Helgarpósturinn - 21.09.1979, Blaðsíða 9

--helgarpOSÝUrinrL- Föstudagur 21. september 1979
9
GESTAGANGUR
Það hefur svo sannarlega verið
gestkvæmt hérna hjó okkur i
þessum mánuði. Varla hefur liðið
sú vika, aö fjölmiðlarnir hafi
ekki skýrt frá þvi að konungurinn
i Nepal hafi verið hér á ferð og
skoöaö Þjóðminjasafnið — að
Feisal prins af Saudi-Arabiu hafi
heiöraö landið meö nærverusinni
og það meira að segja I nokkrar
vikur og skoðað Gullfoss og
Hollywood — að hér hafi veriö
nokkrir meðlimir sjálfs Æösta
ráös Sovétrikjanna á ferð i boði
Alþingis ogvæntanlega hafa þeir
fengiö að sjá Alþingishúsiö og
kannski Gullfoss og Geysi þótt
litlar sem engar fréttir hafi veriö
sagðar af þeirra ferðalagi. Þá
mun vist von á sovéskum lista-
mönnum, sem heita má árlegur
viðburöur og er þaö i samræmi
viö þá hefö Sovétmanna aö senda
okkur dansara frá Grúsiu og har-
monikuleikara að spila undir
dansi þeirra en minna er um svo-
kallaöa skapandi listamenn, og
rithöfund er nafn færi af,minnist
sá er þetta ritar ekki aö hafa séö
tilgreindan i sUkum listamanna-
hópum um langt skeiö.
Og gestakomurnar halda á-
fram. Um seinustu helgi kom
sjálfur utanrikisráöherra Tékkó-
slóvakiu f opinbera heimsókn og
boði kollega sins Benedikts Grön-
dal og þegar þessar linur eru sett-
ar á blað er veriö aö segja frá þvi
aö ráðherrann hafi gengið . é fund
Forseta íslands og Forsætisráö-
herra — enda búið aö sýna honum
„Gullfoss og Geysi og nokkrar
stofnanir I Reykjavik” eins og
segir i hinni opinberu tilkynningu
um heimsóknina. Meiraum hana
siðar.
Og eins og allt þetta væri ekki
nóg, þá birtust loksins herskipin
fimm úr fastaflota Atlantshafs-
bandalagsins á ytri höfninni I
morgun og voru sólarhring siðar
á ferðinni en ráö hafði verið fyrir
gert. Raunar skiptir það kannski
litlu eða engu máli hvort skip
þessi eru hér á feröinni deginum
fyrr eða siðar nema kannski fyrir
þá, sem þurfa að skipuleggja
samkvæmislif sitt vandlega og
meö góðum fyrirvara; skyndilega
ruglast stundataflan með ófyrir-
sjáanlegum afleiðingum. Það
getur að sönnu verið alvarlegt
mál en hitt þykir þeim er þetta
ritar vera mun alvarlegra, að
bræluskratti skuli hafa komið i
veg fyrir aðskipinkæmust hingaö
á tilsettum tima. Það setur eigin-
lega aö manni hroll þegar maður
hugsar til þess að alvara hefði
verið á feröum en ekki bara kur-
teisisheimsókní Og eins og vera
berþá fylgja rússarnir i kjölfariö
— tvö rússnesk verksmiðjuskip
þurftu endilega að komast til
hafnar til þess að „hvila áhafnir
sinar” eins og þaö var orðaö i
fréttum. Merkilegt að þetta
skyldi allt bera upp á einn og
sama daginn! Vonandi að allt fari
samt friðsamlega fram i bænum
meöan sjómennirnir „hvila sig”!
