Upp í vindinn - 01.05.2005, Blaðsíða 21

...upp í vindinn
Mynd 1: Jarðskjálftar á íslandi 1896-2000 af stærð M>4, [5]
Mynd 2: Líkindafræðilegt jarðskjálftaáhættukort, sem sýnir 475 ára hröðunargildi
jarðskjálftum svo og komandi jarðskjálft-
um, langt fram í tímann, eftir mismunandi
hermunum. Áhættusvæðin, sem fást með
slíkum listum ættu því ekki að vera höll
undir tiltekna atburði hvorki í fortíð eða
framtíð.
Byggt á dvínunarlíkani Símonar Ólafs-
sonar og Ragnars Sigbjörnssonar fyrir jarð-
skjálftabylgjur, [8], hafa hágildi yfirborðs-
hröðunar í tilteknum jarðskjálftum, völdum
úr jarðskjálftalistunum, verið reiknuð fyrir
allt landið. Er það unnið þannig að þéttrið-
ið net með um 10 km möskva er lagt yfir
þau svæði landsins þar sem búast má við
einhverjum áhrifum og áhrif frá öllum jarð-
skjálftum reiknuð í hverjum netpunkti. Því
næst er hágildið fyrir hvern netpunkt reikn-
að miðað við að 10% líkindi séu til þess að
fá hærri hröðun á 50 ára tímabili. Svarar
það til þess að endurkomutími hágildisins
sé 475 ár í samræmi við kröfur Eurocode 8.
Með öðrum orðum, að jafnaði má búast
við því að slík hröðun eða meiri verði á við-
komandi stað einu sinni á 475 ára fresti.
Með því að hafa tekið tillit til mismunandi
jarðskjálftalista iangt inn í framtíðina verða
jarðskjálftaáhættusvæðin tiltölulega
stöðug og ekki lengur viðkvæm fyrir ein-
stökum jarðskjálftaatburðum sem annars
gætu skekkt myndina.
í Eurocode 8, [9], er gert ráð fyrir að
hægt sé að nota hröðunarferla fyrir
hermda jarðskjálfta í staðinn fyrir mælda
hröðunarferla í raunverulegum jarðskjálft-
um. Til þess að slíkir hermdir hröðunarferl-
ar á tilteknum byggingarstað séu eitthvað
nálægt þeim raunveruleika, sem áhættu-
greiningin byggir á, þurfa sem nákvæmast-
ar upplýsingar um líklega fjarlægð til upp-
taka væntanlegra jarðskjálfta, svo og styrk
þeirra, að liggja fyrir. í Eurocode 8 eru eng-
ar leiðbeiningar um hvernig skuli staðið að
hermun slíkra gervijarðskjálfta, aðrar en
þær, að reynt skuli að fara eftir jarðeðlis-
fræðilegum eiginleikum á viðkomandi
stað. Þá er einnig sett fram sú krafa að
meðaltal þeirra jarðskjálftarófa, sem gervi-
jarðskjálftarnir framleiða, skuli ekki víkja
meira en 10% frá hinu staðlaða jarð-
skjálftarófi (hröðunarrófinu) EC8, [9]. í
grein um jarðskjálftaáhættusvæðaskipt-
ingu íslands, sem birtist í ráðstefnuriti Al-
þjóðasambands jarðskjálftaverkfræðinga
2004 eftir sömu höfunda, [10], er lýst
hvernig hægt er að rekja sig til baka frá
hverjum hnútpunkti í netinu og þannig
framleiða kort, sem sýnir líklegustu jarð-
skjálftaupptök, þ.e. fjarlægð til þess staðar
þar sem á að herma gervijarðskjálfta.
Einnig er hægt að framleiða kort, sem sýn-
ir svæði, þar sem jarðskjálftar af tiltekinni
stærð hafa mest áhrif á 475 ára hröðunina.
Með þessum tveimur kortum er því tiltölu-
lega auðvelt að meta bæði upptök og
stærð þeirra gervijarðskjálfta sem nota skal
fyrir hermun hröðunarferla á tilteknum
byggingarstað. í greininni hér á eftir er lýst
helstu atriðum þessara greininga en ná-
kvæmari lýsingu er að finna í fyrrnefndri
ráðstefnugrein, [10].
HELSTU
JARÐSKJÁLFTASVÆÐI LANDSINS
Suðurlandssvæðið (SISZ)
Suðurlandsjarðskjálftasvæðið nær yfir um
70 km langt svæði í austur-vestur frá Rang-
árvöllum að Hengli. Upptakasvæði jarð-
skjálftanna fylgir að mestu 5-10 km breiðu
belti þvert yfir svæðið og er dýpi þeirra um
15 km austast í svæðinu, en minni eftir því,
sem vestar dregur. Engar meiri háttar aust-
ur-vestur sprungur er að finna á svæðinu,
21