Læknablaðið : fylgirit - 26.04.2016, Blaðsíða 16

V Í S I N D I Á V O R D Ö G U M
F Y L G I R I T 8 8
16 LÆKNAblaðið 2016/102 FYLGIRIT 88
tveimur tímum eftir meðferðina. Prófunaráfangarnir samanstanda af
Ashworth-skölun (klínískt mat á síspennu), mat á skjálfta eða krampa-
kippum í fótum (clonus), 10-metra göngupróf ef hægt, raflífeðlisfræðileg-
um athugunum með upptöku vöðvarafrits og Wartenberg-sveifluprófi.
Áhrif meðferðarinnar á síspennu var svo metin með því að bera saman
niðurstöður úr prófunum. Niðurstöður úr prófunum þremur ákvarða
hvort áhrifin vari í tvo tíma að lokinni raförvun.
Niðurstöður: Niðurstöður úr sveifluprófinu sýndu minnkun á síspennu
hjá fjórum einstaklingum eftir meðferðina. Hjá hinum einstaklingunum
voru meðalgildin úr sveifluprófinu í fyrsta prófunar áfanganum ≥1
sem lýsir ástandi án síspennu. Engu að síður var marktækur munur á
samræmdri vöðvavirkni allra vöðvahópa á milli prófana fyrir og eftir
raförvun hjá öllum þátttakendum sem bendir til lækkunar síspennu.
Niðurstöðurnar sýndu einnig bætta hreyfigetu og betri stjórn.
Ályktun: Af niðurstöðunum getum við dregið þá ályktun að notkun
þessarar aðferðar, mænuraförvun með yfirborðsrafskautum með lágum
styrk, 50 Hz, í 30 mínútur dregur úr síspennu bæði hjá einstaklingum
með alskaða og hlutskaða á mænu. Hjá þátttakendum með hlutskaða
sýndum við fram á færnibætandi áhrif með betri viljastýrðri stjórn á
hreyfingum vegna minni síspennu.
29 Mæling úthljóðsrafhrifsmerkis: Tilraunauppsetning
Kristín Inga Gunnlaugsdóttir1,2,3, Þórður Helgason1,2
1Vísindadeild Landspítala, 2Háskólanum í Reykjavík,3 Háskólanum í Lübeck
kristin.gunnlaugsdottir@gmail.com
Inngangur: Með beinni raförvun vöðvaþráða aftaugaðra vöðva má
stöðva, snúa við rýrnun þeirra og ná upp bæði fyrra rúmmáli og að
miklu leyti styrk þeirra. Hins vegar er skortur á aðferðum til að fylgjast
með þessari meðferð og tryggja að hún nái til alls vöðvans, þ.e. allra
þráða hans. Sneiðmyndir (CT, MRI o.fl.) eru of dýrar og tímafrekar. Í
fyrirliggjandi verkefni stingum við uppá nýrri aðferð við að vakta raf-
örvunarmeðferð vöðva. Byggir hún á hljóðrafhrifum. Kenning okkar er
að fylgjast megi með raförvun aftaugaðra vöðva án íhlutunar í rauntíma.
Úthljóðsbylgja er send inn í vöðvann, og breytir hún leiðni hans stað-
bundið. Ef rafstraumur er fyrir mælist breyting á spennu sem samsvarar
hljóðrafhrifunum. Hrifin ættu að vera auðþekkjanleg, þar sem tíðni
þeirra mótast af úthljóðinu og er ólík tíðni annarra rafmerkja líkamans.
Úthljóðsbylgjur má beina í brennipunkt, með brennipunkti bylgjunnar
má fara yfir vöðva og þar með kortleggja rafstraumdreifingu í honum.
Þetta kallast úthljóðsstraumlindarmyndgerð. Meginmarkmið verkefnis-
ins er að sýna fram á að við getum mælt veikt merki úthljóðsrafhrifa með
búnaði sem við höfum hannað.
