Helgarpósturinn - 14.09.1979, Blaðsíða 16

16
* *' ~ 'w
Föstudagur 14. september 1979
Af nýjum hljómplötum:
Ur ýmsum áttum
Chicago — 13
Nú er þrettánda plata Chicago
komin á marka&inn. Chicago
var stofnuð 1968. Fyrstu mán-
uöina hét hún reyndar The Big
Thing, en var skirö Chicago
Transit Authority (stöan stytt I
Chicago), þegar hljómsveitin
hélt til Los Angeles til aö vinna
meö bassaleikaranum James
William Guercio. Guercio vann
þá einnig meö Blood. Sweat And
Tears, en þessar tvær hljóm-
sveitir urðu til aö ryöja nýju af-
brigöi rokksins, djass-sál-rokki,
braut til eyrna almennings. Og
Chicago hefur þaull ár sem fer
I ill hljómsveitarinnar spannar,
veriö fremst í flokki þessarar
tónlistarstefnu.
En snemma á siöasta ári kom
reiöarslag yfir Chicago. Söng-
varinn og gítarleikarinn Terry
Kath varð sér aö bana méö
skammbyssu sem hann var að
leika sér með i veislu fyrir
framan féiaga sina. 1 hans stað
var ráðinn Donnie nokkur Dac-
us, sem getiö haföi sér gott orö i
hljómsveit Stephan Stills. Með
honum hljóðritaði Chicago
plötuna Hot Streets, sem kom út
i september i fyrra, og kváöu
niöur allar raddir um að hljóm-
sveitin væri búin aö vera eftir
lát Kath.
Og þegar hlýtt er á nýjustu
plötu Chicago, 13, er siður en
svo að merkja þreytu. Þó tónlist
Chicago hafi litið sem ■ ekkert
breyst allan timann, þá virkar
hún aldrei þreytt. Af 10 lögum
plötunnar, er lagið Street Play-
er einna liklegast til vinsælda,
en fleiri koma lika til greina td,
Loser With A Broken Heart.
Þrettánda hljómplata Chicago
mun ekki valda aödáendum
vonbrigöum.
Diana Ross — Boss
Diana Ross, söng- og leik-
kona, var að senda frá sér plötu
sem hún kallar Boss.
Diana Ross á litrikan feril aö
baki. Hún byrjaði aö syngja
seint á sjötta áratugnum meö
tveimur skólasystrum sinum,
Florence Ballard og Mary Wils-
on, undir nafninu The Primett-
es. Sem varö að Supremes,
þegar þær skrifuðu undir samn-
ing við hljómplötufyrirtækiö
Tamla Motown. Supremes urðu
eitt vinsælasta söngtrió siðasta
áratugs og voru tföir gestir á
vinsældarlistunum með lög eins
og Where Did Our Love Go,
Stop.In The Name Of Love, You
Keep Me Hangin’ On ofl. ofl.
Diana vakti mesta athygli og
brátt var nafninu breytt i Diana
Ross & The Supremes.
En i desember 1969 tilkynnti
Diana Ross að hún væri að hefja
sólóferil og hætt i Supremes. Og
stjarna hennar fór hækkandi.
Ariö 1973 vann hún sinn mesta
sigur, er hún lék blússöngkon-
una Billy Holiday I myndinni
Lady Sings The Blues, og var
nefnd til Óskarsverölauna.
Boss, nýjasta plata Diönu, var
siöast er til spuröist i fyrsta sæti
diskólistans og 16. sæti almenna
listans i Bandarikjunum. Það
hefur ekkert eitt laga á henni
slegiö i gegn, en platan vinsæl i
heild. Af þekktum hljómfæra-
leikurum sem leika á plötunni
má nefna gitaristann Eric Gale
og bassaleikarann Anthony
Jackson. Upptökustjórn og
flestar útsendingar voru I hönd-
um Nicholas Ashford og Valerie
Simpson.
Ellen Foley — Nightout
Ellen Foley, sem var aö senda
frá sér plötuna Nightout, er
sennilega mörgum íslendingum
kunn fyrir söng sinn á plötu
Meat Loafs, Bat Out Of Hell
Tath. hún kom þó ekki fram i
sjónvarpsþættinum fræga með
Kjöthleifi).
A Nightout eru 9 lög og koma
þau úr ýmsum áttum, eitt lag er
eftir Ellen Foley og F. Goodman
og heitir We Belong To The
Night og er þaö lag sem mér
þykir liklegast til vinsælda, eitt
lag er eftir Jagger & Richard
Stupid Girl, Graham Parker á
lagið Thunder And Rain og Ian
Hunter lagið Don’t Let Go svo
einhver séu nefnd. Upptökunni
stjórnuðu þeir Ian Hunter og
Mick Ronson.
