Helgarpósturinn - 14.09.1979, Blaðsíða 14

14
Föstudagur 14. september 1979
__he/garpósturinrL.
gleriö sem bylgjast eftir
lagi höfuösins. Er gleriö mót-
aB meB bræBslu. Þetta á-
takanlega verk sem lýsir þján-
ingu og kvöl hins einmana, nær
fyllilega til áhorfandans vegna
tæknilegrar útfærslu listakon-
unnar.
Tvær brjóstmyndir eru tengd-
ar saman meö málmslöngum
Þær bera vott um tengsl manna
i millum, en báöar stytturnar
snúa aö áhorfandanum likt og
þær komi hvor annarri ekkert
viö. önnur brjóstmynd sýnir-fi-
gúru meö rennilás likt og veriö
sé að spretta hörundinu af, til
rannsókna á þvi sem inni býr.
Þetta verk er eitthvert einfald-
asta en jafnframt skýrasta
verkiö á sýningunni.
Sum verk Steinunnar vekja
efalaust hroll með þeim sem sjá
þau. Andlit i skáp sem er opinn,
horfir fram. Dyr skápsins eru
alsettar göddum sem stingast
mundu inn i andlitið væri þeim
lokað. Efbeturerað gáð eru þó
gaddar þeir sem leggjast að
andlitinu úr gúmi, en hinir sem
leggjast til hliðar við það úr
málmi.
Nakinn einmana
leiki mannsins
Galleri Suðurgata 7 hefur
staðið sig betur en flestir sýn-
ingarsalir i kynningu á ungu
myndlistarfólki. Hver nýliöinn á
fætur öörum hefur „debuteraö”
á fjölum þessa litla galleris.
Þannig hefur Suðurgatan verið
helsti vettvangur nýrra
strauma i myndlist. undanfarin
ár. Þar hefur gróðahyggj-
an, sem sifellt gerist’á ieitnari i
heimi lista, ekki riðið
húsum. Lýðræðislegra and-
rúmsloft hefur rikt þar umfram
það sem gerist annars staöar og
þvi hafa sýningar þar verið
margbreytilegar. Forráðamenn
j gallerísins hafa greinilega skor-
j ið upp herör gegn einhverjum
I versta fjanda islenskrar mynd-
I listar, skorti á fjölbreytni i
I stefnum.
Laugardaginn 1. september
opnaði galleriið sýningu á verk-
um ungrar listakonu, Stein-
unnar Þórarinsdóttur. Þetta eru
höggmyndir unnar i leir og fleiri
efni, 7 að tölu auk umhverfis-
verks sem gert var fyrir sýning-
una. Verkin eru öll ný, gerð á
þessu ári og i lok þess siðasta.
Steinunn hélt að loknu stúdents-
prófi til Englands. Þar stundaöi
hún fyrst nám viö College of Art
and Design i Portsmouth, en
siðan i listadeild polytechniska
háskólans i sömu borg. Þaðan
lauk hún BA-prófi i listum
siöastliöiö vor.
Þaö er athyglisvert hve Stein-
unn hefur náð miklu valdi á
leirnum. Hér er ekki um að
ræöa keramik, heldur leirmótun
myndhöggvara. Figúrur eöa
brjóstmyndir eru mótaðar úr
stein- eða jarðleir. Hver stytta
er siðan brennd i sinum sér-
staka ofni, sem gerður er úr
múrsteinum utan um verkið,
undir berum himni. Styttan er
siðan tekin með töngum og flutt
i ofn, sem fylltur er með hálmi.
Þannig reykist styttan án þess
að súrefni komist að. Með þess-
ari aðferð, sem er japönsk að
uppruna, nær Steinunn jarð-
lægri (earthy) áferð á verkum
sinum.
Verk Steinunnar eru ákaflega
vel gerð. Sú aðferð sem hún
hefur tileinkað sér, hentar mjög
vel innihaldi þvi og áhrifum sem
hún vill koma á framfæri. Til
dæmis er verk I efri salnum, þar
sem Steinunn fellir ramma aö
andliti styttu meö því aö
hlekkja rammann um höf-
uöið. Andlitiö þrýstist út um
Inntakiö i höggmyndum
Steinunnar er augljóst. 1 þeim
birtist nakinn einmanaleiki
mannsins i nútima samfélagi.
Honum er þrýst upp við vegg
eða glugga, lokaður i kassa,
hlekkjaður og pyntaöur. Sum
verkin nálgast það jafnvel að
hafa yfir sér sadiskan blæ. Þó
neitar Steinunn þvi að hún sé
svartsýn. Hún segist miklu
fremur vilja benda fólki á
hvernig heimurinn sé i raun og
veru, svo fólk liti sér nær. Það
er lika greinilegt i verkum
Steinunnar að hún hefur samúð
með mannlegum örlögum, en
veltir sér ekki upp úr eymdinni.
Þetta eru mjög persónuleg
verk sem ná þó til allra. Með þvi
að sleppa andlitsmótun figúr-
anna, lýsir Steinunn persónu-
leikamissi nútlmamannsins
enn betur. Hún sýnir einnig að
það eru ekki einhverjar sérstak-
ar manneskjur, heldur mann-
kynið i heild sem á við vanda-
mál einveru og einmanaleika að
striða. Til að auka enn frekar á
altæka merkingu verkanna,
hefur Steinunn sleppt nafngift-
um.
