Fréttir - Eyjafréttir


Fréttir - Eyjafréttir - 01.06.2023, Blaðsíða 24

Fréttir - Eyjafréttir - 01.06.2023, Blaðsíða 24
24 | | 1. júní 2023 Liðin eru 70 ár frá því að vélbát- urinn Guðrún VE 136 fórst 23. febrúar 1953. Áhöfnin var búin að draga netin skammt norðvestur af Elliðaey um kl. 12.30 og var að búa sig undir að sigla heim. Hvasst var með dimmum slyddué- ljum og allþungur sjór. Skyndi- lega fékk báturinn á sig tvö brot með skömmu millibili og lagðist á hliðina. Níu manna áhöfn var um borð. Fimm fórust en fjórir björguðust. Gúmmíbjörgunarbátur var geymdur í kassa á stýrishúsinu. Sveinbirni Hjálmarssyni vélstjóra tókst að ná í bátinn og blása hann upp. Hann sagði félögum sínum að stökkva í björgunarbátinn. Þrír gegndu því strax. Sveinbjörn gat haldið bátnum við lunninguna þar til sjórinn reif bátinn lausan. Hann náði aftur tökum á bátnum og hvatti hina skipsfélaga sína til að fara um borð í bátinn, en þeir gerðu það ekki. Aftur tók sjórinn og veðrið bátinn sem var á hvolfi og rak hratt frá vélbátnum í veðurofsanum. Þeir sem voru í gúmmíbátnum gripu spýtur sem flutu í sjónum og reyndu að róa aftur að Guðrúnu VE, en höfðu ekki á móti veðrinu. Vitaskipið Hermóður sigldi fram hjá gúmmí- bátnum og reyndu skipbrots- mennirnir að vekja athygli á sér en tókst það ekki. Enginn þeirra hafði séð uppblás- inn gúmmíbjörgunarbát áður. Þeir komust að því að báturinn var á hvolfi og tókst að velta honum á réttan kjöl og notuðu stígvél til að ausa bátinn og notuðu föt til að ná bleytunni og undu þau. Tveir mannanna voru ósyndir. Eyjabátur sigldi fram hjá þeim og þeir reyndu að ná athygli hans, án árangurs. Björgunarbátinn bar upp að Krosssandi fyrir neðan Hallgeirs- ey í Austur-Landeyjum eftir að hafa rekið undan vindi og sjó í hálfa fjórðu klukkustund. Stór alda kom og hvolfdi bátnum enn einu sinni og fór hann margar veltur. Þeir syndu fóru út úr bátn- um og notuðu vindinn til að snúa honum á réttan kjöl. Nú voru þeir komnir upp undir brimgarðinn við ströndina. Enn ein holskeflan velti þeim margar veltur. Gúmmíbáturinn lagðist saman og hélt skipbrotsmönnun- um föstum í öllum hamagangin- um. Þar sem þá bar að landi var hlið í brimgarðinum og rak þá upp í fjöru í bátnum á hvolfi. Síðasta aldan var gríðarlega sterk, kútvelti þeim og reif þakið af bátnum. Þrír stóðu í bátnum og stóðu í sjó upp undir bringspalir. Reynir Böðvars- son var utanborðs og skorðaði sig vel í líflínunni. Bátinn rak í um 20 mínútur í nær sléttum sjó og upp í fjöru. Selur fylgdi þeim allan tímann. Mennirnir voru illa til reika þegar þá bar að landi, berfættir, berhöfðaðir, sjóblautir, kaldir og þrekaðir. Auk þess var Svein- björn meiddur og missti mikið blóð. Þannig gengu þeir upp að Hallgeirsey og fengu þar góðar viðtökur. Jón Björnsson hringdi í Lárus Ársælsson útgerðarmann og lét vita af slysinu og hverjir höfðu bjargast. Þetta var í annað skiptið sem gúmmíbjörgunarbátur bjarg- aði íslenskum sjómönnum. Þeir sem fórust voru Óskar Eyj- ólfsson skipstjóri, Guðni Rós- mundsson stýrimaður, Kristinn Jensen Aðalsteinsson matsveinn, Sigþór Jón Guðnason háseti og Elís Hinriksson háseti. Þeir sem björguðust voru Svein- björn Hjálmarsson vélstjóri, Jón Björnsson háseti, Bergþór Reynir Böðvarsson háseti og Hafsteinn Júlíusson háseti Guðrún VE var 49 smálesta eikarbátur smíðaður í Vestmanna- eyjum 1943 og þótti hið traustasta skip. Ársæll Sveinsson útgerðar- maður keypti bátinn 1949 ásamt sonum sínum þeim Lárusi og Sveini. Arnþór Helgason tók viðtal við Sveinbjörn Hjálmarsson árið 2000 um slysið og gerði hljóðbókina Sögur af sjó: 07 - Guðrúnarslysið 1953 (Storytel). Sjóslys fyrir 60 árum Nýlega voru liðin 60 ár liðin frá