Læknablaðið : fylgirit - 26.04.2016, Blaðsíða 13

V Í S I N D I Á V O R D Ö G U M
F Y L G I R I T 8 8
LÆKNAblaðið 2016/102 FYLGIRIT 88 13
19 Samanburður á þremur kvörðum til að meta styrk verkja.
Hvenær telja sjúklingar sig þurfa meðferð og hver kvarðanna
hugnast þeim best?
Sigríður Zoëga1,2, Auður S. Gylfadóttir1,2, Sigríður Gunnarsdóttir1,2, Gísli Vigfússon1,
J. Sóley Halldórsdóttir2, Bryndís Oddsdóttir2, Guðrún D. Guðmannsdóttir1, Herdís
Sveinsdóttir1,2
szoega@landspitali.is
Inngangur: Mat á verkjum er forsenda viðeigandi verkjameðferðar og
mælt er með notkun kvarða við mat á styrk verkja. Tilgangur rann-
sóknarinnar var að bera saman þrjá verkjakvarða, láréttan og lóðréttan
tölukvarða og orðakvarða hjá fjórum sjúklingahópum.
Efniviður og aðferðir: Þetta var lýsandi rannsókn. Úrtakið samanstóð
af gigtarsjúklingum, sjúklingum 75 ára og eldri, sjúklingum á fyrsta
degi eftir aðgerð og krabbameinssjúklingum (N=280). Þátttakendum
var sýndur einn kvarði í einu í handahófskenndri röð. Þeir svöruðu svo
spurningum um styrk verkja, hvar á kvörðunum þeir töldu sig þurfa á
meðferð að halda og hvern kvarðanna þeir vildu nota. Tölukvarðarnir
voru á bilinu 0-10 en orðakvarðinn var kóðaður sem engir (1), litlir (2),
miðlungs (3), miklir (4) og gríðarlegir verkir (5). Lýsandi- og ályktunar-
tölfræði var notuð við gagnaúrvinnslu. Marktæknimörk voru sett við
0,05.
Niðurstöður: Gögn voru greind frá 275 þátttakendum. Meðalaldur var
64,7 ár (sf=18, spönn 18-95), 49% voru karlar. Sterk fylgni var á milli
kvarðanna þriggja í öllum hópnunum, p<0,001. Meðalstyrkur verkja
þegar þátttakendur töldu ekki þörf á meðferð var 2,8 og 2,6 á tölu-
kvörðunum og 2,0 (litlir verkir) á orðakvarðanum. Þátttakendur töldu
þörf á meðferð þegar styrkur verkja var að meðaltali 4,3 á tölukvörðun-
um og 2,8 (miðlungs) á orðakvarðanum. Meðalstyrkur verkja þegar þátt-
takendur töldu þörf á tafarlausri meðferð var 7,9 á tölukvörðunum og
4,3 (miklir verkir) á orðakvarðanum. Yfir helmingi þátttakenda í öllum
hópunum fjórum hugnaðist orðakvarðinn best.
Ályktun: Sterk fylgni reyndist milli kvarðanna þriggja hjá öllum hóp-
unum sem bendir til þess að hægt sé að nota hvern þeirra við mat á
styrk verkja. Mat á þörf fyrir meðferð var í samræmi við rannsóknir á því
hvað teljast litlir, meðalsterkir eða miklir verkir. Sjúklingum hugnaðist
orðakvarðinn best.
20 Ónæmisglæðirinn LT-K63 eykur virkjun og lifun B-frumna í
músaungum með því að auka tjáningu BAFFR og BCMA
Stefanía P. Bjarnarson1,2, Auður Anna Aradóttir Pind1,2, Giuseppe Del Giudice3,
Ingileif Jónsdóttir1,2,4.
1Ónæmisfræðideild Landspítala, 2læknadeild Háskóla Íslands, 3GSK Vaccines, Siena, Ítalíu,
4Íslenskri erfðagreiningu
stefbja@landspitali.is
Inngangur: Ónæmiskerfi ungviðis er vanþroskað sem veldur auknu
næmi fyrir sýkingum og lélegri svörun við bólusetningum. Mótefnasvör
eru dauf og lækka hratt sem stafar af takmarkaðri virkjun og lifun B
frumna. Markmið rannsóknarinnar var að kanna áhrif ónæmisglæðisins
LT-K63 á lykilviðtaka fyrir virkjun og lifun B-frumna í nýburamús-
um eftir bólusetningu með próteintengdu fjölsykrubóluefni gegn
pneumókókkum (PPS1-TT).
Aðferðir: Nýburamýs voru bólusettar með PPS1-TT eingöngu eða
ásamt LT-K63. Eftir 4, 8, 14 og 21 daga var tjáning BAFFR á B frumu-
hópum í milta metin í flæðifrumusjá; nýmynduðum (NF;B220+CD23-
CD21-), marginal zone (MZ;B220+CD23lowCD21high) og follicular
(FO;B220+CD23highCD21int) B-frumum, og tjáning BCMA á mótefnaseyt-
andi blöstum (B220+CD138+) og plasmafrumum (B220negCD138+).
