Læknablaðið : fylgirit - 26.04.2016, Blaðsíða 17

V Í S I N D I Á V O R D Ö G U M
F Y L G I R I T 8 8
LÆKNAblaðið 2016/102 FYLGIRIT 88 17
31 Horfur sjúklinga sem gangast undir skurðaðgerð vegna
lungnakrabbameins hafa batnað á Íslandi
Hannes Halldórsson1, Ástríður Pétursdóttir1, Björn Már Friðriksson1, Guðrún Nína
Óskarsdóttir2, Steinn Jónsson1,3, Magnús Karl Magnússon1, Tómas Guðbjartsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2hjarta- og lungnaskurðdeild, 3lungnadeild Landspítala
hannes29@gmail.com
Inngangur: Markmið þessarar rannsóknar var að skoða árangur skurðað-
gerða við lungnakrabbameini hjá heilli þjóð á 24 ára tímabili með sérstaka
áherslu á lifun.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á sjúklingum sem gengust
undir aðgerð á lungnakrabbameini á Íslandi 1991-2014. Lífshorfur voru
reiknaðar með aðferð Kaplan-Meier og fjölbreytugreining Cox var notuð
til að ákvarða forspárþætti lifunar og hvort lifun hefði breyst á fjögurra
ára tímabilum. Útreikningar á lifun miðuðust við 31. desember 2014 og
var meðaleftirfylgni 31 mánuður.
Niðurstöður: Alls voru gerðar 693 aðgerðir á 655 einstaklingum; 523 blað-
nám (76%), 84 lungnabrottnám (12%) og 86 fleyg- eða geiraskurðir (12%).
Kirtilfrumukrabbamein (59%) og flöguþekjukrabbamein (28%) voru
algengustu vefjagerðirnar. Hlutfall sjúklinga á stigi I og II jókst úr 74%
í 87% frá fyrsta til síðasta tímabils (p=0,01) en hlutfall tilviljanagreininga
(33%) hélst óbreytt (p=0,80). Eins árs lifun jókst úr 69% 1991-1994 í 92%
2011-2014 og þriggja ára lifun úr 44% 1991-1994 í 73% 2011-2014 (p<0.001).
Sjálfstæðir forspárþættir verri lifunar voru hærra stig (ÁH=1,39), aldur
(ÁH=1,03) og saga um kransæðasjúkdóm (ÁH=1,25). Aðgerð á síðari
hluta tímabilsins (2003-2014) hafði betri horfur og var ávinningurinn
mestur á tímabilinu 2011-2014 (ÁH=0,48, 95%-ÕB: 0,30-0,76; p=0,0016),
jafnvel þótt leiðrétt væri fyrir þáttum eins og stigun og hækkandi aldri.
Ályktanir: Horfur sjúklinga sem gangast undir skurðaðgerð vegna
lungnakrabbameins hér á landi hafa batnað á síðustu árum. Þessi þróun
er ekki vegna hærra hlutfalls sjúklinga með staðbundinn sjúkdóm, heldur
er líklegra að bætt stigun fyrir aðgerð (miðmætisspeglun, berkjuómspegl-
un, jáeindaskanni) og viðbótarmeðferð með krabbameinslyfjum skýri
bættar horfur.
32 Nýgengi krabbalíkisæxla í lungum hefur aukist þrefalt á síðustu
áratugum
Ástríður Pétursdóttir1, Björn Már Friðriksson1, Jóhanna M. Sigurðardóttir2, Helgi J.
Ísaksson3, Steinn Jónsson4, Tómas Guðbjartsson5
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2skurðdeild Västerås-sjúkrahússins, Västerås, Svíþjóð,
3rannsóknarstofu Landspítala í meinafræði, 4lungnadeild,5hjarta- og lungnaskurðdeild
Landspítala
astridurp@gmail.com
Inngangur: Krabbalíkisæxli (carcinoids) í lungum eru sjaldgæf tegund
æxla sem oftast eru bundin við lungu en geta meinvarpast. Markmið
þessarar rannsóknar var að kanna nýgengi og árangur meðferðar þessara
æxla í vel skilgreindu þýði á 60 ára tímabili.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á öllum krabbalíkisæxlum
í lungum á Íslandi 1955-2015. Vefjasýni voru endurskoðuð og æxlin
stiguð skv. 7. útgáfu TNM-stigakerfisins. Lífshorfur voru reiknaðar með
aðferð Kaplan-Meier og var meðaleftirfylgd 15,3 ár.
