Á vakt fyrir Ísland - jún. 2018, Blaðsíða 32

32 Á vakt fyrir Ísland
Ýmsir þættir hafa áhrif á fæðuval slökkviliðsmanna svo
sem vaktavinna og svefntruflanir. Hjarta- og æðasjúkdómar
eru ein helsta ástæða dauðsfalla slökkviliðsmanna á vakt
í Bretlandi en líkur á hjarta- og æðasjúkdómum aukast
eftir fimm ára vinnu á vöktum. Offita og ýmsir áhættuþættir fyrir
hjarta- og æðasjúkdóma hafa einnig aukist með árunum.
Þegar unnið er á næturvöktum geta matmálstímar verið
mismunandi og eykst oft löngun í ákveðin matvæli.
Minna er um hollan mat og orkuríkur matur frekar valinn
t.d. skyndibiti og sykraðir gosdrykkir. Rannsóknir sýna
hins vegar að enginn munur er á heildarorkuinntöku milli
þeirra sem vinna dag- og næturvaktir.
Er orkuþörf slökkviliðsmanna meiri?
Alla jafna er orkuþörf slökkviliðsmanna ekki frábrugðin
orkuþörf annarra. Orkuþörf er mismunandi milli einstak-
linga og getur breyst. Orkuþörfin er aukin í útkalli þegar
líkaminn þarf að erfiða en minni t.d. þegar setið er við
skrifborð.
Hvað eiga slökkviliðsmenn að borða?
Slökkviliðsmenn þurfa ekki að borða öðruvísi en aðrir.
Ýmsar rannsóknir meðal slökkviliðsmanna hafa sýnt fram
á gagnsemi Miðjarðarhafsmataræðisins með t.d. betri
hjartaheilsu og minni líkum á þyngdaraukningu.
Miðjarðarhafsmataræðið er í meginatriðum byggt á ávöxtum,
grænmeti, heil-
kornum, pasta,
baunum, fræjum
og olíu auk þess
sem áhersla er lögð
á fiskneyslu og
hóflega kjötneyslu.
Þetta er því í grunn-
inn í samræmi við
þær ráðleggingar
sem við höfum hér
á Íslandi. Ráðlegg-
ingar um mataræði
koma frá embætti
landlæknis og byggja
á vísindalegum
rannsóknum á sviði næringar sem sérfræðingar frá
Norðurlöndunum uppfæra reglulega.
Ef þú fylgir ráðleggingum um mataræði er auðveldara
fyrir líkamann að fá þau næringarefni sem hann þarf á
að halda til að stuðla að góðri heilsu. Með því að fylgja
ráðleggingum minnka líkurnar á ýmsum langvinnum
sjúkdómum auk þess að auðveldara er að viðhalda
heilsusamlegu holdarfari. Engin ástæða er til að útiloka
ákveðnar fæðutegundir og mikilvægt er að fæðuvalið sé
fjölbreytt og skammtastærðir séu hæfilegar.
Næring slökkviliðsmanna
Í hnotskurn eru ráðleggingar á mataræði eftirfarandi:
Höfundur er Áróra Rós Ingadóttir
næringarfræðingur á Landspítalanum og
doktorsnemi í næringarfræði við Háskóla Íslands.
• Takmarka neyslu á unnum matvörum sem innihalda
oft mikið af mettaðri fitu, sykri eða salti t.d. gosdrykkir,
sælgæti, kex, kökur, snakk, skyndibiti og unnar kjöt-
vörur. Vörur sem innihalda mikið af viðbættum sykri
veita oftast lítið af nauðsynlegum næringarefnum og
öðrum hollum efnum.
• Velja matvæli sem eru rík af næringarefnum frá
náttúrunnar hendi t.d. ávextir, grænmeti, ber,
hnetur, fræ, feitur- og magur fiskur, olíur og fituminni
mjólkurvörur.
• Ávextir og grænmeti minnka líkur á þyngdaraukningu,
hjarta- og æðasjúkdómum, sykursýki af tegund 2 og
ýmsum tegundum krabbameina.
• Fiskur 2-3svar í viku. Regluleg neysla á feitum fiski
getur dregið úr líkum á hjarta- og æðasjúkdómum.
Bæði feitur fiskur og magur hefur jákvæð áhrif á
heilsuna. Fiskur er góður próteingjafi og í honum eru
einnig ýmis önnur næringarefni, svo sem selen og
joð. Feitur fiskur er einnig auðugur af D-vítamíni og
löngum ómega-3 fitusýrum en þessi næringarefni eru
í fáum öðrum matvælum en sjávarfangi.
• Fita í fæðunni veitir lífsnauðsynlegar fitusýrur auk
vítamína. Æskilegt er að auka hlut mjúkrar fitu í fæði
á kostnað harðrar fitu. Þannig má draga úr hættu á
hjarta- og æðasjúkdómum. Hins vegar er ekki æski-
legt að skipta út mettaðri fitu fyrir fínunnin kolvetni,
svo sem sykur eða hvítt hveiti, þar sem það getur
haft óæskileg áhrif. Mjúka fitu er fyrst og fremst að
finna í fæðu úr jurtaríkinu og í feitum fiski.
• Til þess að stuðla að góðum D-vítamínhag yfir vetrar-
mánuðina er nauðsynlegt að taka inn D-vítamín
sérstaklega sem fæðubótarefni, annaðhvort lýsi eða
D-vítamíntöflur.
• Auka trefjar í fæði með því að velja heilkornavörur.