Helgarpósturinn - 21.03.1980, Síða 23

Helgarpósturinn - 21.03.1980, Síða 23
__he/qarpósfurinn Fösiuda^ur 21 mars 1980 23 Störf Alþingis þessa vikuna hafa aö mestu sniiist um um- ræöur um heimild til sveitar- félaganna aö hækka hámarksálag útsvara úr 11% í 12%. Ekkert liggur enn fyrir um þaö hversu mörg sveitarfélög munu nýta sér þessa heimild, þegar þar aö kem- ur, en þó er ljóst aö viöa veröur henni tekiö fegins hendi, þvf aö flest sveitarfélaganna munu ekkertofsæl af sinum föstu tekju- stofnum í þeirri óöaveröbólgu sem hér rikir. Hins vegar kemur útsvarshækkunin aö sjálfsögöu til meö aö koma töluvert viö pyngju ibúa beirra sveitarfélaga, sem nýta munu sér lagaheimildina aö fullu, og þaö hefur aftur oröiö stjórnarandstæöingum kærkomiö tækifæri til aö klekkja á stjórn- inni. BORG OG FORUSTA Stærsta sveitarfélag landsins, Reykjavikurborg, hefur aö mestu haldiö aö sér höndum meöan beö- iö hefur veriö stefnumörkunar stjórnvalda i f járlagafrum- varpinu, sem nú er komiö fram, og afgreiöslu Alþingis á útsvars- hækkuninni. Upphaflega haföi veriö ráö fyrir því gert aö siöari umræöa um fjárhagsáætlun borgarinnar færi fram i gær en umræöunni hefur nú veriö frestaö til 17. april næstkomandi. Almennt er ráö fyrir þvi gert aö Reykjavikurborg muni þiggja 12% útsvarsálagningu nú þegar lagaheimildin liggur fyrir. Máliö hefur veriö rætt I öllum borgar- stjórnarflokkunum en mun þar ekki hljóta endanlega afgreiöslu fyrr en nær dregur fjárhagsáætl- unarumræöunni. Þó liggur fyrir aö sjálfstæöismenn, borgar- stjórnarminnihlutinn, eru and- snúnir hækkuninni, sem veröa aö teljast eölileg viöbrögö stjórnar- andstööu borgarinnar þegar um er aö ræöa jafn óvinsæla ráö- stöfun og auka álögur á væntan- lega kjósendur, Meirihlutinn er hins vegar almennt inn á þvi aö hækka útsvarsálagning- una, sem er. heldur ekki óeölilegt fyrirþá sem þurfa aö bera ábyrgö á rekstri og framkvæmdum á vegum borgarinnar, og veitir þess vegna ekki af auknu fjár- magni. Hins vegar er i rööum meirihlutans eitt stórt spurninga- merki og þaö er hvernig Sjöfn Sigurbjörnsdóttir mun snúast í málinu.Hún hefur ennþá ekki lát- iö upp hug sinn l þessu efni. Núverandi borgarstjórnar- meirihluti er bráöum búinn aö sitja hálft kjörtimabil. Ennþá er aö sjálfsögöu of fljótt aö leggja nokkurt mat á þaö hvernig honum hefur til tekist um rekstur borgarinnar, en þvf veröur þó varla meö nokkurri sanngirni haldiö fram, aö þar hafi eitthvaö verulega fariö úr böndunum eöa aö stjórnartiö núverandi meirihluta hafi einkennst af sóun fjármuna og framkvæmdagleöi, eins og sjálfstæöismenn héldu fram aö raunin myndi veröa á fyrir kosningar og rökstuddu meö reynslunni af fyrri vinstri stjórn- um á þjóömálasviöinu. Þvert á móti hefur meirihlutinn lagt allt kapp á að afsanna þessa kenningu með aðhaldssemi i rekstri borgarinnar og llklega hefur sú viðleitni oröiö til þess aö iöulega hefur minna oröiö Ur framkvæmd ýmissa fagurra fyrirheita og lof- oröa heldur en meirihlutamenn sjálfir vildu. Ef segja má aö borgarstjórnar- meirihlutanum hafi orðiö á i messunni þá er þaö kannski einna helst i pólitiskri herfræöi. Reyk- vikingar hafa vanist þvi 1 gegnum alla stjórnartiö sjálfstæöismanna I borginni aö i forsvari væri eins konar landsfööurlegur leiötogi, borgarstjóri, sem aflaöi sér þeirrar viröingar i hugum borearbúa aö beim væri töluvert i mun að halda i hann. 1 þessa hefö hefur meirihlutinn ekki haldiö, enda var látiö aö þvi liggja i kosningabaráttunni af vinstri flokkunum aö þeir teldu tima til kominn