Tónlistin á Nightout er mjög
fjölbreytt, en minnir þó oft á
Kjöthleif (sem er náttúrlega
siöur en svo löstur). Og I heild er
þetta mjög góð og athyglisverö
plata.
Peter Tosh — Mystic Man
Nú er komin ný plata á mark-
aðinn meö reggaestjörnunni
Peter Tosh og kallast hún Myst-
ic Man.
Peter Tosh, sem áður fyrr lék
meö Bob Marley I Wailers, sló i
gegn meö síðustu plötu sinni
Bush Doctor, sem var fyrsta
platan sem hann gaf út á merki
Rolling Stones. Af henni uröu
lögin Don’t Look Back, sem
Mick Jagger söng meö Tosh, og
I’m The Toughest mjög vinsæl.
A Mystic Man eru 9 lög öll eft-
ir Peter Tosh. Og er nefna ætti
eitthvað lag liklegt til vinsælda
þá væri það helst titillagið.
í hljómssveit Peters Tosh eru
þekktir reggaetónlistarmenn ss.
Robbie Shakespeare bassisti,
Sly Dunbar trommari og Mikey
„Mao” Chung hljómborðsleik-
ari.
Þeir sem höfðu gaman af siö-
ustu plötu Tosh ættu ekki aö láta
þessa framhjá sér fara.
Tónsköpun cg vafasamt veraldarstúss
Fyrsta jazztónskáld heimsins
var meistari Jelly Roll Morton,
hann fæddist i New .orleans
annaöhvort 1885 eöa einu til
tveimur árum fyrr eöa slöar. Þaö
er margt á huldu um athafnir
hans og æviferil. Ekki bætti þaö
fyrir, að Jelly Roll sagöi aldrei
sömu söguna eins. Hann var
Creoli ljós á hörund, samt tók
Morton ekki annaö i mál en aö
vera talinn hvitur. Hann var einn
um þá skoðun og var eins og svo
oft er meö kynblendinga, úthýst
jafnt hjá svarta sem hvlta sam-
félaginu. Slikt fólk veröur oftast
hinn plndi minnihlutahópur gettó-
anna eöa fer eftir ótal króka-
leiöum aöhverjusettu marki, þaö
geröi Jelly Roll Morton einmitt.
Mjög ungur fór hann aö fást viö
hljóðfæraleik, fyrst var það gltar
ogfiöla siöan trombón og tromm-
ur og siöast uppúr fermingu (ef
hann var þá nokkurn tima f ermd-
ur) var Morton byrjaöur á planó
og hljómfræöi. Jelly Roll hóf
hljómlistamannsferil sinn sem
barpianisti i einu „high-class”
hóruhúsinu I „the District” gleði-
hverfinu I New Orleans, þar sem
hann lék einungis fyrir kaffi og
kleinum auk drykkjupeninga.
Hann kunni ráö til aö hressa uppá
fjárhaginn. Meö Morton og stúlk-
unum (Ijúfu) tókst sá samningur,
aö þær teymdu gestina aö hljóö-
færinu og Morton tollaöi siöan
herrana um dal fýrir hvert leikiö
lag sem þær báöu um. Þannig
hófust smátt og smátt allskonar
hrundi. Þ6 Jelly Roll væri út-
smoginn bragðarefur, skorti hann
alla hörkuogmiskunnarleysi hins
fullkomna ameriska bisness-
Jelly Roll Morton.
umsvif og spekúlasjónir hjá Jelly
Roll sem brátt fóru meira og
meira inná nokkurskonar hliöar-
spor — langt frá tónlistar-
brautinni. Morton varö útgeröar-
maöur (geröi út á dömur. Hann
rak myndarlega veömálastarf-
semi og hagnaöist á fjárhættu-
spili, en pókerspil var hans lff og
yndi. Um tima rak hann nætur-
klúbb, fjárfestingafyrirtæki og
var I alls konar bralli og „big
business”.
