungur gæti átt á hættu
að fullnægja ekki þörf fyrir joð og D-vítamín (neysla lægri en áætluð
meðalþörf). Ofneysla vítamína og steinefna (úr fæði og bætiefnum) sást
ekki. Miðgildi neyslu af mjólk og mjólkurvörum (346 g/dag miðað við
258 g/dag, p<0,05), gos- og svaladrykkjum (200 g/dag miðað við 122 g/
dag, p<0,05) og kartöfluflögum og poppi (13 g/dag miðað við 0 g/dag,
p<0,05) var hærra meðal kvenna með LÞS ≥30 kg/m2 fyrir þungun heldur
en kvenna sem voru í kjörþyngd fyrir þungun.
Ályktun: Hluti barnshafandi kvenna fullnægir að öllum líkindum ekki
þörf fyrir næringarefni á borð við DHA, joð og D-vítamín, sem öll gegna
lykilhlutverki við fósturþroska. Huga þarf betur að fæðuvali kvenna
fyrir og á meðgöngu.
11 Áhrif minnkaðra fjárframlaga til spítala á greiningu, meðferð og
útkomu blóðsýkinga, 2007-2012
Jón M. Jóhannesson1,2, Ásgeir Haraldsson1,3, Helga H. Bjarnadóttir4, María
Heimisdóttir4, Magnús Gottfreðsson1,5,6, Karl G. Kristinsson1,2
Læknadeild Háskóla Íslands1, sýklafræðideild2, Barnaspítala Hringsins3, fjármálasviði4,
smitsjúkdómadeild5, vísindanefnd Landspítala6
Inngangur: Blóðræktanir eru mikilvægar í greiningu blóðsýkinga en þar
þarf sýklalyfjameðferð að hefjast sem fyrst. Fjárhagskreppa skall á með
miklum þunga á Íslandi árið 2008 og minnkuð fjárframlög til Landspítala
leiddu til 27% fækkunar blóðræktana á spítalanum. Tilgangur þessarar
rannsóknar var að athuga áhrif þessarar fækkunar á greiningu, meðferð
og útkomu blóðsýkinga.
Efni og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á öllum blóðræktunum
sem voru framkvæmdar á sýklafræðideild Landspítala á tímabilinu
01.01.2007 – 31.12.2012. Rafræn sjúklingagögn voru skoðuð með tilliti til
legutíma, ICD-greininga, notkun sýklalyfja og afdrifa.
Niðurstöður: Á tímabilinu voru 53.229 blóðræktanarkolbur notaðar,
þar sem ræktað var blóð frá 16.371 sjúklingi. Marktæk fækkun varð á
milli tímabilanna 2007-2009 og 2010-2012 í bæði neikvæðum (26.236
niður í 20.225, p<0,001) og jákvæðum blóðræktunum (2569 niður í
2060, p<0,001). Marktæk fækkun varð á milli sömu tímabila í jákvæð-
um blóðræktunum á stærstu sviðum spítalans (bráðasviði, lyflækn-
ingasviði, skurðlækningasviði og á Barnaspítala Hringsins (p<0,01).
Samhliða þessu var fækkun í greindum blóðsýkingum á sömu sviðum.
S. pneumoniae blóðsýkingum sem greindust á Barnaspítala Hringsins
fækkaði úr 13 í 0 milli 2008 og 2012 (p<0,001). Marktæk fækkun á fjölda
blóðsýkinga vegna Gram-neikvæðra stafa (nema E. coli, K. pneumoniae
og P. aeruginosa) milli tímabilanna 2007-2009 og 2010-2012 (218 niður í
151, p<0,001). Dánartíðni af öllum orsökum sem hlutfall af legudögum
jókst milli sömu tímabila (3,81 niður í 4,12 andlát/1000 spítaladagar,
p<0,05). Notkun breiðvirkra sýklalyfja jókst á rannsóknartímabilinu.
Ályktun: Minni notkun á blóðræktunum tengist samsvarandi fækkun
í fjölda greindra blóðsýkinga. Á sama tíma var aukning í notkun breið-
virkra sýklalyfja. ICD-10 greiningar og heildardánartíðni eru ekki nægj-
anlega næmar breytur til að unnt sé að meta hvaða áhrif þessi fækkun
hafði á útkomu.
12 Addenbrooke-prófið fyrir iPad (ACE-III mobile): Íslensk þýðing,
staðfæring, normasöfnun og réttmætisathugun
María K. Jónsdóttir1,2, Brynhildur Jónsdóttir2, Una Sólveig Jóakimsdóttir1
1Sálfræðisviði Háskólans í Reykjavík, 2Landspítala – Minnismóttöku Landakoti
(sálfræðiþjónusta)
marijon@landspitali.is
Inngangur: Addenbrooke Cognitive Examination (ACE) er hugrænt
skimunarpróf sem hefur verið mikið rannsakað og þýtt á mörg tungu-
mál. Það nær yfir fimm hugræn svið: athygli/áttun, minni, mál, sjón-
úrvinnslu og stýringu og hefur fylgni þeirra við taugasálfræðileg próf
verið staðfest. Nýjasta útgáfa ACE er fyrir spjaldtölvu og hefur fengist
leyfi til að þýða hana á íslensku (t-ACE, þ.e. tölvu-ACE). Áður en hægt
er að taka prófið í tilraunanotkun hérlendis verður að safna viðmiðum
og gera réttmætisathugun. Fyrstu niðurstöður normasöfnunar verða
kynntar hér.
Efniviður og aðferðir: Þýðingu og staðfæringu á t-ACE er lokið.
Normasöfnun er komin vel á veg og hafa verið prófaðir 72 heilbrigðir
einstaklingar, 65 ára og eldri. Lokahluti verkefnisins felst í réttmætis-
athugun með samanburði við taugasálfræðileg próf og samanburði
á greiningarhæfni t-ACE og MMSE. Í þeim hluta verða þátttakendur
fengnir af minnismóttökunni á Landakoti.
Niðurstöður: Meðalaldur þátttakenda var 73,5 ár (spönn 65 – 86, sf = 5,3).
Menntunarstig var fremur hátt miðað við almennt þýði (47,1 % með há-
skólapróf; 28,6 % með stúdentspróf eða iðnmenntun og 24,3% með minni
menntun). Meðalskor úr t-ACE var 93,0 (sf = 5,3). Ekki var marktækt
samband milli aldurs og frammistöðu en sterk fylgni á milli menntunar
og heildarstiga á t-ACE (r = 0,55). Háskólamenntaðir fengu að meðaltali
95,9 stig (sf = 3,5) en þeir minnst menntuðu 90,3 (sf = 4,9).
Ályktun: Sú normasöfnun sem lokið er hérlendis sýnir sambærilegar
niðurstöður í heilbrigðu úrtaki og rannsóknir á ACE í Norður- og Vestur-
Evrópu. Normasöfnun mun halda áfram og réttmætisathugun hefst í
sumar. Þess er vænst að t-ACE nýtist í heilsugæslunni og vítt og breitt í
öldrunarþjónustu.
13 GATA2 stökkbreyting á Íslandi
Monika Freysteinsdóttir1, Sigrún Reykdal1, Ólafur Baldursson1, Brynjar Viðarsson1,
Björn Rúnar Lúðvíksson1, Þórunn Rafnar2, Magnús Gottfreðsson3
1Landspítala, 2Íslenskri erfðagreiningu, 3læknadeild Háskóla Íslands
monikafr@landspitali.is
Inngangur: GATA2 er umritunarþáttur, tjáður af stofnfrumum í bein-
merg. Nýlega hafa stökkbreytingar í GATA2 geni við verið tengdar við