aö binda endi á hana. 1 þess staö skyldi ráöinn „dugandi framkvæmdastjóri” aö borginni. Þetta voru vafalaust góö og gild sjónarmiö en hins vegar hefur „framkvæmdastjór- inn”, Egill Skúli Ingibergsson, borgarstjóri, mátt búa við svo óljóst valdsviö frá fyrstu tiö og ógreinilega verkaskiptingu milli hans og oddvita borgarstjórnar, Sigurjóns Péturssonar, aö hann hefur raunverulega aldrei festst i hugum borgarbúa sem eiginlegur borgarstjóri. „Borgarstjórinn hefur nánast svifið i eins konar tómarúmi inn- an borgarkerfisins og enginn, hvorki hann sjálfur né aörir, er almennilega klár á þvl hvert verksviö hans er,” sagöi einn borgarfulltrúinn. Ef svo heldur áfram mun þvl vart tjóa fyrir borgarstjórnarmeirihlutann aö tefla fram Agli Skúla sem sam- einingartákni slnu í næstu kosn- ingum, og ekki vlst aö Egill hafi sjálfur mikinn áhuga á þvi aö fenginni reynslu. Meöan þessu hefur fariö fram I borgarstjórnarmeirihlutanum hafa sjálfstæöismenn átt sinn oddvita I Birgi Isleifi Gunnars- syni, fyrrum borgarstjóra, og hann rækt þaö hlutverk sitt ótrauður. Þaö hefur verið lán hans til þessa aö alþingi hefur litiö starfaö frá þvi aö hann var kosinn á þing en nú þegar þaö er komiö á fulla ferö aö nýju, veröur þess greinilega vart meöal margra framámanna sjálfstæöis- manna i borgarstjórn aö þeir eru teknir aö ókyrrast. Óttast þeiraö Birgir muni i rlkara mæli veröa aö snúa sér aö þjóömálunum og láta borgina sitja á hakanum. Birgir hefur heldur ekkert látiö uppi við sina nánustu sam- starfsmenn I borgarstjórn hvaö hann hyggst fyrir — hvort hann hafi i hyggju aö halda áfram aö vera I forsvari sjálfstæöismanna i borgarstjórn eöa snúa sér algjörlega aö þjóömálapólittk- inni. Margir sjálfstæöismenn hafa töluveröar áhyggjur af þessari óvissu og t.d. mun málið hafa komiö sérstaklega til um- ræöu á fundi fulltrúaráösfélaga sjálfstæöismanna í Reykjavlk nýlega, þar sem hvatt var til þess aö skyrar llnur yröu fengnar I forustumál Sjálfstæöisflokksins i Reykjavik. Akveöi Birgir aö draga sig i hlé I borgarmálunum, beinast augu flestra að Ölafi B. Thors sem eftirmanni hans. Hins vegar liggur ekkert fyrir um þaö aö hugur Olafs stefni I þá átt. Þess er skemmst aö minnast aö Ölafur ætlaöi ekki aö gefa kost á sér I prófkjör sjálfstæðismanna fyrir stöustu borgarstjórnarkosningar og bar fyrir sig önnum hjá fyrir- tæki þvl sem hann veitir forstööu, Almennum tryggingum. Hann hefur einnig haft fremur hægt um og ýmsir halda þvi' fram aö ólaf- ur hafi i reynd meiri áhuga á þvl aö hasla sér völl I þjóðmála- pólitlkinni eöa fá önnur áhrifa- störf innan Sjálfstæöisflokksins heldur en aö vera í forsvari sjálf- stæöismanna I borginni. Þaö er greinilegur áhugi hjá ákveönum hópi f borgarmála- flokki Sjálfstæöismanna að I forustunni veröi nokkur endur- nýjun og tefla þessir aöilar Daviö Oddssyni fram sem næsta forustumanni. Telja þeir nauö- synlegt aö Davlö fái annaö sæti sjálfstæöismanna I borgarráöi en i það á aö kjósa i júni nk. Þar sitja nú Birgir Isleifur og Albert Guðmundsson af hálfu sjálf- stæöismanna, sem báöir eru störfum hlaönir sem alþingis- menn og annar aö auki I forseta- framboöi. Ekkert er vitaö um þaö hvort Albert hyggst halda I sæti sitt, þrátt fyrir forsetaframboðiö, en greinilegt er aö samstarfs- menn hans telja eölilegast aö Albert viki; þó má heyra á mönn- um aö þeirtelja þaöekki sjálfsagt mál aö fella Albert úr borgarráöi vegna þeirra afleiöinga sem þaö kynni aö hafa. fyrir innanflokks- friðinn, þar sem nógar væringar eru fyrir. Þaö rlkir þvi