Ævisöguritarinn Alan Lomax
segir svo í bókinni Mister Jelly
RoD: „Morton would be worth
telling about had he never played
a bar of music.” Þetta veraldar-
stúss dró auövitaö athyglina frá
tónhstinni sem hann aftur á móti
sneri sér aö tvlefldur I hvert sinn
er milljóndollara spilaborgin
manns. Auk þess var hann meira
fyrir frumleika og fantaslur en
blákaldar staöreyndir. Þaö var
Jelly Roll Morton sem geröi
píanóiö aö jazzhlj(fmsveitarhljóö-
færi áriö 1902, en þaö afrek væri
nóg til aö varöveita nafn hans i
jazzsögunni. Hann var ýmist með
eigin hljómsveitir, einleikari eða
lék I svörtum eða hvitum hljóm-
sveitum annarra eins og New
Orleans Rhythm Kings sem hann
lék fyrst meö inná hljómplötur
1923. Jelly Roll spilaöi sig gegn-
um hina ýmsu skóla jazzins þar
til hann kom fram meö nýtt af-
brigöi sem hann kallaöi „hot
music”.
Jelly Roll Morton hóf útgáfu
tónsmiöa sinna I samleiks og hlj-
ómsveitarbúning 1926, þaö voru
fyrstu hreinræktuöu jazztón-
verkin sem komust á prent. Þar
hafnar hann alfarið i slagaran-
um, þess I staö heldur Morton
inná nýjar brautir, sem svo voru
þræddar af öðrum — en ekki fyrr
en áratugum siöar. Fyrstu hljóö-
ritanir af fyrirbærinu ,,hot
music” er frá 1923, þá lék Jelly
Roll inn fyrir Victor m.a. tón-
verkin „The Pearls”, „Grandpa’s
Spell”, „Milenburg Joys” og
Kansas City Stomp”. Meistari
Morton var nú kominn i’ fremstu
rööjazzkappa ásamtþeim Signey
Bechet og King Oliver. A vel-
gengnisárunum 1926-’30 var hann
sem heimamaður i upptökustúd-
lóum Victors, þar sem Jelly Roll
Morton and His Red Hot Peppers
spiluöu sjálfa jazzsöguna hiksta-
laust en fordæmislaust inn á
hljómskifur. Þar notar Morton oft
mjög fjölbreytta og óvenjulega
hljóöfæraskipan. Meö þessum
hljómplötuleik lagöi Morton
brautina og vlsaöi eftirkom-
endum veginn. — Og af honum
læröu þeir Duke Ellington,
Fletcher Henderson, Count Basie
og Benny Goodman sina ögnina
hvor (og jafnvel rúmlega þaö).
Margt af því sem slðar hefur
skeö i jazzlistinni væri (jafnvel)
óhugsndi heföi Jelly RoD Morton
ekki veriö sá tengiliöur á
þróunarbrautinni sem hann var.
Hljómplöturnar vöktu á honum
athygli er hann haföi alltaf þráö.
Hann fór um meö blondinur i
kádiljákum og fjárfesti I
demöntum sem hann skreytti
framtennur sinar meö (þaö var
þaö töffasta I den tid). Svo komu
nýir timar — og mörgum fannst
vera fariö aö slá f músikina hjá
honum. Morton gleymdist þó ekki
værihann grafinn. Ariö 1939 hug-
kvæmdist einhverjum þingmanni
i Congressinu aö láta hljóörita
kallinn. Arangurinn er nú á átta
LP, þar sem Jelly Roll Morton
gerir hvorttveggja aö spila og út-
skýra sina kúnst. Þessar plötur
vöktu aftur athygfi á honum. En
þá haföi vinur vor legiö bæöi
gleymduroggrafinn I kistu sinni I
10-15 ár. —En svona er heimurinn
— Jelly Roll Morton dó i örbirgö i
Los Angeles 1941, þá fimmtiu og
hver veit hvaö. Jelly Roll lék 175 -
númer inná plötur um dagana.
Helstu innspilanirnar sem til eru
á LP eru þessar:
1. The King of New Orleans Jazz:
Jelly Roll Morton, RCA
LPM-1649 (Sidewalk Blues,
Smokehouse Blues, The
Chant).
2. Jelly Roll Morton, Stomps and
Joys, RCA LPV 508 (Shveve-
oort Stomp, Mournful Seren-
ade).
3. The Immortal Jelly Roll
Morton, Milestone MLP 2003.
4. Jelly Roll Morotn, New Orleans
Memories and Last Band
Dates, Atlantíc 5D 2-308.
(Siðastenekki sist er þaö loka-
spretttur meistara Mortons á
Congressplötunum átta sem
innsigla hann i snillingatal
jazzsögunnar).
5. Jelly Roll Morton, The Library
of Congress Recordings, Vols
1- 8, Classic Jazz Masters CJM
2- 9.
JeDy Roll Morton var hvort-
tveggja ýkinn maöur og mont-
inn sem hélt stift fram þeirri
fjarstæðu, aö hannheföi fundiö
upp jazzinn. Honum yfirsást
það — aö hann var einmitt
sjálfur spámaðurinn —I skipu-
lögöu jazzsamspili.