Hér er á ferðinni sérstæö og
vönduð sýning sem fæstir ættu
aö láta fram hjá sér fara. Ég
óska Steinunni til hamingju með
hana og hlakka til að sjá fram-
haldið.
Myndlist
eftir Halldór Björn Runólfsson
Bókaútgáfan Örn og Örly^ur:
Nýir höfundar koma
fram á sjónarsviðið
Mesta bókavertfð ársins fer
senn i hönd, og af þvi tilefni haföi
Helgarpósturinn samband viö
örlyg Hálfdánarson hjá bókadt-
gáfunni Erni og örlygi, til að for-
vitnast um væntanlegar bækur
frá þeim.
örlygur sagöi, að stefnan hjá
útgáfunni værisúaö gefa út góöar
bækur og væru þeir með bækur á
öllum hugsanlegum sviöum. Um
þaö, hvort þeim tækist þaö, sagöi
hann, aö þaö væri stundum, en
stundum ekki. Annars væri þaö
ekki sitt aö dæma um slikt, heldur
annarra.
Þá sagöi örlygur, aö liklega
væriútgáfan iár aöeins meiri en i
Aöalheiöur Bjarnfreðsdóttir
fyrra, þó ekki munaöi þar mjög
miklu, og einna helst væri hún i
innlendum bókum.
Viöamesta bókin, sem örn og
örlygur munu gefa út fyrir þessi
jól, er Feröabók Stanleys frá 1789.
Þaö eru dagbækur leiöangurs,
sem kom hingaö til lands Ikjölfar
Móöuharöindanna og er eina er-
lenda frásögnin sem til er um
þaö. Hún lýsir vel aldarfari og
ástandi hér.
Meö I leiðangrinum voru tveir
teiknarar og geröu þeir mikið af
myndum, sem fæstar hafa
nokkurs staöar sést áöur. 1 bók-
inni verða um 100 svart/hvitar
teikningar og 20-30 heilsiöulit-
myndir. Bókin er þýdd af Stein-
dóri Steindörssyni fyrrum skóla-
meistara.
Nokkrir höfundar koma i fyrsta
skipti fram á sjónarsviðiö I haust.
Þar má nefna Oskar Ingimars-
son, sem kunnur er fyrir þýöingar
sinar i sjónvarpinu. Bók hans
heitir „Gegnum eld og vatn” og
gerist á seinni hluta 16. aldar.
Þetta er spennandi bók, öörum
þræöi sakamálasaga, og er sögu-
sviö á Islandi, á Irlandi og I Dan-
mörku.
Grétar Birgis heitir höfundur,
sem gefur út sina fyrstu bók, og
heitir hún „Skellur á skell o£an”.
Þaö er nútimasaga og segir frá
lifi miðstéttarfólks i Reykjavik.
ABalheiöur Bjarnfreösdóttir
sendir frá sér „Myndir úr raun-
veruleikanum” og er þaö einnig
hennar fyrsta bók. Fjallar hún
um kjör fátækra barna í Reykja-
vik.
Reyndari höfundar veröa einn-
ig meö bækur úr borgarllfínu.
Þar skal fyrst telja Asu Sólveigu
og bók hennar „Treg f taumi”, en
þar segir frá miöaldra konu, sem
gift er rikum manni, og er oröin
leið á lifinu.
Jón Birgir Pétursson fyrrum
fréttastjóriveröur á feröinni meö
glæpasögu úr borgarlifinu, en
ekki er komið endanlegt heiti á
hana.
Guöjón Albertsson hefur
skrifaö bók, sem hann kallar
„Breiðholtsbúar”, þar sem eru
hnyttnar lýsingar á lifinu i borg-
inni og þá helst i Breiöholtinu.
Ævisögur eru alltaf meö vinsæl-
ustu bókum, sem gefnar eru út á
hverju ári. örnog örlygur gefa út
a.m.k. tvær slikar: „Vopnaskipti
og vinakynni”, æviminningar
Hannesar Pálssonar á Undirfelli,
sem Andrés Kristjánsson hefur
skráö, og „Bændablóö”, ævi-
minningar Jóns Bjarnasonar frá
Garösvik, sem hann hefur skráð
sjálfur.
Af öörum bókum islenskum má
nefna 3. bókina i bókaflokknum
um hemámsárin. Heitir hún
„Misjöfn er mannsævin” og er
Asa Sólveig
eftir ónafngreindan, mann sem
ólst upp hjá drykkfelldri móður á
striösárunum. Þá veröur gefin út
kennslubók i Jóga eftir Skúla
Magnússon. Bókin er ætluö fyrir
þá sem vilja ná valdi yfir likam-
anum og viija slaka á spennu.
„Fyrr en dagur ris” heitir
skáldsaga eftir danska rithöfund-
inn Jörn Riel. Þetta er saga, sem
gerist á Grænlandi, þegar Eski-
móar hafa ekki enn kynnst hvita
manninum og búa I sinum háþró-
uöu samfélögum.
