Úrval - 01.02.1978, Síða 117

AÐ LÆRA AFREYNSLUNNI
115
annaðhvort hafí manneskju heppnast
eitthvað eða ekki, en staðreyndin er
að það eru til óendanlega mörg stig
af hvoru tveggja. Hayakawa segir að
það sé mikið djúp milli þessarra
tveggja setninga: „Mér hefur mis-
tekist þrisvar sinnum,” og: ,,Ég er
misheppnaður.” Orðin heppni og
mistök eiga ekki saman í hugum
manna. Þessi orð lýsa bara ákveðnu
ástandi á vissum stað og stundu.
Það er augljóst að ekki getur öllum
heppnast allt. Staðreyndin er sú að
gangi þér vel í einu getur það valdið
vanmætti þínum á öðru sviði. Mikils-
metinn stjórnmálamaður sagði mér
eitt sinn að frami hans hefði
gersamlega eyðilagt hjónabandið.
,,Ég hef engan tíma fyrir fíölskyld-
una,” sagði hann, ,,ég ferðast mikið,
og jafnvel þegar ég er heima sé ég
konuna og börnin varla. Ég hef öðlast
völd, fé og frægð, en sem eiginmaður
og faðir er ég misheppnaður. ’ ’
Frami á unga aldri getur leitt af sér
hættu, sem er líkleg til að sýna sig hjá
þeim sem sýna einhverja sérstaka
hæfíleika sem börn. Þegar ég var
barn þekkti ég stúlku sem var svo
flínk á skautum að það var litið á
hana sem snilling. Þegar við börnin
vorum að leika okkur, hjóla, lesa,
vinna eða bara að slæpast — var þessi
stúlka á skautum — á hverjum degi
þegar skóla lauk og allar helgar.
Myndir af henni birtust oft í
blöðunum og við öfunduðum hana
af þessu frægðarlífi. Nokkrum árum
síðar, er við ræddum um þessa daga,
sagði hún bitur: ,,Ég bjó mig aldrei
undir neitt nema að fara á skauta. Ég
var á hátindi sautján ára og hef verið
á niðurleið síðan.”
Velgengni, sem er of auðfengin, er
líka eyðileggjandi. Barn sem vinnur
verðlaun fyrir ritgerð sem það hefur
gert í flýti, eða fullorðinn maður sem
lítur á sjálfan sig sem úrval, af því að
hann fékk fyrsta starfið sem hann sótti
um, af einskærri heppni, verður
líklegaað horfastí augu við vonbrigði,
þegar raunverulega reynir á.
Velgengni sem maður verður að
leggja allt undir til að ná er heldur
ekki góð. Góðir námsmenn verða
stundum svo uppteknir af einkunn-
um að þeir gleyma að njóta skóla-
áranna. Þeir reyna aldrei neitt nýtt,
því þeir vilja ekki eiga neitt á hættu
með velgengnina í skólanum.
Velgengnin getur einfaldlega kost-
að of mikið erfíði, eins og ólga á
vinnustað, eða vera sífellt glaðlegur á
svip, á meðan einkalífíð gliðnar x
sundur, eða þá að maður getur ekki
verið heill og sannur, heldur verður
að slá gullhamra, ljúga og gera hluti
sem manni fall ekki. Þetta verður of
dýru verði keypt ef útkoman verður
ótti — ótti um að velgengnin sé ekki
traust. Einn skemmtilegasti gestgjafí
sem ég þekki var farin að hata að
halda boð: ,,Ég hef hlotið svo gott
orð fyrir það að vinir mínir ætlast til
þess að ég sé framúrskarandi. Ég get
ekki valdið þeim vonbrigðum — og
þessvegna er ég þreytt, jafnvel áður
en þeir koma.”