Vetrarmyndir í Bandaríkjunum:
Stótslysagiín qg alvara með
Ariö 1979 I bandariskum kvik-
myndaiönaöi hefur einkennst af
þvi, aö myndirnar hafa veriö
minni og betri en áöur. Þó þetta
hafi veriö Stjörnustriöalaust
sumar, hafa komiö á markaöinn
inargar myndir, sem létu lltiö
yfir sér, en oliu samt töluveröu
fjaörafoki. t framleiösiu ársins
hefur veriö eitthvaö viö allra
hæfi.
Stórmyndaæöiö er i lægö og
leikstjórar og framleiöendur
geta einbeitt sér aB þvi, aB gera
myndir fyrir ákveöna sérhópa.
Einn af þessum sérhópum, en
æBi stór þegar allt kemur til
alls, er fulloröiö fólk, þ.e. fólk
eldra en 21 árs. Hópur þessi get-
ur litiö björtum augum til
haustsins, ef marka má allar
þær myndir, sem honum eru
ætlaðar.
Haustvertiöin byrjar má
segja þegar kvikmynd Bern-
ardo Bertolucci „La Luna” opn-
ar kvikmyndahátiöina I New
York I lok þessa mánaöar. -
Bandariska leikkonan Jill Clay-
burgh fer meö aðalhlutverkið i
þeirri mynd og leikur hún
óperusöngkonu, sem snýr aftur
til Rómar, eftir að hafa misst
eiginmann sinn. Bertolucci er
liklega þekktastur hér á landi
fyrir mynd sina „Siöasti tangó-
inn i Paris” og stórmyndina
„1900”.
Bob Fosse, sá sem leikstýröi
„Cabarett” og „Leúny”, verður
meö nýja mynd, sem frumsýnd
veröur um jólin, og heitir sú
„All that jazz”. Aöalhlutverkin
eru I höndum Roy Scheider, Ann
Reinking, Cliff Gorman og Ben
Vereen.
Blake Edwards veröur meö
nýja mynd I október, og aö
þessu sinni veröa þaö ekki Peter
Sellers og Bleiki Pardusinn,
heldur mynd sem heitir þvi
stutta og laggóða nafni „10”, og
segir frá manni, sem hefur þaö
fyrir stafni aö gefa konum ein-
kunn frá 1-10.
Stórslysamyndir hafa alltaf
veriö vinsælar, en framleiðend-
um er fariö aB skiljast, aö ekki
má of oft höggva I sama kné-
runn, þ.e.a.s. alvarlegar stór-
slysamyndir. Þeir eru nefnilega
núna farnir aö gera myndir,
sem hæöast aö þessum mynd-
um, og eru tvær þegar komnar
af staö. Þær eru „Airplane”,
sem eins og nafniö gefur til
kynna er um flugvél og sjálfsagt
flugvöll, og „Ökindin 3”.
Og úr þvi aö talaö var um
stórslysamynd, má ekki láta hjá
liöa aö nefna eina alvöru slika.
Hún heitir Svarta holan og er
jafnframt „science-fiction”
mynd. Meö helstu hlutverk I
þeirri mynd fara þeir Maxi-
milian Schell og Anthony
Perkins.
Þrillerar eru alltaf notalegir á
köldum vetrarkvöldum, til þess
að ylja manni aöeins. Sá sem
veröur liklega einna svakaleg-
astur á vetri komanda er „When
a stranger calls”, með Carol
Kane og Charles Durning i aöal-
hlutverkunum. Carol Kane leik-
ur þar barnapiu, sem fær hinar
hroðalegustu simahringingar,
sem löggan segir henni að taka
ekkert mark á.
Robert Benton heitir ungur
leikstjóri, sem starfaö hefur
undir verndarvæng Roberts Alt-
man. Benton sendir frá sér nýja
mynd um jólin og heitir hún
„Kramer vs Kramer”.
Altman sjálfur veröur meö
mynd, þar sem fjallaö er
hæönislega um heilsuiönaöinn
og heitir myndin aö sjálfsögöu
„Health”.
Steven Spielberg er á góöri
leiö meö að slá öll met hvaö
kostnaö varöar meö mynd sina
„1941”. Fjallar hún um sögu-
sagnir þess eðlis, aö Japánir
hafi ætlað aö gera loftárásir á
Los Angeles i siöasta heims-
striði.
Ótal fleiri myndir eru I bigerö
fyrir vestan haf, en þetta veröur
látiö nægja aö sinni.
-GB