Alþingi
og æðstaráðið
Sjálfsagt góð og gild rök fyr-
ir þvi að Alþingi Islendinga telji
sjálfsagt o g eölilegt aö þekkjast
boö frá þeirri stofnun i Sovétrikj-
unum sem þeir kalla „Æösta ráð-
ið” kannski vegna þess að leitun
mun á öllu meiri hallelúja sam-
komu I viðri veröld (nema
kannski hjá Kinverjum) — og
sendi þangaö fulltrúa sina þegar
boð berast og vitanlega býður
kurteisisskylda i alþjóölegum
samskiptum að endurgjalda slikt
boð. Hins vegar minnist sá er
þetta ritar ekki að hafa séð þau
rök fram sett þótt mann gruni að
gagnkvæmir viðskiptahagsmunir
komi inn i myndina eins og sagt
er. Satt aö segja virðist slikt eiga
fremur að vera verkefni viökom-
andi stjórnvalda, þ.e. viðskipta-
og utanrikisráöuneytis að ræða
við Sovétmenn um fisksölur og
oliukaupen Alþingis að leggja til
menn til sendiferða og móttöku
fulltrúastofnunar, sem næsta fátt
ef þá yfirhöfuð nokkuö á sameig-
inlegt með þingi lýðræöisþjóöar.
Raunar er það ekki einungis Al-
þingi sem þannig viðurkennir I
verki svokallaða fulltrúa Æðsta
ráösins sem jafningjaþingmanna
okkar heldur einnig samtök eins
og Alþýðusamband Islands, sem
ekki lætur sig muna um að þekkj-
ast boð „Alþýðusambands Sovét-
rikjanna” og taka á móti „verka-
lýðsleiðtogum” þeirra — leiðtog-
um sem harla fátt munu eiga
sameiginlegt með þeim Snorra
Jónssyni og Guðmundi J. Guð-
mundssyni, Guðmundi Garöars-
syni og Karli Steinari Guönasyni
svo nokkur nöfn séu nefnd.
Utanrikisráðherra
Tékkóslóvaka
Þegar það var tilkynnt I sumar,
að von væri hingaö á utanrikis-
ráöherra Tékkóslóvakiu var þaö
haft eftir gestgjafa hans, Bene-
dikt Gröndal aö fleira þyrfti að
gera til þess að uppfylla kurteis-
isskyldur en skemmtilegt gæti
talist. (Undirritaður vitnar til
ummæla utanrikisráöherra eftir
minni en telur þetta hafa verið
inntak þeir ra). Er það mjög skilj-
anlegt, einkum þegar haft er I
huga að nú standa fyrir dyrum
einhver mestu réttarhöld yfir
þeim mönnum i Tékkóslóvakiu,
sem dirfst hafa að halda uppi
gagnrýni á eigin stjórnvöld fyrir
að fara ekki aö lögum — hvorki
eigin né heldur þeim sem Helsinki
samkomulagiö um mannréttindi
felur I sér og samþykkt var bæöi
af rlkisstjórn okkar og Tékkó-
slóvakiu á sinum tima. Hafa
menn likt væntanlegum réttar-
höldum yfir tuttugumenningun-
um svonefndu við sýndarrétt-
arhöldin yfir Slansky og félögum
hans árið 1953 — þegar hreinsaö
var til I „flokknum” að boði yfir-
valdanna eöa „æösta ráðsins” i
Kreml. Þessi réttarhöld hafa
vakið upp mótmæli i flestum
vestrænum löndum og menn taliö
þaö litla kurteisi gagnvart þeim
er þar munu hafa hendur að
verja, að taka á móti opinberum
tékkneskum sendimönnum og er
skemmst að minnast þings Al-
þýöusambands Bretlands, sem
afþakkaði kærlega nærveru þess-
ara „fulltrúa” á samkomusinni I
Blackpool fyrir skömmu.
