Heimili og skóli - 01.04.1953, Blaðsíða 6

26
HEIMILI OG SKÓLI
ur kennari sín bezt, þegar hann hugs-
ar sem minnst um próf. Nemandinn
nýtur sín einnig bezt, þegar hann lær-
ir af öðrum hvötum en prófhræðslu.
Það skal að vísu játað, að það er
að mörgu leyti þægilegra fyrir kenn-
arann að ganga eftir einhverri snúru,
sem mörkuð er af prófkröfunum.
Það losar hann við öll heilabrot um
nýjar leiðir og nýjar aðferðir. Próflaus
skóli gerir í raun og veru miklu meiri
kröfur til kennaranna, og léleg-
ir kennarar, ef til eru, myndu ekki
njóta sín þar. En er það ekki takmark-
ið að gera skólana að lifandi stofnun-
um, með andlega vakandi úrvalsmönn-
um?
Þegar líða fer að prófi, tekur
skólastarfið á sig annan svip. Eitt-
hvert ósýnilegt vald tekur þá taum-
ana og beinir öllu starfinu að einum
depli: Prófinu. Þar skerast allar línur
skólastarfsins. Þetta vald er ekki náms-
stjórinn, ekki skólastjórinn, ekki kenn-
ararnir. Það er einhver harðstjóri verri
en við allir hinir, og hann skilur ekk-
ert nema tölur. Hárnákvæmar tölur.
Hann gerir sig ekki ánægðan með
heilar tölur. Hann reiknar í örlitlum
brotum. Pétur skal hafa þetta og Páll
þetta. Pétur skal hafa 6.1 en Páll skal
aftur fá 6.2. Svona ber að fullnægja
réttlætinu, segir hann.
Við þekkjum hann öll þennan harð-
stjóra. Hann læzt vera réttlátur, en er
það ekki. Hann skilur til dæmis ekki
lítil börn, sem eiga erfitt með að muna
torskilin fræði. Hann skilur ekki börn,
sem eiga erfiðar heimilisástæður, og
hann skilur ekki litla tornæma barn-
ið, sem situr yfir bókum sín'um allt
kvöldið, en getur samt ekki lært þær.
nann tinnur ekki til neinnar samúðax
með þeim börnum, sem verða að þola
þá niðurlægingu að vera alltaf mæld
og vegin og alltaf léttvæg fundin.
„Svona ert þú nú lélegur góði minn,“
segir hann ár eftir ár. Og hann skrif-
ar tölur sínar í dálka prófbókarinnar
og í einkunnabækurnar. Réttlætinu
skal fullnægt. Þú átt ekki meira skilið.
Þetta er vissulega ekki eins og það
á að vera. Þessar mælingar hafa ekk-
ert uppeldisgildi nema síður sé. iÞær
eru kannske vatn á myllu duglegu
barnanna, en þær draga hin niður á
margan hátt. Þær eru líka villandi sem
mest má vera. Þær segja að vísu, hvað
barnið man, en ekki hvað það er, eða
hvað það getur orðið. Þær verða líka
oft til þess að taka allt sjálfstraust frá
börnunum. Þau missa trúna á getu
sína, ekki aðeins við bóklegt nám,
heldur slær þessu vantrausti inn og
birtist við mörg önnur tækifæri.
En á þá að afnema prófin? mun
einhver spyrja. Já, ég álít að við eig-
um að afnema öll próf í barnaskólum,
nema burtfararprófið, og á ég þá aðal-
lega við þessi hátíðlegu vorpróf. Við
þurfum ekki að gera þetta allt í einu.
Trúin á prófin er svo sterk, eða öllu
heldur trúin á nauðsyn þeirra. Þessi
mælingaþörf er svo rík í hugum
margra, að ég geri ráð fyrir, að sumir
myndu una því illa að þurrka prófin
út í skjótri svipan. Þetta hafa þó Dan-
ir gert. Fyrir þremur árum lögðu þeir
niður öll próf í 5 fyrstu bekkjum
barnaskólans. Próf er aðeins í þeim
deildum miðskólans, sem ætla sér að
stunda framhaldsnám.
Sama má segja um Norðmenn. Árs-
próf eru nálega þurrkuð út, en burt-