Heimili og skóli - 01.08.1968, Blaðsíða 15

auga leið, hve dýrmætt það hlýtur að vera
12 ára snáða að geta rætt um Robinson
Crusoe við pabba sinn, sem las sömu bók
á hans aldri eða teipuna að spjalla við
mömmu um Onnu í Grænuhlíð eða ein-
hverja ámóta stúlkubók frá æskuárum
hennar.
Sérfræðingar á sviði barnabóka í Sví-
þjóð hafa gert rannsóknir á því, hvaða
lestrarefni henti hverju aldursskeiði, og í
stórum dráttum er það eitthvað á þessa
leið:
Fyrstu kynni barna af bókum eru mynda-
bækurnar, sem venja er að gefa börnum á
aldrinum frá því þau eru tveggja til fimm
ára. Góðar myndabækur fyr!r þennan aild-
ur eru mjög mikilvægur þáttur í því að
kynna það fyrir barninu, sem koma skal.
Síðan kemur ævintýra-aldurinn frá 5—6
ára og upp til 9 ára aldurs. Á þessum árum
er hugmjyndalíf barnanna mjög lifandi og
þarfnast næringar, ef svo má að orði kveða.
Það má ekki svelta hugmyndabeim þessa
dásamlega aldursskeiðs. Efni bókanna þarf
að vera létt, einfalt en þó spennandi. Þeg-
ar börn eru 9—10 ára hefst annað tíma-
bil — það hefir verið nefnt Robinson-ald-
urinn vegna bókarinnar um Robinson
Crusoe, sem þykir henta vel á þessu tíma-
bili, því áð nú taka börnin að hugsa sjálf-
stætt og gagnrýna og vilja helzt lesa um
eitthvað, sm 'hefir raunverulega átt sér stað,
eða allra helzt blöndu af raunveruleika og
hugmyndaflugi. Samt sem áður er það
mjög algengt að börn lesi ævintýrabækur
alveg til 12 ára aldurs.
Nú tekur við hetju-aldurinn, sem e nk-
um á við um drengi. Þeir vilja lesa um
mikla menn, fræga menn, hetjur, sem þeir
geta dáð. Stúlkurnar hallast þá meira að
sérstökum stúlkubókum um fjolskyldulíf
og lýsingar á telpum á svipuðu reki og
þær sjálfar. Við 12—14 ára aldurinn fer
að bera á sér-áhugamálum barnsins. Sum
lesa þá mest sögulegt efni, önnur um dýr
og náttúru, enn önnur um íþróttir og
íþrótta-afrek og þar fram eftir götunum.
Þetta er aðeins í stórum dráttum um 3,es-
efna val barna á ýmsum aldri og stuðst við
sænskar rannsóknir.
Það er annars gaman að skjóta því hér
inn í, að það var hinn þekkti heimspeking-
ur Rousseau, sem fyrstur manna benti á,
að Robinson Crusoe væri heppileg bók
fyrir börn, en hann taldi bókina henta
drengjum á aldrinum 12—15 ára. Síðari
tíma uppeldisfrömuðir hafa fært aldurinn
niður og talið bókina góða fyrir börn, allt
frá 9 ára aldri, en þessi þekkta og umrædda
bók var upphaflega skrifuð fyrir fulltíða
fólk sem kunnugt er. Robinson Crusoe er
jafn góð, hvort heldur er fyrir drengi eða
stúlkur, þótt þau njóti hennar á mismun-
andi hátt. Drengirnir heillast af svaðilför-
unum, en stúlkurnar munu fremur heillast
af siðferði bókarinnar og því, hvernig fer
fyrir þeim, sem óhlýðnast foreldrum sín-
um. Það væri gaman að minnast á nokkr-
ar úrvalsbækur fyrir þetta aldursskeið, en
það verður ekki gert að þessu sinni.
Þótt hér hafi verið drepið á nokkur at-
riði í sambandi við lestrarefni barna á hin-
um ýmsu skeiðum, er að sjálfsögðu engin
algild regla eða formúla til þess að fara
eftir í þessu efni fremur en mörgum öðr-
um. Fullt er a'f undantekningum og sitt
sýnist hverjum eins og gengur. En ég hefi
getið þessa hér, fyrst ég á annáð borð fór
að gera þetta mál að umtalsefni. Annars
er málið í heild ótæmandi, en það sem
kom mér til þess að setjast við ritvélina
að þessu sinni var sem sé eintakið af
Berlingsku tíðindunum, sem barst mér í
HEIMILl OG SKÓLI 59