Einhvernveginn dettur manni 1
hug að heimsókn annars eins full-
trúa heföi verið mótmælt hér á
landiaf þeim sem telja sig kjörna
og útvalda aö halda uppi merki
málfrelsis og mannréttinda með-
al okkar en ekkert heyrðist af
sliku. Einhvernveginn dettur
manni 1 hug að unnt hefði veriö aö
skjóta þessari heimsókn á frest
með viöeigandi diplómatfskum
afsökunum — annir ráöherra —
stjórnmálaástandið innanlands
o.s.frv. (og kannski væri þar ekki
of fast aö orði kveöið) — en þeim
er þetta ritar er alveg ómögulegt
aö skilja hvaða nauðsyn rak utan-
rikisráðherrann okkar til að und-
irrita samkomulag ,,um aukna
samvinnu á sviði menningar og
visinda” með fulltrúa rikisstjórn-
£ir, sem ekki veröur betur séö en
hafi margbrotiö ákvæði Helsinki-
samkomulagsins, sem vitnað var
tilhér aö framan —og hyggst þar
að auki draga þá þegna sina, sem
kjark höfðu til aö mótmæla sliku
framferöi, fyrir „lögogdóm”. Er
virkilega þörf á þvi fyrir okkur aö
„auka samvinnu á sviði menning-
ar og visinda” viö slika rikis-
stjórn?
Helgi Sæmundsson — Hrafn Gunnlaugsson — Jónas Jónasson —
Magnea J. Matthiasdóttir — Páll Heiðar Jónssonar — Steinunn
Siguröar dóttir — Þráinn Bertelsson
hringbordid
1 dag skrifar Páll Heiðar Jónsson
ÞRÝSTIHÓPASAM FÉLAGIÐ
Það varö uppi fótur og fit hér i
bæ á dögunum þegar leiðarljós
bæjarbúa Dagur birti frétt þess
efnis að rikið hefði hug á að festa
kaup á „ráöhúsi”, okkar Akur-
eyringaundir starfsemi nokkurra
ráöuneyta. Atti að flytja ráðu-
neytiö hingað noröur eða a.m.k.
koma upp einhverskonar um-
boðsskrifstofúm þeirrasvo spara
mætti oss Norðlendingum dýrar
og tiöar suðurgöngur. Ekki
reyndist þetta þó raunin, heldur
var hér um að ræða kaup á aö-
stöðu I einu og sama húsi fyrir
stofnanir sem þegar eru hér fyrir
hendi svo sem embætti bæjar-
fógeta, umboð (áhrifalaust)
Tryggingastofnunar Rfkisins
á lslandi i dag, þaö er aö segja
verðbólgubálinu, en ætla veröur
að það sé ekki ætlun landsfeðr-
anna að nota hitann frá þvi til að
bæta mönnum upp haustkuldana.
Liklegra er aö þeir hafi einfald-
lega misst á þvi tökin. Ekki skal
hér fariö út i þaö að reyna að
rekja ástæöurnar fyrir hinni gif-
urlegu verðbólgu á lslandi, en eitt
atriði finnst mér þó rétt að geta
um í þessu sambandi og er það
hið mikla vald þrýstihópa sem
hér viðgengst. Varla er sú stétt
eöa starfshópur á lslandi sem
ekki reynir að mynda þrýstihóp,
og þá gjarnan i formi einhvers-
konar áhugamannafélags eða
hagsmunafélags. Nýjasta dæmið
Akureyrar-
póstur
frá
Reyni Antonssyni
o.s.frv. Sama máli gegnir um
hina nýju aðstöðu sem Rikisút-
varpiö er að koma sér upp hér á
Akureyri meðærnum tilkostnaöi,
eins og beirri stofnun er annars
einni lagið. Það er eins vist aö Út-
varp Réykjavlk verði ávarpað á-
fram sem fyrr jafnvel þótt sent sé
beint út frá Akureyri.
Vetur virðist ætla aö setjast i
fyrra lagi aö, eftir eitt hiö
kaldasta sumar og dimmasta i
manna minnum. En sumir kunna
þó að geta vermt sig við ylinn af
báli þvi sem hvað glaðast brennur
um þetta er félag þaö sem popp-
tónlistarmenn stofnuðu á dögun-
um, aö sjálfsögðu til að knýja á
um hagsmuni slna, ekki sist
gagnvart rikisvaldinu.