Efniviður og aðferðir: Mæliaðstaða fyrir mælingar á hljóðrafhrifum var
þróuð. Úthljóðsgjafi sendir bylgju í saltlausn, sem er ætlað að líkja eftir
innra umhverfi líkamans. Þar til gerður nemi var smíðaður sem myndar
einsleitt rafsvið og nemur spennuna sem myndast. Gert var Faraday
búr til að útiloka rafsegultruflanir. Auk þess var suðlítill magnari með
bandhleypi síu frá 25o KHz til 2 MHz og litlu suði útbúinn, því merkið er
afar veikt. Ennfremur var færslubúnaður keyptur og sérstakt gataspjald
smíðað til að gerta staðsett og hreyft straum- og mæliskaut með mikilli
nákvæmni. Mælibúnaður var prófaður og úthljóðs- og straumsvið mæld
kerfisbundið þvert á svið úthljóðsgafans. Þá voru bæði svokölluð Debye
áhrif mæld, spenna sem myndast í jónalausn þótt enginn straumur fari
um hana, og sjálft úthljóðsrafhrifsmerkið þegar jafnstraumur er settur á
straumflæðirafskautin. Mælingarnar voru síðan bornar saman við gildi
reiknuð út frá straumþéttni og viðnámsgildum lausnarinnar. Debye
áhrifin voru einnig mæld fyrir mismunandi horn milli stefnu úthljóðs-
bylgju og línu milli upptökuskauta.
Niðurstöður: Niðurstaða er að Debye hrifin mælast með útslag uppá
44.36 µV. Úthljóðsrafhrifsmerkið mældist með útslag uppá 42.3 µV við
9 mA straum á straumflæðiskautum og 32,4 með sama straumstyrk en
stefnu í hina áttina. Niðurstöðurnar samsvara reiknuðum gildum.
Ályktun: Niðurstöður mælinganna sýna að þessi mæliaðstaða uppfyllir
kröfur til að mæla Debye hrif og úthljóðsrafhrif með nægjanlegri ná-
kvæmni til að gera tilraunir með úthljóðsrafhrif í ísótónískri saltlausn og
þar með er von til að sömu stærðir megi mæla í stórum vöðvum líkam-
ans, sérstaklega lærvöðvum.
30 Stigun lungnakrabbameins með miðmætisspeglun á Íslandi
2003-2012
Jónína Ingólfsdóttir1, Þóra Sif Ólafsdóttir1, Hrönn Harðardóttir2,3, Steinn Jónsson2,3,
Tómas Guðbjartsson1,3
1Hjarta- og lungnaskurðdeild, 2lungnadeild Landspítala, 3læknadeild Háskóla Íslands
jonina.ingolfsdottir@gmail.com
Inngangur: Miðmætisspeglun er talin kjörrannsókn til að meta út-
breiðslu lungnakrabbameins í eitla efra og fremra miðmætis, enda þótt
rannóknaraðferðir eins og jáeindaskönnun og berkju-/vélindaómspeglun
hafi fækkað þessum aðgerðum undanfarin ár. Markmið rannsóknarinnar
var að kanna árangur miðmætisspeglunar á Íslandi og meta neikvætt
forspárgildi við greiningu miðmætiseitilmeinvarpa lungnakrabbameins.
Efniviður og aðferðir: Allir sjúklingar (n=125, meðalaldur 66 ár, 49% karl-
ar) með lungnakrabbamein sem ekki var af smáfrumugerð sem gengust
undir miðmætisspeglun á Landspítala 2003-2012. Farið var yfir sjúkra-
skrár, reiknað út 30 daga dánarhlutfall og farið yfir vefjasvör. Neikvætt
forspárgildi miðmætisspeglunar var reiknað hjá 66 sjúklingum sem í kjöl-
farið gengust undir brjóstholsskurðaðgerð með lækningu að markmiði.
Niðurstöður: Miðmætisspeglunum fjölgaði úr tveimur árið 2003 í 24
árið 2012 (p<0,001). Meðal aðgerðartími var 31 mínúta og 64% sjúklinga
útskrifuðust innan sólarhrings frá aðgerð. Að meðaltali voru tekin sýni úr
2,9 miðmætiseitlum (bil: 1-5). Hjá 42 sjúklingum (34%) fundust meinvörp
í að minnsta kosti einum eitli, en hjá hinum eitilvefur eða ósérhæfðar
vefjabreytingar. Í þremur tilfellum (2%) fékkst ekki vefjasýni úr eitlum.
Alls fengu 5% sjúklinga einhvern fylgikvilla í eða eftir aðgerð og voru þeir
helstu hæsi (2,4%), skurðsýking (0,8%) og lungnabólga (0,8%). Neikvætt
forspárgildi miðmætisspeglana reyndist 91,9%, en 5/66 sjúklingar reynd-
ust hafa meinvörp í miðmætiseitlum (N2-eitlastöð) við aðgerð sem ekki
höfðu greinst við miðmætisspeglun. Enginn sjúklingur lést innan 30 daga
frá aðgerð.
Ályktanir: Árangur miðmætisspeglana er mjög góður hérlendis sem
endurspeglast í lágri tíðni fylgikvilla og 0% 30 daga dánartíðni. Neikvætt
forspárgildi er í samræmi við erlendar rannsóknir.