Úrval - 01.04.1983, Blaðsíða 3

4. hcfti
42. árg.
Úrval
Apríl
1983
Frelsi — hvað er það? Algengasta svarið er þetta: Það er réttur ein-
staklingsins til að gera það sem honum sýnist eins og honum sýnist þegar hon-
um sýnist — eða að láta það ógerr.
En er nú þetta laukrétt? Nei, það er það ekki. Enginn einstaklingur né
heldur hópur eða samtök geta gert það sem þeim sýnist eins og þeim sýnist
þegar þeim sýnist, sama hve mikið frelsi er búið við. Því allt hlýtur að takmark-
ast af umhverfmu og þeim sem eru hluti af þessu umhverfi. Einstaklingurinn
hefur að sjálfsögðu frelsi til þess til dæmis að sparka af alefli til vinstri —EF
enginn er þar fyrir eða eitthvað sem hann skemmir, meiðir eða skaðar fyrir
öðrum.
Ekki má taka þessi orð svo að undirritaður hafi eitthvað við frelsi að athuga
eða telji það óhæft. Þvert á móti. Freld er einmitt það eina sem
manninum er sæmandi að búa við. Þessi orð eru aftur á móti til þess að benda
á og undirstrika að með frelsi er ekki átt við stjórnleysi og má ekki rugla þessum
tveimur hugtökum saman. Það er einmitt það sem svo iðulega er gert.
Engum dettur til dæmis í hug að halda því fram að ekki sé ferðafrelsi á
Islandi. Engum dettur heldur 1 hug að halda því fram að umferðin sé ekki regl-
um háð. Þér er frjálst að fara um landið og þér er meira að segja frjálst að nota
þann ferðamáta sem þér sýniust, en jafnframt verður þú að sæta því að fara
eftir settum reglum um umferð og umgengni. Engum dettur í hug að halda
því fram að það sé sama og ófrelsi.
Af þessu leiðir að stjórnun þýðir ekki sama og frelsissvipting. Á sama hátt
leiðir af þessu að öll stjórnun hlýtur að hafa áhrif á frelsi. Þriðja hliðin á málinu
er svo sú að til þess að mennirnir fái notið mesta mögulegs frelsis þarf stjórn-
un. Ef hún kæmi ekki til giltu aðeins lögmál frumskógar og frumlífs sem 1
sjálfu sér eru eitt mesta ófrelsi sem sögur fara af.
Skynsamleg stjórnun er þannig ekki frelsisskerðing heldur forsenda þess að
þjóð geti áfram búið við frelsi.
Ritstjóri.