Það kann að vera að hlutur Is-
ienskra popptónlistarmanna sé
fyrir borð borinn til dæmis i' rikis-
fjölmiðlunum og þvi sé stofnun
félags þessa réttlætanleg. Alla
vega er tilkoma þessa nýja
þrýstihóps vafalaust ekki jafn
hættuleg og sumra annarra. Þaö
er til dæmis ófært þegar fámennir
hópar manna geta lamað heilar
atvinnugreinar eins og t.d.
farmenn gerðu I sumar og Graf-
lska sveinafélagið á dögunum.
Tilvera hinna mörgu þrýstihópa
veröur orsök þess að óviöa i vest-
rænum löndum er framkvæmda-
valdiö jafn veikt og hér á Islandi.
Þrýstihóparnir koma aö sumu
leyti i stað rikisvaldsins með
þeim afleiðingum aö hvorki er
hægt ab hafa neina skynsamlega
stjórn á efnahagsmálum, fjár-
festingarmálum né jafnvel menn-
ingarmálum.
Ekki hefur hið islenska þrýsti-
hópasamfélag aukið félagslega
vitund manna nema siöur sé. Ef
talað er viö forsvarsmenn ein-
hverra félagssamtaka heyrist
yfirleitt sama viökvæðið. „Þaö er
mikil deyfö yfir félagsstarfinu
þessa stundina”. Þá fyrst vakna
menn ef hægt er að kria út
nokkrar krónur til eigin
persónulegra þarfa eða óþarfa, úr
sameiginlegum sjóöum þjóðar-
innar. Ekki vill þessi einstak-
lingshyggjuþjóö aö sjálfsögöu lita
við rlkisrekstri i atvinnullfinu.
Sérstaklega virðist það eftirsókn-
arvertaö reka fyrirtadci meö tapi.
Þegar flugfélagið Vængir hætti
starfsemi sinni fyrir skömmu var
aö þvi látiö liggja aö það væri
meöfram vegna þess hve mikið
tap væri á þvi að reka innan-
landsflug. En viti menn. Þegar
flugleyfin voru auglýst laus til
umsóknar bárust i einni svipan
ekki færri en fimm umsóknir um
þau. Þaö hlýtur að vera „Draum-
ur að reka með tapi”. Sama má
einnig segja um oliufélögin. Þau
kveina og kvarta yfir bullandi
tapi en ekki eru oliuforstjórarnir
neitt sérlega ginnkeyptir fyrir
rikisrekstri á tapinu. Til þess eru
forstjóralaunin e.t.v. of há. En
þegar svo eitthvaö bjátar á er
elsku rikismamma aíltaf reiðu-
búin að hugga.
Annars tók Vængjamálið á sig
svolitið skoplega mynd hér fyrir
noröan. Þannig er mál með vexti
aö Siglfiröingar á leið til Reykja-
vflcur geta alls ekki hugsað sér að
biöa á Akureyri I svo sem einn til
einn og hálfan klukkutima meðan
þeir skipta um vél, þvi Akureyr-
ingar eru vist svo skelfilegt fólk.
Þessvegna mynduöu þeir þrýsti-
hóp á landsvisu og herjuöu út
nokkur bein flug suður i viku. Ein
helsta röksemd þeirra var að
Akureyrarflugvöllur lokaöist
helst til oft. Þetta kann rétt að
vera en það stendur vonandi til
bóta, þegar rikiö hættir að toUa
sjálft sig svo hægt verði að leysa
út hin nýju öryggistæki fyrir flug-
vöUinn. Siglfirðingum má einnig
benda á það aö fyrir kemur að
Reykjavikurflugvöllur sjálfur
lokast og þeir geta neyöst tU að
þurfa að lenda á þeim skelfilega
staö Akureyri.