Fróðskaparrit - 01.01.1954, Síða 45

Fólkatalið um 1600
51
Tá tað endaliga úrslitið fyri kongsbondur og óðals-
bondur undir einum, 384, ikki samsvarar talinum fyri
»veruriligar« uppihaldarar55), er orsokin tann, at tveir av
prestunum, sum nevnt undir Suðuroy og Sandoy, ikki eru
tiknir við.
Talvan vísir annars stoddina á kongsfestunum innan
fyri teir fyrstu 3 bólkarnar. Tað sæst, at báðir teir fyrstu
bólkarnir, ið umboða tað, ið nevnast kann tey smáu og
miðalstóru kongsfestini, iíkki eru so avbera ólíkir til stoddar.
Samanlagdir vísa teir seg at fata um meginpartin av kongs-
bóndunum, sum so,statt hevur sitið við búum frá undir 1
mork til (og við) 4 meíkur til stóddar. Nakað annað er,
at meginparturin av tí fyrsta bólkinum av kongsbóndum
neyvan hevur kunnað livað av tí jorð, sum teir hava havt
í festi, ið hvussu er ikki teir við undir 1 mork, sum ikki sam-
stundis hava verið óðals'bóndur, og tað eru teir fægstu. Teir
hava tí uttan iva verið noyddir at arbeiða sum bónarmenn
á teim stórru górðunum. Og orsakað av hesum, at kanska
upp ímóti av kongsfestarunum við konum og stórri bórn-
um samstundis hava gjórt tað út fyri leyst arheiðisfólk, hava
teir stóru garðarnir fingið eina nógd av fólki til raksturin
út yvir tað fasta.
Tann 3. bólkurin av kongsfestarum rókkur um bú-stóddir
frá u. 4% mórk heilt upp um 30 merkur fyri einsamallar
garðar, fyri fleiri garðar undir sama festara heilt upp um
50 merkur. Tó eru tað heilt fáir av festarunum í hesum
bólki, ið hava sitið við einum einstakum, heilt stórum garði
ella fleiri górðum undir einum. Tað vanliga fyri teir stóru
garðarnar hevur verið upp til einar 10 ella 12 merkur.
Av heilt stórum kongsbóndum við meiri enn 20 merkrum,
hava ikki verið yvir 10, uttan so at teir av teimum, ið eisini
hava verið óðalshóndur, eru komnir upp á tey heilt stóru
markatólini, tá ognin verður lógd afturat.
55) t. e. kongsbondur og óðalsbondur (ikki uppsitarar) —386 (tólini s. 33
fyri kongsb. og óðalsb. samanlógd — 266 kb. + 120 óðb.).