óneitan- lega nokkur óvissa um þaö hver komi til meö aö leiöa sjálfstæöis- menn i Reykjavlk fram til kosn- ingabardagansaöliölega tveimur árum liönum. Hitt er svo annaö mál aö timi stjórnmálamanns I embætti borgarstjóra kann vel aö vera liöin tlö. A vegum meirihlutans vinnur nú nefnd aö þvi aö endur- skoöa borgarkerfiö og uppbygg- ingu þess en almennt er álitiö aö ein af tillögum nefndarinnar muni kveöa á um fjölgun borgar- fulltrúa I 21 talsins og þar meö hafa stórlega minnkaö Hkumar á þvl aö Sjálfstæöisflokkurinn nái aftur meirihluta fulltrúa I borg- inni. Hann þyrfti þá aö semja viö annan flokk um meirihluta og óliklegt aö sá flokkur muni sætta sig viö aö eftirláta oddvita sjálf- stæöismanna borgarstjóraemb- ættiö. Eftir litörii \ inni sigurpálssou YFIRSYl Um langan aldur hefur skoö- anamunur ágerst innan Þjóöern- isflokksins, sem stjórnaö hefur Suöur-Afriku undanfarna áratugi meö fylgi yfirgnæfandi meiri- hluta hvitra manna i' landinu. Eft- ir aö valdataka svertingja I ná- grannarlkinu Zimbabwe-Rho- desiu varö fyrirsjáanleg, hafa deilur magnast innan flokksins, og þær brutust út I ljósum loga eftir að fyrir lá aö forusta fyrir sjálfstæöu Zimbabwe félli I hlut Roberts Mugabe. A máli Búa skiptist Þjóöernis- flokkurinn I verkrampteog ver- ligte—forstokkaöa oglipra. Hinir fyrrnefndu mega ekki til þess hugsa aö Suöur-Afrika hviki hiö forstokkuöu misstu völdin, þegar John Vorster varö aö láta af em- bætti forsætisráöherra I kjölfar fjármálahneykslis. Viö tók Pieter Botha, sem skipar sér I fylkingu hinna lipru og notar þróunina i Zimbabwe til aö rökstyöja þörf á breyttri stefnu I Suður-Afriku. Fyrir hálfum mánuöi hélt Botha stefnuræbu, þar sem hann skýröi frá þvi aö rikisstjórnin hefði ákveöið aö efna til sameig- inlegrar ráöstefnu fulltrúa kyn- þáttanna til aö ræöa framtlð landsins. Jafnframt boöaöi hann afnám margskonar lagaákvæöa sem fela I sér kynþáttamisrétti. Bað Botha hvlta landa sina aö Pieter Botha S-AFRÍKA Á VEGAMOTUM minnsta frá aöskilnaöi kynþátt- anna I landinu og algerri valda- einokunhvitaminnihlutans. Hinir siöarnefndu vilja taka tillit til breyttra aöstæöna og laga Suö- ur-Afriku aö stjórnmálaþróun i álfunni eins og meö þarf til aö halda innanlandsfriö og viöun- andi sambúö viö svertingjaríkin noröan landamæranna. Á hálfum áratug hefur staöa Suöur-Afrlku gerbreyst. Hrun ný- lenduveldis Portugals og fall stjórnar hvlta minnihlutans I Zimbabwe Rhodesiu hefur leitt til þess aö öryggisbeltiö noröan landamæranna er horfiö. I staö- inn eru komin þrjú svertingjarlki undir stjórn manna sem brutust til valda meö vopnum og aöhyll- ast marxiska hugmyndafræði. Samtlmis hafa oröiö forustu- skipti I Þjóöernisflokknum. Þeir horfastf augu viö aö þeir ættu um það aö velja aö hlusta á óskir svertingja I landinu og ráögast viö fulltrúa þeirra, eða eiga i vændum ófriöarbál. Þeir I Þjóöernisflokknum sem engu vilja breyta hafa ekki bol- magn til aö fella Botha, en reyna að veikja stöðu hans. Eftir stefnuræðu forsætisráðherrans reyndu þeir aö notfæra sér I þvi skyni ákvöröun rugby-sambands Suður-Afriku aö heimila liöum frá tveim skólum kynblendinga aö taka þátt I rugby-keppni skóla- liöa. Rugby er þjóöarlþrótt Suöur- Afrlkumanna, og allt sem hana snertir vekur óskiptan áhuga og athygli. Þvi þótti Andries Treur- nicht, forustumanni andstæðinga forsætisráöherrans I Þjóöernis- flokknum, þetta mál kjöriö til aö bjóöa honum byrginn. Treurnicht er forustumaöur flokksins I Transvaal og fer meö ráöuneyti opinberra framkvæmda I