Hljóðabunga - 01.03.1975, Page 37

Þú telur að allt þetta stuðli að því að menn-
ing okkar farist?
— Ég get ekki séð annað, eí þið takið ekki í
taumana. Það sem mest má skamma okkar
kynslóð fyrir er bjartsýni. Af því að hún var
svo fátæk trúði hún því að með því að innleiða
almenna velmegun mundi allt leysast af sjálfu
sér. En maðurinn er svo ágjarn að hann er
aldrei ánægður. Það er erfðasyndin sem ég var
að tala um. Hann er alltaf óánægðari og óánægð-
ari eftir því sem hann hefur meira. Það er
helst að þú finnir einhvern fátækan mann sem
er ánægður. Ég verð t.d. að játa það að ég hef
einn löst, sem ég get ósköp vel viðurkennt opin-
berlega. Hann er sá, að ég hef bundið alltof
mikið hug minn við að safna gömlum bókum,
ekki peningum, mig langar ekkert til að safna
peningum. En ég finn að þetta er ekki rétt.
Ágirnd vex með hverri bók. Og bækurnar blífa
þegar ég er dauður. Börnin mín deyja, vinir
mínir deyja, konan mín deyr og ég dey auðvitað
fyrst sjálfur, en bókin blífur eftir minn dag.
Ég finn einhvern veginn í hjarta mínu, að maður
á ekki að binda hug sinn við slíka hluti, alls
ekki. Ef við hlustuðum á það, sem er sagt við
allar íslenskar jarðarfarir, að það stundlega er
dauðlegt, en hið ósýnilega er eilíft, mundum
við hugsa allt öðru vísi. Maður á ekki að elska
jarðneska hluti, ekki neitt sem mölur og ryð
geta grandað. Aftur er ágætt að elska mann-
fólkið þó að maður sjái hvað maðurinn er
vondur. Allir góðir menn hljóta að láta sér
þykja vænt um fólkið, því að við erum af
fólkinu auðvitað. Og ég skil ekki þá menn sem
fyrirlíta mannfólkið.
Er það ekki skilyrði til þess að halda nokkurn
veginn í horfinu að maður hugsi sem allra mest
um vandamálin og reyni að leysa þau?
— Já og ekki bara það, heldur líka að hafa
frelsi til þess að segja meiningu sína jaifnvel þó
að maður hafi ranga skoðun. Ég hef ekki lært
eins mikið af neinum mönnum um ævina eins
og þeim sem voru á annarri skoðun en ég. Um
tíma hafði ég það t.d. til siðs að tala á móti
kirkjunni og trúarbrögðunum, ekki vegna þess
að ég væri á móti þessu, heldur til þess að þeir,
sem voru fylgjandi kirkju og trúarbrögðum,
kæmu með einhver sláandi og góð dæmi um það
hvers vegna maður ætti að trúa og hvers vegna
kirkjan ætti að vera til. Ég fékk líka mörg góð
svör fyrir það. Ég vil ekki vera eins og Þór-
bergur Þórðarson, að skipta aldrei um skoðun.
Þegar maðurinn getur ekki skipt um skoðun
lengur þá er hann orðinn trénaður. En Þór-
bergur var heimskur maður í raun, í uppruna-
legri merkingu orðsins, dómgreindalaus maður
algjörlega — en séní fyrir þaö. Ef nægt væri
aö gera hugarfarsbreytingu í heiminum eins og
t.d. Kristur eöa Budda eoa Sókrates og aðrir
miklir lærisveinar mEmnsandans vildu gera, þá
leysist allt annað af sjalíum sér, því aö þaö er
áreiöaniegt sem Kristur sagði: „Eeitaðu fyrst
guösrikis og þá mun allt annað veitast yður”.
En þá verður maður að skilja hvað hann á við
með guðsríki, því að hann sagði: Guðsríki er
innra með yöur”. Menn gleyma þessu algjörlega
þegar menn eru að sitera í kenningar þessa
kennara.
ÞRIÐJI HEIMURINIM
Finnst þér ekki að frelsi og velmegun okkar
vesturlandabúa sé dálítið á kostnað þriðja heims-
ins?
•—- Ég hef nú dálítið aðrar skoðanir á þriðja
heiminum en margir aðrir. Það er erfitt við-
fangsefni og við ráðum ekkert við það. Við
verðum að sjá okkur borgið, en þriðji heimurinn
einnig, sennilega að einhverju leyti með hjálp
frá okkur. Ég er ekki alveg viss um að okkur
sé það fært. Við eigum ekki að hjálpa þessum
vanþróuðu þjóðum að lenda í sömu vitleysunni
og við.
Álítur þú að vestrænn heimur hafi viljað troða
hugmyndum sínum og skipulagi upp á þriðja
heiminn?
— Ekki frekar en aðrir. Þetta vilja allir gera.
Enda er okkar menning sú langmerkilegasta sem
jörðin hefur nokkurn tíma séð. Við erum einu
mennirnir sem höfum kafað aftur í fortíðina,
reynt að rýna inn í framtíðina, út í himingeim-
inn og niður í ósýnilega heiminn með smásjám
og niður á hafsbotninn. Þetta hefur engum
manni dottið í hug nema okkur. Þetta er stór-
merkilegur hlutur. Það hefur enginn hugmynd
um frelsi komið frá þessum svokallaða þriðja
heimi því að mikið af hcnum er algjörlega
ómenntaðir skrælingjar. Við erum einu menn-
irnir í heiminum sem nokkurn tíma höfum
álitið það rangt að leggja aðrar þjóðir undir
HLJÓÐABUNGA
37