Upp í vindinn - 01.05.2005, Page 49

Upp í vindinn - 01.05.2005, Page 49
...upp í vindinn Mynd 1: Ein fjögurra settjarna í Elliðaárdal. Mynd 2: Staðsetning nýju tjarnanna og afrennslissvæðið. fors, köfnunarefnis og vegsalts nokkuð lakari. Hreinsun olíuefna er hins vegar um og yfir 90%. Mikil vinna hefur verið lögð I að aðlaga sænskar og þýskar hönnunarforsendur að að- stæðum hér á landi. Úrkomugögn sem safn- að hefur verið af Gatnamálastofu til margra ára hafa verið notuð til að finna út eðlismun og stærðarmun úrkomu hérlendis og í þess- um viðmiðunarlöndum. Niðurstaðan er m.a. sú að hérlendis getum við komist af með minni tjarnir án þess að það komi niður á hreinsivirkni þeirra. Mengunarhætta Óhreinindi í ofanvatni eru af mismunandi toga og uppruna. Bæði er um að ræða óupp- leyst og uppleyst efni sem rekja má til yfir- borðs- og snertiflatar úrkomu við malbik, þak- járn o.s.frv. Nokkuð er um aðskotahluti og rusl sem berst í settjarnir. Vegslit, gúmmí, sót, málningarflögur, olíu- dropar, fokryk, sandur og möl, bremsuklossar og riðvörn bíla eru meðal efnaflokka sem ber- ast í ofanvatnskerfi og inn I tjarnir. Um mjög litlar agnir getur verið að ræða. Talið er að til- tölulega takmarkaður hluti efnamengunar sé á formi frjálsra jóna, þess í stað eru þær meira bundnar burðarögnum. Þessi massi sem sest til botns í tjörnum, er því slammkenndur. Flotefni, s.s. olía og fita, geta verið bundin ryki og fínsandi og myndað froðukennt yfirborð. Afrennslissvæði tjarnanna við Sævarhöfða er nokkuð sérstakt fyrir þær sakir að umferð þungra bíla er nokkuð mikil, bæði á Vestur- landsvegi og vegna iðnaðarstarfsemi í Höfða- hverfi. Hætta á mengunarslysum er því nokk- ur. Einnig er nokkur mengun sem stafar af jarðefnaiðnaði á svæðinu, í skolvatni þaðan er mikið af fínefnum sem grugga vatnið. Hönnun tjarnanna við Sævarhöfða í tjamirnar rennur vatn frá um 120 ha svæði, sjá mynd 2. Um 20% svæðisins er íbúabyggð, 70% er iðnaðarsvæði og um 10% svæði sem tengist Vesturlandsvegi. Til að meta hve mikið vatn getur borist í tjarnirnar var notast við svokall- aða M5-aðferð til að meta úrkomumagn og svæðum innan afrennslissvæðisins síðan gefnir svokallaðir afrennslisstuðlar. Þessir stuðlar gefa til kynna hve mikill hluti ofan- vatns skilar sér í fráveitukerfið. Notast var við stuðlana 0,1 fyrir grasi vaxið land, 0,35 fyrir íbúabyggð en 0,7 fyrir iðnaðarsvæði. M5-að- ferðin byggir á úrkomugögnum af svæðinu og gefur samband úrkomumagns, endurkomu- tíma og varanda regnskúra. Við hönnun tjarn- anna var miðað við að þær virki eðlilega þótt úrkoman sé sú mesta á 5 ára tímabili. Ákveðið var að tjarnirnar sem taka við vatninu yrðu alls fjórar talsins. Ástæðan er sú að þörf var talin á tvískiptingu tjarna vegna þeirrar mengunar sem til staðar er á svæðinu. Þá er um þriðjungur tjarnarrýmisins í svokall- aðri fortjörn þar sem megnið af menguninni lendir en vatnið berst síðan í aðaltjörnina sem er nokkru stærri og hreinsast betur þar. Með þessu fyrirkomulagi sparast vinna við hreins- un tjarnanna þar sem yfirleitt nægir að hreinsa aðeins fortjörnina. Einnig er mun auð- veldara viðfangs að fanga olíu frá slysi í for- 49

x

Upp í vindinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Upp í vindinn
https://timarit.is/publication/1929

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.