Niðurstöður: Tjáning á virkjunar-/lifunarviðtakanum BAFFR á NF, FO
og MZ B frumum var aukin á 8. degi eftir bólusetningu nýburamúsa
sem fengu LT-K63 með bóluefninu miðað við mýs sem fengu einungis
PPS1-TT. Tíðni mótefnaseytandi blasta og frumna var aukin og fleiri
tjáðu lifunarviðtakann BCMA 4, 8 og 14 dögum eftir bólusetningu með
PPS1-TT+LT-K63 miðað við PPS1-TT eingöngu.
Ályktun: Rannsóknin sýnir að ónæmisglæðirinn LT-K63 stuðlar að auk-
inni virkjun, sérhæfingu og lifun B frumna með því að auka tjáningu á
BAFFR á B-frumum og BCMA á mótefnaseytandi B frumum.

21 Áhrif ósérhæfða ónæmiskerfisins á sérhæfingu og virkni
afleiddra CD8+ T-stýrifrumna
Una Bjarnadóttir1, Inga Skaftadóttir1, Björn Rúnar Lúðvíksson1, 2
1Ónæmisfræðideild Landspítala, 2læknadeild Háskóla Íslands
unab@lsh.is
Inngangur: Bælivirkni CD8+ T-stýrifrumna (Tst) spilar stórt hlutverk í
að koma í veg fyrir ýmsa sjálfsofnæmissjúkdóma og má hugsanlega nýta
sem meðferðarúrræði. Mjög takmarkaðar upplýsingar eru til um starf-
semi þeirra og virkni og frekari rannsókna er þörf. Í rannsóknum okkar
er aðaláherslan á hlutverk bólgumyndandi boðefna á virkni og sérhæf-
ingu CD8+ Tst sem og boðefnamunstur þeirra í bæði sérhæfingarfasa
sem og bælivirknifasa.
Efniviður og aðferðir: Óþroskaðar og óreyndar CD8+CD25-CD45RA+
T-frumur voru einangraðar úr heilbrigðum blóðgjöfum og ræktaðar í Tst
hvetjandi aðstæðum með og án IL-1β, TNFα. Boðefnaseytun var skoðuð
með luminex.
Niðurstöður: Virkar CD8+ aTst voru afleiddar með TGF-β1 og IL-2 sem
höfðu samlegðaráhrif á sérhæfingu þeirra (P<0.0001). Niðurstöður okkar
sýna að IL-1β og TNFα hafa ekki áhrif á sérhæfingu þeirra en boðefnin
minnka marktækt bælivirkni CD8+ aTst (P<0.05). Þegar boðefnaseyt-
unin var borin saman á milli CD8+ aTst í sérhæfingarfasa og virknifasa
var marktækur munur á seytun IL-1β, IL-6, IL-9, IL-10 og IL-17. IL-17
örvandi boðefnin IL-6 og IL-1β var seytt í miðlungs og háum styrk og
seytun IL-6 var IL-1β háð (P<0.05/0.01/0.001). Th17 tengd boðefni (IL-
17, IL-23 og IL-27) var hins vegar seytt í mjög litlu magni (100> pg/mL).
Einnig var IL-9 seytt í mjög miklu magni í báðum fösum og marktækt
meira magni í virkifasanum í viðurvist TNFα og IL-1β.
Ályktun: Boðefnaseytun CD8+ aTst hefur ekki verið skoðuð af þessari
nákvæmni fyrr og sýna niðurstöður okkar að IL-1β, IL-6 og IL-9 eru
lykilþættir í sérhæfingu og virkni þeirra. CD8+ aTst virðast stjórna afar
flóknu boðefnamynstri til að viðhalda jafnvægi og stöðugum ónæm-
isviðbrögðum. Aukinn skilningur á þessu flókna boðefnamunstri má
hugsanlega nýta við þróun meðferðarúrræða gegn sjálfsofnæmissjúk-
dómum.
22 Æðaþelsstarfsemi metin með EndoPAT-tækni er ekki tengd
niðurstöðu áhættureiknis Hjartaverndar
Ylfa Rún Sigurðardóttir 1, Bylgja Rún Stefánsdóttir2, Thor Aspelund1,2, Guðmundur
Þorgeirsson1,2,3, Linda Björk Kristinsdóttir1, Vilmundur Guðnason1,2, Karl
Andersen1,2,3
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Hjartavernd, 3hjartadeild Landspítala
yrs2@hi.is
Inngangur: Meirihluti hjartaáfalla tilheyrir hópi sem ekki reiknast í
hááhættu samkvæmt áhættureikni Hjartaverndar og leita þarf leiða til
að bæta áhættumat og áhættulíkan. EndoPAT er tækni til mælinga á