Tvær aðrar danskar bækur eru
meöal jólabókanna i ár. Þær eru
metsölubókin „Uppreisn frá
miðju”, og ,.tslandspólitik Dana
1913-18” og fjallar um þau ár
þegar viö erum aö brjótast undan
Dönum.
Margar aðrar bækur veröa
gefnar út hjá Erni og örlygi i ár,
en þetta verður látiö nægja aö
sinni. — GB
„MY BAMBEVO GO TO SLEEP”
Vögguvísa Ellasar Mar gefin út að nýju
Bókaforlagiö löunn hcfur
gefið út skáldsöguna Vögguvisu
eftir Elias Mar I bókaflokknum
tslensk úrvalsrit. Vögguvlsa
kom fyrst út áriö 1950 og hefur
veriö ófáanleg um langt árabil.
Þar segir frá ævintýrum
þriggja ungra pilta, fyrirliöans
Badda Pá, svellgæjans og
svingpjattans Einars Err og
Bambinó.er þeir brjótast inn f
skrifstofu heiidsalans Arngrims
Arngrímssonar, og eftirmálum.
Eysteinn Þorvaldsson
annaöist útgáfuna, og i formála
hans að bókinni, segir m.a.:
„Sögusviðiö er Reykjavik.
Samfélag styrjaldaráranna og
eftirstriösáranna mótar flestar
persónurnar og viöhorf þeirra.
Bandarlsk fjöldamenning hefur
sterk áhrif á ungt fólk. Striðs-
kynslóöin er sólgin I ævintýri,
einkum trúir hún á ævintýri
peninganna. Bambinó telur sig
lenda I ævintýri þegar hann á
barnsaldri er geröur aö
innbrotsþjófi. Honum veröur
hugsað til hasarbiómyndanna,
og peningavonin rekur hann lika
áfram. Þetta orkar mun sterkar
á hann en leiösögn ráövandra
foreldra. Bambinó er verka-
mannssonur, og foreldrar hans
hafa reynslu af haröri lifs-
baráttu kreppuáranna. En þau
ná engum tengslum viö soninn
meö umvöndunum sinum og
hollum ráöum”.
Helgarpósturinn haföi tal af
Eliasi Mar i tilefni af endur-
útkomu bókarinnar, og spuröi
hann fyrst hvort hann hefi verið
aö fara eitthvaö sérstakt, þegar
hann skrifaöi bókina.
Þaö er alltaf svo þegar maöur
skrifar. Ég var þarnaaö koma á
blaösamtiöarlýsingu, ogiþessu
tilfelli á dálitiö þröngum hóp
unglinga, unglinga af vissri
gerö. Þar kemur inn á foreldra
og skipti Bamblnó viö þá, og
einnig koma viss skipti kynslóöa
inn i bókina.
Þaö var Iika tilgangur aö
koma aö málfari þessa tima.
Þetta haföi aldrei veriö gert
áöur. Sumt i svona málfari er
skammlift og margir sem lesa
hana i dag, skilja þaö ekki. Þó
hún gefigóöa mynd af málfari i
þá daga, gerir þaö hana tak-
markaöri.
Er þetta ádeilusaga?
Þaö má segja, aö hún sé á
vissan hátt pólitisk ádeila, og
hún hefur tvimælalaust vissan
vinstri tendens, en ef grannt er
Elias Mar: „Þetta var eina bók-
in meö svipuöu efni og svipuöu
málfari”
skoðað, er hún ekki flokkspóli-
tisk.
Þaö er gert svolitiö grin aö
heildsalaog peningaviöhorfi, en
þaö er ekkert um pólitiska
umræðu, eöa ekkert sem heitir.
Þá skina i gegn áhrif frá her-
náminu og viss ótti viö áhrif
enskunnar á islenska tungu. Ef
ég skrifaöi I dag, legöi ég meiri
áherslu á varöveislu tungunnar,
en ekki flokkspólitik.
Hvernig voru viötökurnar?
Hún fékk mjög góöar
viötökur, ekki sist hjá
unglingum, sem þekktu þetta
málfar. Bókin vakti skemmti-
lega athygli og þótti dálitiö
nýstárleg. Þetta var eina bókin
meö svipuðu efni og svipuðu
málfari.
Teiuröu bókina eiga erindi til
ungu kynslóöarinnar, þrjátfu
árum eftir aö hún var skrtfuö?
Ég tel það, þó ekki væri nema
til að gefa unglingunum hug-
mynd um "þennan tfma. Þetta
var jú timi foreldra þeirra.
Égheflátiðmérdetta ihugað
skrifa um þessar sömu persónur
sem fulloröiö fólk, en geri þaö
sjálfsagt ekki. Hvernig eru
þessir strákar i dag?
Ég vil taka þaö fram aö
lokum, aö ég er mjög ánægöur
meö útgáfu Iðunnar á bókinni og
formála Eysteins Þorvalds-
sonar. Éger ánægður yfir þvi að
komast i þennan bókaflokk og
aö bókin skuli vera tekin upp I
skólunum.
-GB.