Niðurstöður: 96 sjúklingar (meðalaldur 54 ár, bil:16-86) greindust
á tímabilinu, þar af 65 konur. Árlegt aldursstaðlað nýgengi jókst úr
0,18/100.000 tímabilið 1955-1964 í 0,75 2005-2015. Þriðjungur sjúklinga
greindist án einkenna síðari þrjá áratugina en 17% þá fyrri (p<0,01).
Hinir höfðu flestir hósta eða brjóstverki og þrír krabbalíkisheilkenni.
Meðalstærð æxlanna var 2,6 cm (bil:0,4-7,0) og 74 (84%) sjúklingar höfðu
dæmigerða (typical) vefjagerð en 14 (16%) ódæmigerða. Átta sjúklingar
fóru ekki í aðgerð og voru fjórir með útbreiddan sjúkdóm (stig IV), þar
af tveir með dæmigerða vefjagerð. Hinir 80 sjúklingarnir gengust undir
skurðaðgerð, oftast blaðnám(81%), lést enginn þeirra innan 30 daga frá
aðgerð. Af skurðsjúklingum greindust 52 (65%) á stigi IA, 15 (19%) á stigi
IB, 9 (11%) á stigi IIA. Þrír (4%) höfðu meinvörp í miðmætiseitlum (stig
IIIA), allir með dæmigerða vefjagerð. Við eftirlit höfðu 5 sjúklingar (6%)
látist úr sjúkdómnum. Fimm ára lífshorfur alls hópsins voru 87% og 92%
fyrir sjúklinga með dæmigerða vefjagerð.
Ályktanir: Nýgengi krabbalíkisæxla í lungum hefur aukist rúmlega
þrefalt á Íslandi síðustu 6 áratugina, aðallega vegna aukningar í tilviljana-
greiningum. Sjúklingar með dæmigerða vefjagerð geta greinst með
útbreiddan sjúkdóm en langflestir hafa sjúkdóm bundinn við lungað og
lífshorfur þeirra eru mjög góðar.
33 Dánartíðni eftir alvarlega æðaáverka á Íslandi 2000-2011 - fyrstu
niðurstöður
Bergrós K. Jóhannesdóttir1, Tómas Guðbjartsson1,2, Brynjólfur Mogensen1,3
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2hjarta- og lungnaskurðdeild, 3bráðasviði Landspítala
bergroskj@gmail.com
Inngangur: Áverkar eftir slys og ofbeldi eru algeng dánarorsök, ekki síst
eftir áverka á stóræðar. Markmið rannsóknarinnar var að skoða í fyrsta
skipti hjá heilli þjóð einstaklinga sem komust lifandi á sjúkrahús og þá
sem létust vegna æðaáverka fyrir komu.
Efniviður og aðferðir: Allir sjúklingar með alvarlega stóræðaáverka
á Íslandi 2000-2011. Leitað var í rafrænum gagnagrunnum stærri
sjúkrahúsa og farið yfir krufningaskýrslur. Skráð var tegund áverka,
meðferð, legutími, magn blóðhlutagjafa, afdrif og reiknað ISS-áverkaskor.
Bornir voru saman einstaklingar sem náðu lifandi á sjúkrahús og þeir
sem létust áður.
Niðurstöður: Alls hlutu 100 einstaklingar 154 æðaáverka; í 79 tilfellum
eftir slys, 14 voru sjálfskaðar og 7 morðtilraunir/morð. Alls létust 64 fyrir
innlögn en 36 náðu lifandi á sjúkrahús. Ekki var munur á meðalaldri
(43 ár) eða hlutfalli karla (82%) í hópunum tveimur. Sljóir áverkar voru
algengari hjá þeim sem létust fyrir innlögn (89% sbr. 72%, p=0,032).
Æðaáverkar í brjóstholi voru 2/3 af áverkum þeirra sem létust en tæplega
1/3 áverka þeirra sem náðu lifandi á sjúkrahús. Meðallegutími var 28
dagar, en 37 sbr. 5 dagar hjá sjúklingum með sljóa og ífarandi áverka
(p=0,004). ISS-áverkaskor síðarnefndu sjúklinganna var einnig hærra (34
sbr. 15, p=0,007). Opin aðgerð var gerð á 28 sjúklingum en 5 fengu stoðnet
í æðaþræðingu.
Ályktanir: Alvarlegustu stóræðaáverkar eru á brjóstholshluta ósæðar
og langoftast vegna sljórra áverka. Tveir af hverjum þremur sjúklingum
ná ekki lifandi á sjúkrahús. Rúmlega fimmtungur lifir ekki af meðferð á
sjúkrahúsi, sem oftast felst í opinni skurðaðgerð eða ísetningu stoðnets í
æðaþræðingu.