stjórninni I Pretoria. Botha sklr- skotaði til sameiginlegrar á- byrgðar ráöherra á stjómarat- höfnum, og knúöi Treurnicht til abláta I minni pokann á stjómar- fundi I slöustu viku. Ekki þykir þó vafi á aö deilan eigi eftir aö blossa upp á ný. Vorster fyrrverandi forsætisráö- herra hefur haft sig I frammi gegn Botha, og sagöi I ræöu, aö hættan sem aö Suður-Afriku steöjaði væri fráhvarf frá aö- skilnaöi kynþáttanna. Botha svaraöi fullum hálsi, og baö þá sem ekki vildu sætta sig viö markaöa stefnu rlkisstjórnarinn- ar aö hypja sig úr Þjóöernis- flokknum og stofna sinn eigin flokk. af þeim séu á bandi Treuernicht og Vorsters, svo brottför þeirra úr flokknum nægöi ekkitilaö fella stjórn Botha, en yröi honum til- efni til aö rjúfa þing og efna til nýrra kosninga. Þaö þykir and- stæöingum forsætisráöherrans ekki fýsilegt, þvi' aö þeir vita aö eins og er hefur hann almenn- ingsálitiö meöal hvftra manna á sinu bandi. Skoöanakönnun gefur tii kynna ,aö I þeirra hópi séu 80 af hundraöi sama sinnis og Botha, „a,'oFÍH.1£.a. vv cöLAJsv.phé íi.aaös'f j.1.11 - aöi eins og með þurfi til aö tryggja friö I landinu. Mest nýmæli af þeim ráöstöf- unum sem Botha boðar er aö veita svertingjum rétt til aö stjórna borgunum sem þeir byggja, svo sem Soweto nærri Jó- hannesarborg, þar sem hvaö eftir annaöhefur komiö til blóöugra á- taka milli lögreglu og borgarbúa. 1 Soweto og öörum sllkum svert- ingjahverfum er aö myndast skæruliöahreyfing, sem þegar hefur látiö nokkuö aö sér kveöa. Hún yröi þó litils megnug I bráö án stuðnings nágrannarlkjanna, og þvi leggur Botha mikla áherslu á að koma sambúðinni viö þau I gott horf. Þaö hefur þegar tekist hvaö Mozambique varöar, þar sem stjórn SamoraMachel hefur mikil viðskipti og verulegt sam- starf viö Suöur-Afriku. Bæöi Botha og Mugabe hafa gert lýön- um ljóst eftir kosningarnar I Zimbabwe, aö þeir stefna aö viöskiptatengslum og árekstra- lausri sambúö milli landanna. Oöru máli gegnir um þriöja ná- grannarlkiö, Angóla, þar sem skæruher SWAPO hefur bæki- stöövar og herjar á liö Suöur-Af- rlku I Namibiu. Hafa suöurafrisk- ar sveitir hvaö eftir annaö gert Eftir Magnús Tor fa Ólafss on herhlaup inn I Angóla til árása á bækistöövar SWAPO. Sáttastefna Botha styöst viö auölegð Suöur-Afriku, blómlegt atvinnullf og óárennilegt hervald ef I haröbakkann slær. Um árabil hafa svertiogiarlki I Afriku haldið uppi leyniverslun við Suður- Afriku, þvert ofan I viöskipta- banniö sem þau þykjast fram- fylgja. Starfandi eru flugfélög sem hafa þaö eitt hlutverk aö flytja varninginn sem skipst er á meö leynd. Viöskiptavald Suöur-Afriku á heimsmælikvaröa hefur komið skýrt I ljós þessa dagana, þegar veröfall á gulli snerist viö i vet- fangi og varö aö nýrri veröhækk- un jafnskjótt og Suöur-Afrlka á- kvaö aö hætta I bili reglulegum gullsölum á markaönum I Zúrich. Lengi hefur leikiö orö á aö Suö- ur-Afríka stefni aö þv! aö gerast kjarnorkuveldi, og nu bendirflest til aö þaö hafi tekist. Siöastliöið haust varö bandarlskur gervi- hnöttur var viö ljósglampa nærri Suöur-Afrlku, sem haföi öll ein- kenni kjarnorkusprengingar. Kynlegt þótti aö engin leiö var aö finna geislun frá slikri spreng- ingu, hversu vel sem kannaö var. Sú skýring hefur veriö sett fram, aö þarna hafi ekki veriö sprengd venjuleg „óhrein” kjarnorku- sprengja, heldur nevtrónu- sprengja, sem ekki skilur eftir sig varanlega geislunarmengun, og væri þá Suöur-Afrika fyrst rlkja til aö reyna sllkt vopn.

x

Helgarpósturinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.