því að Bergur VE 44 sökk þann 6. desember 1962. Áhöfnin bjarg- aðist öll í gúmmíbjörgunarbáti. Gísli Steingrímsson háseti lýsti atburðarásinni í Sjómannadags- blað Vestmannaeyja 1998. Ellefu voru í áhöfn, þeir Kristinn Pálsson skipstjóri og útgerðarmaður, Guðjón Pétursson stýrimaður, Vigfús Waagfjörð 1. vélstjóri, Þórhallur Þórarinsson 2. vélstjóri, Árni Stefánsson matsveinn og hásetarnir Gísli Steingrímsson, Gísli Einarsson, Högni Magnús- son, Elías Baldvinsson, Gunnar Jónsson og Vigfús Ingólfsson. Þeir höfðu fengið ágætis kast, um 800 tunnur, um tíu sjómílur út af Snæfellsnesi. Síldin var háfuð um borð og lestin fyllt, nema steisinn, og restin sett í stíur á dekkinu. Meðan verið var að háfa bætti í vind og voru komin 6-7 vindstig. Svo var lagt af stað til Reykjavíkur til löndunar. „Ég var uppi í brú og Kristinn skipstjóri bað mig að taka við stýrinu á meðan hann meldaði sig í land. Báturinn var rosalega þungur og vakur og slagaði eins og ofdrukkinn maður þó að ég legði mig allan fram við að halda strikinu. Hann lagðist borð í borð og krussaði. Stuttu seinna tók Kristinn við stýrinu og sagði mér að fara að borða,“ skrifar Gísli. Þegar hann kom niður voru félagar hans að klára að borða, kokkurinn að vaska upp og vél- stjórarnir að fara niður í káetu um lúgu á eldhúsgólfinu. Þá lagðist báturinn á stjórnborðshliðina og hallaðist meir og meir í stað þess að rétta sig af. Gísla varð að orði: „Ég held að honum sé að hvolfa!" Þeir fóru út á dekk og sáu að nótin hafði færst til og var komin að hluta í sjóinn. Þeir fóru upp á þak stýrishússins þar sem gúmmíbjörgunarbáturinn var. „Þegar ég kom upp á stýrishús var hallinn á bátnum orðin 70-80 gráður. Ekki leyndi sér lengur að hverju stefndi. Ljósin slokknuðu því að sjálfsagt var sjór farinn að flæða í vélarrúm. Við vorum þarna í kolsvartamyrkri og kulda að basla við að ná gúmmíbátn- um upp úr trékistu sem hann var geymdur í en hann var þar fastskorðaður. Eftir að mér og tveim öðrum hafði mistekist að ná gúmmíbátnum úr kassanum bar að Elías Baldvinsson sem kippti einn upp bátnum. Við hinir lágum á rekkverkinu eða héngum á radarfætinum, allir nema Kristinn skipstjóri sem var að senda út neyðarkall,“ segir Gísli. Gúmmí- báturinn var að blásast upp þegar Kristinn kom upp á stýrishúsið. Hann lagðist á rekkverkið sem gaf sig svo Kristinn fór í sjóinn. Hinir komust í björgunarbátinn og drógu Kristinn úr sjónum. Svo lagðist Bergur alveg á hliðina og munaði sáralitlu að afturmastrið lenti á gúmmíbátnum. Góðu heilli hafði brotnað ofan af mastrinu við löndunarkrana á Siglufirði sumarið áður, annars hefði það getað sprengt björgunarbátinn og sökkt honum. Skipverjarnir kveiktu á neyðar- blysum til að vekja athygli á sér. Vistin um borð var köld en fljótlega sáu þeir eina tíu báta sem sigldu í átt til þeirra með 100 – 200 metra millibili. Halkion VE náði fyrstur til þeirra og voru skipbrotsmennirnir teknir þar um borð. Fengu þeir þurr föt og nóg af heitu kaffi. „Móttökurnar á Halkion voru frábærar og léttirinn við björgunina ógleymanlegur,“ skrifar Gísli. Hann lýkur grein- inni á þessum orðum: „Þegar ég hugsaði um þennan atburð eftir á fannst mér þetta svo óraunverulegt, það hafði skeð svo hratt. Ekki liðu meira en 3-5 mínútur frá því Bergur lagðist á hliðina þangað til hann hvarf í djúpið. Þá var aðalvélin enn í gangi og Fúsi sagði: „Flott vél!" Í Nokkur sjóslys og skiptapar Eyjabáta fyrir 50, 60 og 70 árum Bergur VE 44. GUÐNI EINARSSON gudnieinars@gmail.com

x

Fréttir - Eyjafréttir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttir - Eyjafréttir
https://timarit.is/publication/977

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.